יידיש

לעװ בערינסקי / געקליבענע װערק
צװײ בענד

באַנד אײנס





פּאָעזיע

‎

א’
אױף די בבֿלישע װעגן
פֿון די ביכער:
דער זוניקער װעלטבױ — 1988
רענדסבורגער מיקװה —1994)
CALYSTEGIA SEPIUM — 1995
פֿישפֿאַנג אין װענעציע-1996
לופֿטבלומען —2001
 ב’
פֿאַרלירט ניט מײַן שפּור
פֿון די זשורנאַלן:
«סאָװעטיש הײמלאַנד», «די גאָלדענע קײט», «נײַע װעגן», «גילגולים»א»אַ
און
פֿון ניט־פֿאַרעפֿנטלעכטע כּתבֿ־ידן: 2011-1981
ג’

RELICTA
========
=== 

שײַנפֿלײץ
לידער און פּאָעמעס

שער־בלאַט: זאַכאַר שערמאַן
קאָרעקטור: אליעזר ניבאָרסקי
צוגעגרײט צום דרוק: יצחק ניבאָרסקי


דאָס בוך גײט אַרױס אַ דאַנק דעם איציק און געניאַ מאַנגער־פֿאָנד
און דעם בית שלום עליכם

עכּו,2015

 ========
=====
===

LEV BERINSKY / SELECTED WORKS
in two volumes

VOLUME me
POEMS

SHINETORRENT
 
Cover: Zakhar Sherman
Proof-reading: Eliezer Niborski
Preparing for print: Yitshok Niborski
 978-965-7348-41-3ISBN
©
All rights reserved
 
 
Akko,  2015
 
=====================================


אַ ייִדישער דיכטער אין ייִדיש

לעװ בערינסקי איז אַן אולטראַמאָדערנער דיכטער מיט ביז גאָר אָריגינעלע
מעטאַפֿאָרן און אַסאָציאַטיװער סימבאָליק. ער איז געקומען אין דער ייִדישער ליטעראַטור נאָך דעם חורבן, װאָס די אַשמדאַים, היטלער און סטאַלין, האָבן געבראַכט אױף אונדזער פֿאָלק און זײַן קולטור. װי אַ פּאָעט איז בערינסקי נישט אַרױסגעװאַקסן פֿון דער שעפֿערישער סבֿיבֿה פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור אין מיזרח־אײראָפּע, אָדער אַמעריקע. שטעלט זיך דעריבער  אַ פֿראַגע: דורך װעלכע קאַנאַלן האָט בערינסקי זיך פֿאַרנאָפּלט מיט דער ייִדישער ליטעראַטור און מיט דער מאָדערנער ייִדישער פּאָעזיע, װי ער װאָלט געװען אַ בן־דור פֿון אונדזערע גרױסע פּאָעטן

פֿון דער פֿאַרהעלטענישמעסיק יונגער געשיכטע פֿון דער ייִדישער פּאָעזיע זינט י. באָװשאָװער, אַבֿרהם רײזען ביז משה־לײב האַלפּערן, יעקבֿ גלאַטשטײן און רײזל זשיכ-לינסקי (…) באַקומט מען דעם ענטפֿער אױף דער אױבנדיקער פֿראַגע.
אין װעלכער מיליע געדײַעט די פּאָעזיע בײַ פֿעלקער ביז זי דערגײט צו די סטאַנדאַרטן, צו װעלכע עס האָבן דערגרײכט אונדזערע גרױסע דיכטערס צװישן די צװײ װעלט־מלחמות? פֿון דער געשיכטע פֿון אַנדערע מערבֿ־אײראָפּעיִשע ליטעראַטורן װערט קלאָר, אַז בײַ אַלע פֿעלקער האָט געמוזט זיך שאַפֿן אַן ענלעכע מיליע. ס’איז בלױז אַן אונטערשיד אינעם דױער פֿונעם דיכטערישן פֿאָלקישן אָנהײב ביז דער פּאָעטישער ראַפֿינירטקײט. אין דער פֿראַנצײזישער דיכטונג האָט דאָס געדײַען פֿון פֿראַנסואַ װיִאָן ביז פּאָל װערלען געדױערט אַ 400 יאָר. אין דער ייִדישער ליטעראַטור האָט עס גענומען װײניקער פֿון אַ יאָרהונדערט. די נישט אױפֿגעשריבענע פֿאָלקסדיכטונג איז אַריבערגע-װאַקסן אַלע רעליגיעזע און אַסימילאַנטישע העמונגען און װוּלקאַניש אַרױסגעבױרן די גרױסע ייִדישע דיכטונג. די מיליע, װאָס עס האָבן נאָך געהאַט אַ איציק מאַנגער, אַ יעקבֿ פֿרידמאַן און ישׂראל שטערן, האָט בערינסקי נישט מער געהאַט. װי אַ ייִדישן פּאָעט האָט בערינסקין אַרײַנגעראַטעװעט אין אונדזער ליטעראַטור זײַן ייִדישע הײם, זײַן דיכטערישע אינטויִציע און זײַן פּאָעטיש װיסן. אײגנטלעך איז לעװ בערינסקי אַ פּאָעט, װאָס האָט דעם טאַלאַנט זיך דיכטעריש אױסצודריקן אױך אין רוסיש. אָבער אין בלוט איז בערינסקי אַ ייִדישער דיכטער אין ייִדיש.
אין אונדזער תּקופֿה, װען די װעלט איז געװאָרן אײן גרױסע שטאָט, איז די מאָדערנע פּאָעזיע געװאָרן אַן אוניװערסאַלע, מיט כּמעט די זעלבע מעטאַפֿאָרן און אַסאָציאַציע־שאַפֿנדיקער סימבאָליק װי אין אַלע מערבֿ־אײראָפּעיִשע קולטורן. איז אױך דער ייִדישער מאָדערנער פּאָעט אַן אוניװערסאַלער, און לעװ בערינסקי געהערט צו די מאָדערניסטישע ייִדישע פּאָעטן, װאָס מיר האָבן נאָך

                                                                 מרדכי צאַנין, 1996                                             

  ============​
א
אױף די בבֿלישע װעגן

די פֿרײלעכע װעלט
gh
 
*
 אַך, אַ פֿרײלעכע װעלט שטראַלט און דרײט זיך און קלינגט, און די זון שײַנט אַזױ
,אַז דאָס אײַז אױף די בערג װערט צעשמאָלצן, און די אײביקע מענטשן
 װאָס זײ שטאַרבן נישט מער (און דעם אמת געזאָגט
–  איז נאָך קײן מאָל ניט קײנער געשטאָרבן), –
אײַלן, לױפֿן און ברעכן דעם קאָפּ, זענען גליקלעך און גרינג.
דאָקטאָר לאַנדאַו האָט תּמיד געגלײבט: אונדזער װעלט
װערט כּסדר אַלץ מער «אײגנאַרטיק» (מיר פּערזענלעך געפֿעלט
אַזאַ טערמין – «strange world» – אין דעם פֿאַך אַסטראָפֿיזיק).
דאָקטאָר לאַנדאַו, װער אָבער קען אײַך דאָ, זענט איר נאָך היזיק,
צי געפֿונען האָט איר שױן אַ בעסערן רױם װי אַ טרױם? –
בלי ערד־דרײעניש, האַרצשמערץ, קאָפּװײטיק און הינערפּלעט,
ס’הײסט, אַ פּלאַנעט
אָן קײן לײַד און יסורים, בלױז חשק און פֿלירט
צװישן בלומען און פֿײגל – און עמיגרירט
אין אַ װאַלדיקן שטערנלאַנד… אַו!
צי מיר װײסן בכלל,
װאָס מיר נעבעך געוױנען, אונדזער דאָזײַן פֿאַרלירנדיק?
אַך, די ערדקױל, דאָס טומלען, די טײַכן, רוסאַלקעס – דער קװאַל
פֿון מײַן טרער און מײַן זוניקן גליק־שאָפּ – מײַן ליריק.

װ.ט.ר. – װיסנשאַפֿט־טעכנישע רעװאָלוציע

אַ מאַשין אױף צו מעלקן דעם הימל און פּוצן די צײן
װערט אַרױסגעלאָזט האַלב־אױטאָמאַטיש
פֿון די בעסטע, אין דר’ערד, פּאָלימערן (אַ כעמיקער װײסט, װאָס סע הײסט).
אַ טױט־אַעראָבוס אױף דרײַ הונדערט פּלעצער רײַסט אױף לאַטקעלעך די אַטמאָספֿער,
און זײ שיטן זיך – בלױע צי רױטע װי רױזן,
און מיר כאַפּן זײ גליקלעך, די שטיקלעך, און שטוקעװען זײ
צו די אױסגעריבענע הױזן…
– מענטש, װ’הין לױפֿסטו, װען שלאָפֿסטו, װאָס מאַכסטו?
– איך מאַך די װיסנשאַפֿט־רעװאָלוציע!
– הער, װאָס מײנסטו מיט דעם, אַ גן־עדן?
– איך מײן די טעכנישע רעװאָלוציע!
– יאָ, און װאָס זשע װעט זײַן נאָך דער װיסנשאַפֿט־טעכנישער רע…?
– רעװאָלוציע!
אױ, ראָמאַנטישע װערטער, נאָסטאַלגיע נאָך דער פֿאַרלױרענער קינדהײט:
No pasaran!
Rot Front!
Даёшь!
װ.ט.ר!
און די ערד, װי אַ האַק־מישער, דרײט זיך, מאָלט איבער די געטלעכע װעלטן
מיט קאַיאָרן און שטערן, פּלאַנעטן, מאָלעקולן, אַטאָם
נאָכאַנאַנד – אױף האַלב־אױטאָמאַטן און האַלב – אױף טאָמאַטן.

 אַ גליקלעכער חלום 

דער גליקלעכסטער חלום פֿון אונדזער מענטשהײט איז אפֿשר געװען
דער, װאָס אױסגעטרױמט האָט אים אין שלאָף מענדעלײעװ, עליו־השלום,
און געשילדערט זײַן שװערע חזיון־טאַבעלע, גראָדעקיק און רײן,
אונדזער װעלט – און די װעלט, און די מענטשהײט לעבן איצט אין זײַן חלום.
«La vida es sueño» – האָט נאָך געזאָגט קאַלדעראָן:
«דאָס לעבן איז חלום». «Жизнь есть сон»
קאָליריק און כעמיש ז’געװאָרן דאָס היגע יאָרהונדערט,
און קלײנע קװאַדראַטלעך, װי האָניק־קעמערלעך, שטעקן אין מוח
בײַ די מענטשן, בײַ קינדער, בײַ הינער און הינט אפֿשר אױך…
פֿאַר חלום פֿאַרהונגערט… פֿאַרװוּנדערט…
װאַך אױף, קום צו זיך, כּישוף־מאַכער, צעשיט דײַן מיראַזש
פֿון זאַמד SiO2, פֿונעם ים H2O, פֿון אַזאָטישן הימל…
«Life’s a Dream» – איצטער גרײט איך זיך גופֿא שױן כאַפּן אַ דרימל,
װוּ די ערד איז – אַ זון, און דער מענטש קאָן אָפּלעבן ביז אַזש…
באַקרעפֿטיקט מיט װײַן מיך, מיט עפּל באַפֿרישט, מיט אַ בלום!
װײַל קראַנק כ’בין פֿון ליבע – ניט פֿון כעמיש־אַלכעמישע פֿאָרמלען און סטראָפֿן.
איך פֿיל, װי די װיִעס פֿאַרקלעפּן זיך מיר – און אַרום
פֿאַרבײַטן זיך שטיל די לאַנדשאַפֿטן, דאָס ליכט און די שטאָפֿן.
הבֿל־הבֿלים – װי שלמה פֿלעג דרשען, איבערשרײַען דעם זשום,
לײַדער האָט דמיטרי איװאַנאָװיטש שױן אים אױף דער װעלט ניט געטראָפֿן.

  די ראַקעטיזאַציע
און דער צאָרן פֿון דער שטילער נאַטור

טױזנטער יאָרן פֿלעג זיך זעצן אַ בין אױף דער בלום,
און די בלום פֿלעג זיך שאָקלען אונטערן װינט, און זי װיגן…
הײַנט פֿאַרפֿולקומען בינען זײער אַעראָדינאַמיק, זעלבסט־װענטילאַציע:
דער גוף װערט בײַ זײ אױסגעצױגן, דער שאַרבן מער שאַרף,
און פֿון הינטן די שטעכלקע רוקט זיך אַרױס – אַ האַרמאַט,
אָנגעלאָדן מיט פֿאַרביקע נוקלעאַר־טראָפּנס…
ראַקעטיזאַציע!
די בלומען האָבן אױך געפֿונען אַ מיטל – מוטאַציע:
טולפּאַנען, צום בײַשפּיל, פֿאַרהײבן אַזױ זײער שאָל,
אַז זי װערט 6–7 מאָל העכער, דאָס צערטלעכע פּעסטל
און די דופֿטיקע שטױבפֿעדעם שטעקן װײַטיק אַרױס פֿונעם דנאָ –
אַ ראַקעטע־קעפּל, װאָס צעשפּאַלט זיך אין פֿלי פֿאַרן טרעף –
אַ נײַיִנקער «פּערשינג», אַן עכטער שעדעװער [1]USAF
װי איך זע נאָר אַ בלום נעבן מיר – כאַפּט אַרום אױפֿן אָרט
אַ געפֿיל, אַז איך שטײ אין בײרוט, בײַ דעם אַעראָפּאָרט…
גאָט זאָל אײַך היטן אַרױסצוגײן אָנהײב מײַ אױפֿן גאַניק
צי אין פֿעלד מיט די שמעטערלעך, פֿלאַטערלעך: פּחד און פּאַניק…
לױפֿט און שטעלט זיך ניט אָפּ, אַז די בין – אָט דער פּיצינקער [2]«»МиГ –
זאָל אײַך ניט איבערפּלאָנטערן מיט אַ זונבלום… צוריק! הײ, צוריק!
שפּעט: זי זעצט זיך שױן אײַך אױפֿן געניק…
…כראָניק: שװערע טראָפּנס… ס’טריפֿט בלוט… אָדער שװײס… אָדער האָניק-TV

אױפֿן גרינעם בולװאַר

ער אַלײן, נאָר ער, קלימענט טימיריאַזעװ מיט זײַן פֿאָטאָסינטעז
איז שולדיק, װאָס שיכּור און געל איז געװאָרן די ערד
אין מאָסקװע, אױף נאָענטע לאָנקעס און פֿעלדער, בײַ די טײַכן און אין די װעלדער,
װוּ עס רײַסן דעם באָדן אַרױס, װי אַן אױפֿרײַס, די Taraxacum
officinale, לופֿטלעך, זוניקער פּוך.
גאַנץ רוסלאַנד, מסתּם, האָט באַדעקט שױן די בלומען־עקספּאַנסיע.
בײַ דער אײַזנבאַן־סטאַנציע
אַ המון: אױף די גאָלדענע ליניעס קאָן מען ניט פֿאָרן –
זענען גליטשיק און נאַס; דער אָזאָנאָװער שטח אַרום
פֿון אַ גרינעם איז אַ מין רױט־געלע זאָנע געװאָרן:
אין די פּאַרקן, הינטער קײַלעכדיקע עסטראַדעס, אין זשום,
אָדער טיף אין מעטראָ – מיט אײן אײנציקן דאָרשט: די פּאָטראַװע צו קריגן
צי שױן אפֿשר געקראָגן און טאַקע דעריבער, דערפֿאַר –
שטײען, שאָקלען זיך, זיצן און נאַזנדיק ליגן
מענטשן מיט נעזער, אױסגעפֿאַרבטע אין געלן נעקטאַר.
גאַנץ רוסלאַנד איז שיכּור פֿון בלומען און פֿאַרשמעקט, װי סע פֿירט זיך, מיט בלומען.
– אַזאַ יאָר אױף זײ, – זאָגט מײַן טאַטע. דערמיט, דאַכט זיך, מײנט ער,
אַז אַ יאָר אױף זײ איז געקומען, אױף די טאַראַקסאַקום
אָפֿיצינאַלע – מיט זײער װעגעטאַטיװן קאָשמאַר…
און יענער, דער פֿאַרטראַכטער מאָנומענטאַלער
«קעמפֿער און דענקער»[3]
שטײט זיך שטיל מיט אַ טױב אױפֿן קאָפּ – אױפֿן גרינעם בולװאַר.

 דער  אָסטאַנקינער טורעם    
 (אַ װאָקאַל פֿאַר אַ טענאָרשטים און אַ װאַשברעט)

– דער אָסטאַנקינער טורעם צעלאָזט, װי אַ לאָטאָס, זײַן בלום 
אײן מאָל אין לעבן

איך זעץ מיך אַװעק אױף מײַן הילצערנעם בענקעלע: מיר האָבן נאָך צײַט
דער אָסטאַנקינער טורעם מיט זײַנע בלױע ראַדיאָ־לאָקן –
אָנגעפֿאַרבטע קראַסאַװיצע, אין ביקיני, אױפֿן האַרבסטיקן פּלאַזש.
דער אָסטאַנקינער טורעם – מײַן מאַמע, דאָס מײדעלע רוכל
פֿון די צװאַנציקער יאָרן.
דער אָסטאַנקינער טורעם – מײַן ליבע, װאָס מיך ניט געטראָפֿן
האָט אױף דער ערד.

 אַ טרױם

אין דער פֿרי האָבן אַלע דערזען: אַן אומגלײבלעכער שנײיִקער װאָלקן
שטײט אין דער װײַטנס, פֿאַרשטעלנדיק דעם האָריזאָנט
אין זײַן גאַנצינקער ברײט – פֿון דעם לופֿטיקן גרינינקן װעלדל
ביז דער זוניקער אײַזנבאַן־בריק.
און פֿון דאָרטן קומט קײנער צוריק.
ערשט דערנאָך, װען דער אַעראָבוס האָט געגעבן אַ שמײַס זיך אַרײַן
אין דעם װײַסן, מיט אַן אײַזערנעם װידערקול, גליטשיקן אָננײג,
האָט מען, דאַכט זיך, פֿאַרשטאַנען, אַז דאָס איז אַן אמתער באַרג,
אָדער, אמת געזאָגט, מײַן פֿאַרקערפּערטער נעכטיקער חלום.
און איצט, הגם ס’הערט זיך קײן רױש און געשרײ,
קאָן איך װעטן,
אַז זײ זוכן מיך דאָרט – אױף צו שטראָפֿן, צי אפֿשר מיך בעטן,
כ’זאָל דורכלעכערן כאָטש אַ פּאָר שמאָלע טונעלן פֿאַר זײ.
נאָר איך, אַ געריבענער יאַט (װי מע זוגט באַ אינדז: יאָט),
װי אַ מײַזל פֿאַרטײַעט, שױן פֿאַרנעם זיך מיט גאָר עפּעס אַנדערש:
איך טרױם פֿון אַ העל־בלױען ים בײַ דעם פֿוס פֿון מײַן באַרג –
גרױס װי די שטאָט.

 דער פֿינצטערער שאָו

– אַ שװאַרצע לװיה, טעלעװיזיאָניש געװיזן .Teh funeral show Teh funeral show 
אַלצדינג װי סע קער צו זײַן: רױזן אױף הױכע באַלקאָנען; אַ טרער אױפֿן װינט;
אַ װײַסער אַמפּיר־קאַטאַפֿאַלק און באַגײַסטערטע מענגעס פֿון מענער
און פֿרױען, און קינדער, און פֿערד, און טױבן, און הינט.
מע פֿירט צבֿאָות. צװײ גראָב אָנגערײטלטע באַקן,
מונטער, אָנגעשטאָפּט מיט פֿאָרמאַלין, פֿאַרבאַלזאַמירט
און שײן װי אַ טרױם אין קאָליריקן טעלעװיזאָר,
װאָס גרימפּלט אַ שעה מיט אַ פֿערטל אין לײדיקן צימער –
פֿון זינט דער פּראָצעסיעס־ליבהאָבער, דער באַלעבאָס
האָט פּלוצעם אין פֿענצטער דעם עולם דערזען און אַ בלינדער
אַרױס – שטילערהײט, די האַנט פּאַזע װאַנט – נאָך דערקענענדיק זיך
אױפֿן טעלע־עקראַן: װי ער טרעט שױן אַרײַן דאָרט אין שאָו.
און דער Show האָט זיך װײַטער געצױגן – גאַסן לענג־אױס, צום בלאָװן עפֿיר
מיט דרײַ העליקאָפּטערס און נײַן אױפֿן באָרט רעטראַנסלאַטאָרס,
און – נאָך העכער – מיט
אַ גאָלדענער פֿולער טעלע־לבֿנה, אַ SOS־סאַטעליט…
און קײן אײן מאַװזאָלײ, קײן אײן קרעמאַטאָריע אין אין־סוף,
קײן בית־עולם אױף דר’ערד און קײן אױסגראָב אין פֿעלד
האָט אַרײַננעמען אים ניט געװאָלט
אױף אַ װאָך כאָטש, אַ טאָג צי אַ שעה…
אַן אומענדלעכער, אײביקער שאָו!
 
 מיטל־עלטערלעכע קאָסמאָגאָניע
(גראַװיור)
אַרום פּיצינקן װעלטאַל, אַרומגעצױמט מיט אַן אָרביט,
װי אַ פֿעסטונג מיט װענט, אױף װעלכע געקאָנט ס’װאָלט אַ קאַמפֿװאָגן יאָגן,
אַ זעקסשפּאַן, פֿאַרשפּאַנט אין זעקס אָגערס, זעקס אָדלערס, –
יאָגט אַ זעקסשפּאַן, אַ קאַמפֿװאָגן, פֿאַרשפּאַנט אין זעקס אָגערס, זעקס אָדלערס, –
און דער פּעמפּיקער שומר טראָגט די װאַכט אױפֿן טורעם, גיט אַכט.
מיר דערנענטערן זיך אױף פֿורגאָנען, אױף קליאַטשעס, זעק־הױפֿנס
מיט װײץ און מיט לופֿט, און מען לאָזט אונדז אַרײַן, און ביז װאַנען
די דאָרטיקע קנעכט צעגרוזען די פֿורלעך –
שטײ איך שטיל אין דער זײַט און אַ מאָל נאָך אַ מאָל לעכער דורך מיט דער נאָל
אַ זאַק נאָך אַ זאַק, און כּסדר
שיט זיך װײץ אין די קריציקע רעדער
פֿון דעם זשאַװער־אָרביט, און די שטראָמעלעך לופֿט פֿון די זעק
רײַסן בײז זיך אַרױס, און װי שפּילצײַג־האַרמאַטן צעקלאַפּן
– ניט גאָר עפּעס אַ קינדערשן טרױם –
די פֿיר װענט און דאָס הימלבלױ אינעם ענגן און שטיקיקן רױם.
 
 דער שװאַרץ־רױטער שװאָם

בעלי־חײם פֿאַרשטײען קײן אונטערשיד צװישן װיזיעס און פּײזאַזש.
די קו גײט אַרײַן אין אַ טאָרפֿזומפּ, װוּ סע ציט זי צום גרונט,
און סע װײַזט זיך איר אױס אין דער גיפֿטיקער פּאַרע דערבײַ,
אַז זי שװימט (און זי מוקעט זיך אונטער דעם װאַלס) אין דעם בלאָװן דונײַ.
אָ, דאָס גליקלעכע מ־ו־ו־ו־ו־ו!
נו־נו…
דאָס באַװוּסטזײַן – אַ קרעבס אױפֿן לײַב פֿון דער שטילער נאַטור, אַ מין טרײפֿע מגיפֿה.
דער Homo, דער מענטש, הײסט עס, לעבט ניט: ער מײנט, אַז ער לעבט,
און זײַן לעבן באַשטײט בלױז אין דעם, װאָס פֿון לעבן ער גלײבט אין זײַן נױט
און באַמיט זיך – בשעת אים דער אומעט דערפֿרעסט – ניט צו טראַכטן פֿון טױט.
דאָס באַװוּסטזײַן – קאַנצעראָגענישע פּאָקן, די פּעסט.
און ס’באַװײַזן זיך, װײסט איר, דעלפֿינען, װאָס אין ים זיך גאַנץ אײנזאַם דערפֿילן,
און צו מענטשן זיך װאַרפֿן אַרױס אױפֿן ברעג אין אַ מין מװת־טאַנץ;
און ס’פֿאַראַן אַ קאָמפּיוטער־פּראָגראַם אױף צו רײדן מיט הינט; און די גאַנדז
(אָ, די פֿיפֿיקע רױמישע גענדז!) האָט זיך שױן אױסגעחכמעט
מיטן שנאָבל דעם װאַסערקראַן עפֿענען; און דער מױלװאָרף, נאָר װי אין סדום…
אױ װעט זײַן דאָס אױף דר’ערד שױן אַ שׂימחה – דאָס קװיטשען און רעװען,
און קרײען, און קרעכצן, און כאָרכלען – װען נשמת כּל חי ולשון,
ביז דער לעצטער באַשעפֿעניש sapiens נעבעך געװאָרן,
װעלן פּלוצעם דערזען אױפֿן הימל דעם שװאַרץ־רױטן שװאָם.

* * *
אַ ייִנגעלע לאָזט אָפּ דעם גרינעם באַלאָן
װאָס פֿליט אין דער הײך און רײַסט זיך דאָרט אױף,
און ס׳צעשפּרײט זיך העט אונטן אַ שטילע, וױ גראָז, היראָשימע.
 

נײַער גן־עדן

זעקס װײַסע אַקאָרדעאָניסטן, שײן װי קינאָאַרטיסטן,
שפּילן אױף דער עסטראַדע אַ רומבע, אַ פֿרײלעכן טאַנץ
«La Fiesta« – און ליכטיקע טרערן רינען און שײַנען
אױף די פּנימער בײַ די נשמות, אָנגעקומענע ערשט װאָס אַהער
פֿון דער ערד, װוּ זײ האָבן די שענסטע פֿיעסטע פֿאַרלאָזן…
דער קבלת־פּנים איז גמור. און חַנוֹך – אַזױ װױל און געטרײַ
באַגלײט זײ צום אײַנגאַנג, צום טױער, און זײ לײענען:
 

 דאָס פּלאָגן מיט זוניקן ליכט

איך באַטראַכט דעם מוזײ, דעם געװער־אַרסענאַל אָט דעם פֿײַנינקן:
מיט װאָס װאָלט איר נאָך מיך געקענט דערדריקן און פּײַניקן?
כ’גײ אַרױס אױף דער גאַס: אין דער װעלט, פֿול מיט זוניקן ליכט,
װאַרט און שטאַרט אױף מיר אַלץ װאָס סע פֿליט און סע שפּאַנט, און סע קריכט.
ס’איז מײַן װעלט. און ס’האָט אפֿשר קײן מענטש נאָך אַזױ ניט געליטן
אױף דער ערד, איבער װעלכער אַ זון,
װי אַ לאַזער, אין הימל־לאַזור
.הענגט און קלאַפּט מיט דער האַרטער אױסשטראַלונג אַראָפּ דאָרט אין מיטן.
 
 
עקספּערימענטן מיט די אײביקע װעלט־עלעמענטן

לײגט מען די זון אױף די רעלסן – דער צוג פֿאָרט זי איבער
װי אַ לוזשע – ביז די הױכע טרײַבשטאַנגען אין שײַן.

לײגט מען די נאַכט אױף די רעלסן – דער צוג פֿאָרט אַרײַן
– װי אַ יום־טובֿדיקער סובמאַרין – אין אַן אײביקן ניט־זײַן.

לײגט מען דעם ייִד אױף די רעלסן – דער צוג שפּאַרט זיך אָן
אין זײַן אַקסל און קני – און צעשרײַט זיך, שפּרינגט אונטער און קלאַפּט
װי אַ גאָנער
מיט די פֿליגל.

«און דער ייִד הײבט זיך אױף מיט אַ שמײכל: «נו פֿורזעך שױן… פֿור…
 
 
 מזוזה

אַ שטיק בלאָטע פֿאַרדאַרטע
פֿונעם שוך, פֿון מײַן לינקער פּאָדעשװע
װעל איך צוקלאַפּן איבער דער טיר מיט אַ צװאָק: כ’בין אין דר’הײם!
מיט דער אײביקער גאָלדענער קײט כ’װעל באַרעמלען,
װי דעם טײַערסטן שפּיגל –
פֿון דער רעכטער פּאָדעשװע דאָס אָנגעדאַרטע פֿאַרמישעכץ
פֿון דער מאָסקװער, אוראַלער, בעסאַראַבישער, באַלטישער בלאָטע –
און עס צוקלאַפּן איבערן טישל אין קיך, װוּ בײַ נאַכט,
מיט אַ דאַר רעפֿטל ברױט אין דער האַנט, װעל איך לאַנג און קאַלטבלוטיק
זיך אַרײַנקוקן טיף אין מײַן לעבן, װאָס אױסגעלעבט ס’איז.
און גאַנץ פֿרי
װי אַ ייִנגל אַרױסלױפֿן פּלוצעם אין הױף אָדער, אפֿשר, אין מידבר,
װוּ פֿון אונטער די באָרװעסע פּיאַטקעס
שפּריצן גאָלדענע זעמדלעך אַרױף צו דער געטלעכער הײך.
 
 
וױזיט

בײַ נאַכט קומט אַרײַן אין מײַן צימער ייִסוס כריסטאָס.
זײַן פּנים באַשײַנט אַלע װינקלען. אַ מײַזל
כאַפּט זיך צלמען – שנעל, מיט די פֿאָדערשטע לאַפּקעס, פֿאַר שרעק
קאָן עס נעבעך דעם לאָך ניט געפֿינען אין דיל – און איז גרײט זיך צו שמדן.
צװײ שפּינען
מײנען, דאַכט זיך, אַז דאָס איז געקומען דער פֿרײלעכער בדחן
מיט זײַנע מופֿתים – און שטעלן זיך אונטער דער חופּה
מיטן עלעקטרישן שנור אין דער מיט, און נעמען זיך האַלדזן – אַזױ,
װי נאָר שפּינען דאָס קענען, און ער װײַזט איר אונטער דער פּאָלע
אַ פֿעטינקע פֿליג.
– מאַרינאַ! – איך װעק און טאָרע די פֿרױ, – מאַרינאַ!
מאַרינאַ – דװקא ניט קײן געמלטע – קאַטשעט זיך איבער
פֿון אײן זײַט אױף דער צװײטער, און צעדעקט זיך, און װײַזט אים די פֿאָן.
אַ מין פּחד באַכאַפּט מיך. און ס’שװימט אױף, װי אַ מת, אין זכּרון
:פּענדערעצקיס אַ העלער מאָטיװ, און איך שרײַ:
Parate viam Domini,
rectas facite in solitudine semitas Dei nostri…[4]

?די קינדערלעך קלאַפּן אין טיר: פּאַפּע! פּאַפּע! װאָס ברענט דאָרט

אין די פֿענצטער – אַ פֿינצטערע װעלט. זיבן מײַזעלעך, איך און כריסטאָס
קוקן דאָרשטיק, װי די שפּינען זיך קײַקלען און װאַרפֿן,
און קאָנען ניט אױסבאַפֿרײַען
די הײסע, איבערגעפֿלאָכטענע פֿיס.
 
 
 האַרבסט

ניקאָלײַ דער אוגאָדניק, גאָטס דינער, האָט אַ בוקעט איבער רוסלאַנד צעשאָטן׃
סמאָלענסק מיט די פֿלאַקסענע פֿעלדער – איז בלאָװ,
ריאַזאַן אינעם גאָלדענעם בלעטערפֿאַל – געל,
ס’רױטע מאָסקװע ברענט שױן װי פֿײַער.

ער פֿליט, דער פֿאַרפֿלױגענער גלח, און לאַכט אַזש פֿון צאָרן׃
װער זאָגט נאָך, אַז דרײַ איז ניט אײנס און אַז װײַן איז ניט װאַסער?
ער פֿלאַטערט און פּלאָנטערט, געפֿינט ניט זײַן הײם אױף דער ערד,
זײַן שטוב װוּ ער איז געבױרן געװאָרן,
אַ בחור געװאָרן,
אַזאַ פּראָמינענטער בלומען־ציכטער געװאָרן! –
זײַן שטעטל פּאַטראַס, קלײנאַזיע, רחבֿות, די לופֿטיקע װײַט…
 

 קרעדאָ

,אָ, װי זון־שאָטנדיק און פֿולװינטיק, און טריב איז דאָס שפּילן פֿון בלעטער אין װאַלד
און זײ רײצן מיך מער װי די פֿעע איך־װיל, װען זי װאָלט אין די בלעטער געזעסן.
װען איך בין אימפּעראַטאָר טראַיאַן, גיב איך – ערשטנס – אַרױס אַ דעקרעט,
אַז ספּעציעלע קאָמאַנדאָס, טאָג־טעגלעך, זאָלן דורכקעמען װעלדער
און געשטרױכן, און סעדער, און גערטנער – קײן אײנציקער בלאַט
זאָל אױף בײמער ניט בלײַבן, בלױז נאָדלען און שטעקלעך.
אָדער – צװײטנס:
אַז אין די קרױנען, אױף יעטװידן בױם און אױף יעטװידער צװײַג פֿון אַ בױם,
אין די גרינע און לופֿטיקע נעסטן
זאָל מען מױדן אַרײַנזעצן, װאָס איבער זײ קריכן לאַנגזאַמע, רױטע
גאָטס־קיִעלעך, אַך, בײַ דעם האַלדז, בײַם עלנבױגן און בײַ דער…
הגם,
דאָס װאָלט אפֿשר מײַן Credo געװען, מײַן «גאָטס קי־פּראָגראַם»[5].

 
 זעונג

אַ שװאַרצער שװערער שװאַן שוױמט שטיל איבערן הימל.
ער שאָרכט ניט מיט דער לופֿט, ער שלאָפֿט, ער כאַפּט אַ דרימל.
די פֿליגל שטעקן שרעג, די פֿיסלעך הענגען רױט.
ער דעכעט ניט, ער פֿאַלט און שרײַט ניט. ער איז טױט.
װאָס וױל ער, דער מיראַזש? װאָס פֿאַר אַ גזר באַטײַט ער?
דער שװערער שװאַרצער שװאַן שוױמט װײַטער, כּסדר װײַטער
אױף מיזרח, אױף מאָזדאָק, צום הײסן יערעװאַן,
קײן בורמע, סינגאַפּור… װער װײס… אַזאַ מין שװאַן…

אַלײן בײַם רול

דאָס לעבן גײט אַװעק. װי אַ שאָסײ אַ ברײטער
װײַט צװישן גרינע בערג, אַ שײנער װעלאָטרעק.
דער װעלאָסיפּעדיסט – די צװײ פּעדאַלן דרײט ער
און קוקט זיך שטיל אַרום׃ דאָס לעבן גײט אַװעק.
אין טעג פֿון וױלד געקראַך, פֿון װעלט־סוף און ראַקעטעס,
דערלױב איך מיר אַ מאָל אַראָפּפֿאָרן צום סטױג
און אױסהערן דאָס גראָז, דעם זיסן אָטעם סװעטעס,
און וױדער – הײ אין װעג, אױף וױפֿל ס׳זעט דאָס אױג!
אַלץ שנעלער… און בײַם ראַנד, בײַם אױסבײג פֿונעם קײַלעך
װערט דער שאָסײ אַ שטראַל װאָס הענגט אין לופֿט און ברענט,
װײַזט מיר אין שװאַרצן רױם דאָס לאַנד װוּהין איך הולך…
און כ׳טו אַ ריס פֿאָרױס – און לאָז אָפּ בײדע הענט.

פֿילאָסאָפֿיע

װי אַן אָלטן שקראָב האָבעך אונגעשטעקט אײנמול מאַן לאַב,
אין דוס גאָנצע לײבן זיכעך דײם אָנדערן שקראָב.

MITHUS JUDAICUS

gh
צו דער קװאַנט־טעאָריע. ליכט
ליכט, פֿלעגט מען מײנען, צעגײט זיך אין לופֿט – פֿאַר דער נאַכט
סטײַעט שױן ניט קײן שײַן… נאָר פֿאַרקערט: דאָס טאָג־טעגלעכע ליכט
װערט אין משך פֿון יום אַלץ געדיכטער –
צונױפֿגעפּרעסט,
חושך־שװאַרץ,
שװער,
אַזױ, אַז די אױסדאַמפֿן פֿון דער ערד־אַטמאָספֿער
און די װאַסער־קריסטאַלן
הײבן אָן אַזש צו בלישטשען, און די מענטשן זאָגן:
– אַ שטערן!
אָבער זעט: בײַם עקװאַטאָר, אינעם אַפֿריקאַנישן מידבר
פֿאַלט קײן טראָפּן נישט אױס אין דער פֿרי און קײן האָגל פֿון אױבן ניט קנאַקט –
און דער דאָזיקער פֿאַקט
ברענגט אונדז אױפֿן געדאַנק, אַז ניט אַלע שטערן אין הימל
שטעלן פֿאָר מיט זיך אײַז אָדער װאַסער, װאָס, אײגנטלעך, האָבן באַהױפּט
אין פֿאַרשידענע תּקופֿות די אַנטיקן פֿון אָבֿות
פּטאָלעמײ,
גאַלילײ
און מײַן זײדע סרול פֿיקס, װאָס ער פֿלעגט אױפֿן מאַרק אין Tighina
זיך אַװעקשטעלן בײַם טעלעסקאָפּל
און פּאַמעלעך, צו ביסעלעך, אױספֿאָרשן אַלע געטלעכע האָריזאָנטן –
הײסט עס, אָפּשטײן דאָרט עד בוא משיח
פֿאַר זײַנע 3 לײ!

 מײַן אַנטדעקונג

איך, אַ ייִנגל פֿון קעשענעװ, פֿון אַ הונגעריקן שטאָטראַנד
מיט פּאַפּשױפֿעלדער הינטער דעם בלױיִקן «ביװאָל»־שטראַנד,
אין װעלכע מיר פֿלעגן ביז נאַכט אַרײַן פּראַװען יום־טובֿים,
װי אַפֿריקאַנער, בײַם פֿײַער, אין קאָסמישער שײַן
פֿון דער פֿולער לבֿנה, װאָס תּמיד פֿלעגט אױסגעדרײט זײַן
צו אונדז מיט איר פּוסטן, מיט איר שטײנערנעם מיזרח־צפֿון, –
בין איך אײן מאָל, נאָך זיבן געפּראַזשעטע קאַטשענעס, טיף אײַנגעשלאָפֿן
און אַנטדעקט,
אַז דער אומאָנזעעװדיקער מערבֿ־דרום פֿונעם הימלישן סאַטעליט
שטעלט פֿאָר אָבער אַן אורװאַלד מיט זיך, אַ געדיכטן מישמאַש פֿון ליאַנעס,
װוּ מען קאָן זיך פֿאַרבלאָנדזשען, װי דער אײביקער ייִד
אױף דער ערד…
אמת,
אַ דאַנק דער װיסנשאַפֿט־טעכנישער רעװאָלוציע, װעדליק
די פֿאָטאָס פֿון NASA, האָט זיך שפּעטער פּרעציז אױסגעקלערט,
אַז דאָס הינטערלאַנד פֿונעם קײַלעך איז פּונקט אַזױ פּוסט, יודענרײן…
נאָר איך מײן,
אַז ערשט איצטער הײבט זיך דאָרט אָן די װירידיפֿיקאַציע,
פּראָסט גערעדט – דאָס באַדעקן די שטײנער מיט בײמער און גראָז…
?און איר קלערט אפֿשר אַנדערש, װאָס
 

מײַן עלטערער ברודער
מײַן עלטערער ברודער, עליו־השלום, איז געװען נאָך רײנזעליק און יונג,
װען ער האָט זיך פֿאַרליבט אין פּאָלינע (כ’האָב זי אױכעט געקענט),
און פֿלעג זיך איר נאָכשלעפּן, נאָר װי אַ קינד… נאָר דאָס מײדל
האָט אים ניט געװאָלט. איז אײן מאָל, אין אַ פֿרילינג־װאָכנענד,
באַגלײטנדיק זי צו דעם טאַנצפּלאַץ אין «Дом офицеров»[6], –
האָט ער פּלוצעם זיך אָפּגעשטעלט אױף דער קאַלינינסקער בריק
און אַ שפּאַן צום געלענדער געטאָן, און אַ שפּרונג…
נאָר ביז װאַנען
ר’איז געפֿלױגן (און דאָס מײדל האָט אים
עפּעס נאָכגעשריגן, נאָר דער װינט האָט געשטערט בײַ דער שמיעה,
האָט ער װידער געמוזט זיך אױסדרײען און בײַטן דעם װעג,
און איר נאָכפֿליִען קריק – װײַל פּאָלינע
איז שױן איבער די גאַסן געלאָפֿן מיט אַ װילדן געשרײ,
און ער האָט זי פֿאַרלױרן בײַם אוניװערסאַם, און געזוכט זי אין דופֿטיקע פּאַרקן
און די נאָענטע פֿעלדער, װוּ דער פּרעכטיקער זומער האָט שױן גערױשט
מיטן גאָלדענעם װײץ, און אין װײַטע פֿינצטערע װעלדער,
װוּ די בײמער שױן האָבן געגרײט זיך צום האַרבסט…) –
הײסט עס, ביז ר’איז צום װאַסער דערפֿלױגן,
איז דער טײַך שױן פֿאַרפֿרױרן געװען, און ער האָט נאָר אַ הודע געטאָן
אין אײַז, װי אַ דראָנג,
און זיך איבערגעבראָכן אַ פֿוס…
נאָר װאָס? –
דאָס מײדל איז נעבעך שױן מסכּים געװען, ויהי, און פֿון דעמלט
לעבן גליקלעך זײ, נאָר װי צװײ טױבן,
האָבן קינדער און װעלן נאָך מיך איבערלעבן.
הלװאַי!
אַ נײַס: די מאַמע זאָגט גאָר, אַז קײן עלטערן ברודער
האָב איך קײן מאָל ניט, זאָגט זי, געהאַט, און דער טאַטע,
װי איך הײב אָן צו פֿרעגן, – װערט פֿײַער און גיט נאָר אַ קרעכץ און אַ שפּײַ!

אונטער דער זון

לאָזט זיך אױס פֿון דער גאַנצער געשיכטע אַ בױדעם – און משה
איז ניט גאָר רבינו, און שלמה האָט ניט נאָר דאָס שײנע
שיר־השירים ניט אָנגעשריבן, נאָר אַפֿילו דעם דוד
אַבֿידן ניט געלײענט, און דער מוקדון, דער אַ. מאַקעדאָנסקי
(מסתּם Mikle Aronsky, דער מעקלער פֿון Brooklyn) האָט אין זײַן לעבן
קײן שװערד און קײן פֿערד
ניט געזען.
איצטער װײסט איר, װאָס ס’הײסט – איבער דער מענטשהײט־געשיכטע
אַן איבערבליק װאַרפֿן
אין שלאָף, אינעם שטױביקן קינעמאַטאָגראַף אין גראָז, אין אַ רױך
(מע פֿאַרברענט פֿאַראַיאָריקע בלעטער) ליגנדיק אונטער די קאַרשן
אינעם שטעטל פֿלאָרעשט, װוּ דער שכן פֿון לינקס הײסט גאָר משה,
און ער שרײַט אױפֿן קלײנטשיקן שוניע (מסתּם אַלעקסאַנדער),
אַז שלעפּן בײַ שכנים פּאַפּשױעס הײסט גנבֿענען, עך טי דרעקוץ!
און שלמה,
דער שכן פֿון רעכטס, אַ דאָראָזשניק,
קלאַפּט און קלאַפּט אױפֿן דאַך זײַן אומענדלעכן צװאָק אין דעם באַלקן אַרײַן
און באָמקעט זיך אונטער
אַ דױנע, אַ לידל, אַ נאַרישקײט, אַ האָצעם־קלאָץ:
יִשָּקֵנִי מִנְּשִׁיקוֹת פִּיהוּ, כּי־טוֹבִֿים דֹּדֶיךָ מִײן…[7]
און דער רױך גײט אין הימל אַרױף, און מיט דער געשיכטע
פֿון דער טײַערער מענטשהײט
איז אַלץ שױן all right!

דער געבענטשטער װעג חנוכס

פֿרעג מיך בײַ נאַכט, אַרום דרײַ, װען כ’שפּרינג אױף פֿונעם שלאָף
מיט אַ פֿאָכעדיק האַרץ: גלײבסט אין טױט?
כ’גלײב אין אַ ראָזעװן גאָרטן מיט גאָלדענע פּאַװעס,
װאָס כ’האָב אָקערשט געזען װי זײ שפּאַנען אַרױס פֿונעם גראָז
און שפּאַצירן סאָליד צװישן בלױע און שװאַרצע טולפּאַנעס
אױף די הױכע פֿאַרשטעכלטע שטענגלעך אונטער די פֿיס.
אין די קעמלען איך גלײב, מיט דעם װאָלענעם צודעק אױף בײדע
האָרבעװאַטע געצעלטן אַבֿרהמס –
פֿאַר זײַן שׂרהן און אים, און באַזונדער פֿון זײ, העט בײַם ראַנד –
פֿאַר דעם ערשטן פֿאַרבליבענעם דאָרט אַסטראָנאַװט, װאָס איז מײַן עלטער־זײדע,
און ער רופֿט מיך פֿון װײַטנס, ער מאַכט שױן צו מיר מיט דער האַנט...

באָטאַנישע שטודיעס

אָט דעם דעמב, דעם אַלון, דעם װױלדופֿטיקן סערפּענטין־בױם,
װעלכער װאַקסט אױס בײַ אײַך אױפֿן װעג, װען עס האָט זיך פֿאַרשלאָסן
דער קרײַז פֿון דעם דרך אַרום אײַער װעלט – זאָל עס זײַן אַ שטיק באָדן
צװישן בײדע צװײ זײַלן פֿון רעגן־בױגן צי אַ קאָסמאָס־אָרביט, –
אָט דעם ריזיקן שטאַם, װאָס קאָן גרינען און שטײן 1000 יאָר,
און פֿלעג דינען דעריבער אין אַלט־דרומדיקע עפּאָכעס
אַלס אַ זיכערער טאָפּאָגראַפֿישער צײכן – װעגן אים
האָבן קעמלען געטרױמט אין די זאַמדן, שליחים אין הימל
און דער ים־בלאָװ געװאָרענער קריסטאָפֿער קאָלאָן, – אָ דעם בױם,
אָט דעם דעמב – װאָס זשע האָב איך אײַך זאָגן געװאָלט? – אָ דעם קרעפֿטיקן
Quercus giganteum
זאָלט איר קײן מאָל ניט אױסהאַקן – בעסער האַקט זיך אָפּ בײדע הענט.

MITHUS  JUDAICUS

אין דער הײסער, װי דאָרשט, בעסאַראַבישער נאַכט מיט פּאַפּשױעס און גרילן
בין איך מיט דײַן בילד אין די אױגן געשלאָפֿן, הָגָר,
און קלעפּיקער אײדער די בלוטיקע מענטשהײט־געשיכטע,
װי האָניק און סלינע געצױגן האָט זיך אונדזער קוש,
און װען כ’האָב זיך דערװאַכט אין דער נאַכט, האָב איך דיך אױף דער װעלט
ניט געפֿונען –
אַ יאַשטשערקע איז געלעגן אױף די ליפּן בײַ מיר,
אַ פֿאַרסאָפּעטע, װאָס פֿונעם אורסטעפּ אַהער איז דערקראָכן
פֿון אַלעקסאַנדער מוקדונס געצעלט, װוּ דער אײנזאַמער, מידער
(אַך, זײ זינגען שױן װידער, די סאָלדאַטן, באַרבאַרישע לידער!),
דער פֿאַרטראַכטער פֿעלקער־באַפֿרײַער
האָט איר דאָרטן געגעבן אַ רײַס אָפּ דאָס עקל
(װי בײַ אַ ראָמאַשקע דאָס בלעטל, װען מען פֿרעגט זי אום ליבע) –
נאָר ביז װאַנען
זי איז לאַנגזאַם געקראָכן דורך יאָרהונדערטער, שלאַכטן, װילד גראָז,
האָט דאָס קעדקעלע רעגענערירט,
אַזױ אַז זי האָט שױן מיט אים זיך באַרימט און באַרירט
מיר די ברעמען, די נאָז.
כ’האָב געקוקט אױפֿן חיהלע װי אױף אַ מײדל, מיט װעלכן
איך האָב מער ניט געהאַט װאָס צו טאָן.
אױף אַ זײַטל פּאַפּיר (לידער שרײַבט מען מיט שטראַלן פֿון שטערן)
האָב איך אָנגעקריצט מיט אַ שטײנדל
דעם אימפּעראַטאָר
אַ שרעקלעכן אולטימאַטום:
Cogito, ergo es![8]

און אַרױפֿגעטאָן עס
אױף דער יאַשטשערקע, װי אַ פּעלערינע,
און געגעבן אַ פּאַטש איר װ’הין ס’לױנט זיך – און ז’איז אַװעק…

ס’האָט שױן טאָגן גענומען,
און איך האָב מיך געגרײט, מיט הָגָר אינעם קאָפּ, קריק אַהײם,
װען כ’האָב פּלוצעם דערהערט פֿון הינטער דעם האָריזאָנט
אַ מאַרשירן־געטומל, אַ קנאַל, און אַ לאַנגן טרומײטן־סיגנאַל:
טרולו־טרולולו!
האָט ער, הײסט עס, באַקומען שױן דאָרט מײַן אַזהרה,
דער סטראַטעגיקער, האַלבװעלט־באַקעמפֿער, קײן עין־הרע!
צי אפֿשר ז’געװען דאָס אַ הײזעריק «מו-ו-ו-ו-ו-ו-ו-ו»
פֿונעם שלאָף – פֿון אַ דאָרשטיקער קו?

לױטן װערטל

זײער גבֿורה איז צו זיצן שטיל                                  
ישעיה                                                                  

מיר זענען שטאַרק, חבֿרים, שטאַרק װי שטײן.
אַ שטײן קאָן אָבער ליגן אָדער שטײן,
נאָר זיצן זיצט אַ פֿױגל אױפֿן פּלױט.
און אױך ניט שטיל. װײַל שטיל איז נאָר דער טױט.
זענען מיר שטאַרקער, זאָג איך, פֿונעם טױט
און פֿון דער קראָ, װאָס קראַקעט אױפֿן פּלױט,
און פֿונעם שטײן, װאָס פֿליט אין אונדזער זײַט
נאָך פֿון דער אַלטער, פֿון ישעיהס צײַט.

אױף די בבֿלישע װעגן

ז’איז געלעגן נאַזנדיק, צעװאָרפֿן צװײ פֿיס און צװײ הענט
און צװײ צעפּלעך, װי קינדער דאָס מאָלן, אױף בײדע זײַטן
פֿון איר פּנים – דעם זאַמדיקן קרײַז.
און אַ װינטל האָט שױן צעװײעט דעם האַלדז – דעם פּונקטיר
פֿון דעם קאָפּ ביז די אַקסלען.
נאָר די אױגן – אַ פּאָר צעעפֿנטע אױגן – האָבן געפּינטלט, געקוקט
און געװאָלט, דאַכט זיך, עפּעס פֿון מיר.
קאָסע, איבערן ערדפּוסטן קלײדל האָט זיך געצױגן
אַ מין אַרכעאָלאָגישע אױפֿשריפֿט – אַ בערגעלע זאַמד:
שש
 שש
   שש
     שש
          שש
              שש
                     שש
                             שש

כ’האָב זיך אָנגעבױגן און זי אָנגענומען בײַ די פֿינגער,
און זי אױפֿגעהױבן – מיט אַ מאָל, װי מען שטעלט אױף אַ בילד,
צי אַ שפּיגל.
נאָר די אױגן, אַ פּאָר צעעפֿנטע אױגן – זענען קײַלעכיק ליגן געבליבן
און געקוקט, און געפּינטלט, און שױן גאָרנישט פֿון מיר ניט געװאָלט.
כ’האָב זי אױסגעדרײט מיטן רוקן צו מיר, מיטן פּנים צום צפֿון,
און זי האָט מיט אַ זיפֿץ געלאָזט זיך אין װעג, און
– אַך –
טראָט נאָך טראָט פֿון איר זאַמדיקן קאָנטור פֿאַרלױרן, פֿאַרשאָטן

אַן אַקסל,
אַ לענד,
אַ קני…
אַזױ אַז אין גיכן – אין דער בבֿלשער שײַן פֿון דער שקיעה,
אין צעגאָסענעם קאָסמישן קלאַנג
האָט געהאָנגען, געאָטעמט אַ לײַטערע אױפֿשריפֿט:
קק
    ננ
  אא    
  רר       
  פפ           
   אא                    
ננ                        
אא                               

רױמישער קינעמאַטאָגראַף

דער ייִד מרדכי באַקומט שױן זײַן שװערד און אַ שילד.
פֿעדעריקאָ פֿעליני מיט זײַן קינאָ־גרופּע הענגען אין הימל
אױף דרײַ העליקאָפּטערס, אױף אַ הײך פֿון צװײ טױזנט יאָר,
און װאַרטן, אַז דער אימפּעראַטאָר
זאָל געבן אַ פֿאָך מיט דער האַנט – און אַ לױטערער בראַנד
װעט אַרומנעמען דעם סעפּטימאָנטיום מיטן
קאָלאָסעום אין מיטן.
זײ האָבן נאָך אָבער צו װאַרטן: דער שקראָפֿל נעראָן
זיצט דערװײַל אױפֿן פּריפּעטשיק, זאָגט אַלפֿאַ און בעטאַ
בײַם רבי סענעקאַ.
אַ דיװיזיע לעגיאָנערן ערגעץ אין טשאַד
צי אין קאָנגאָ פֿאַנגט ריזיקע לײבן און פֿישט קראָקאָדילן.
פֿעדעריקאָ פֿאַררײכערט און קוקט. איבער אים, אין דער הײך
דרײט זיך װי אין אַ שײנעם האָטעל, װי אַ װענטילאַטאָר,
דער פֿאַנטאַסטישער קרײץ פֿונעם האָריזאָנטאַלן פּראָפּעלער –
און פֿאַרטשעפּעט די סטעליע, און ס’שיטן זיך ברעקלעך לאַזור.
פֿעדעריקאָ ציט אָן אױפֿן קאָפּ אַ פּאָר הערערס: דאָס האַרץ
גיט אַ קלעם: אַ מין גרוס פֿון דער קינדהײט, אַ נאָסטאַלגיע
נאָך דער װעלט: בעני גודמאַנס קלאַרנעט.
דער ייִד מרדכי אױף דער גרױסער אַרענע איז גרײט
ארויסטרעטן קעגן דעם לײב, דער גלאַדיאַטאָר.
עס בלײַבט שױן צו װאַרטן, אַזױ אַרום, גאָרניט מיט נישט –
13יאָר[9] ביז דער שׂרפֿה, ביזן בענץ פֿון דער Belle Époque,
װאָס איז כּולו אַטאָמען און לעכער.
פֿעדעריקאָ צעשפּיליעט דעם גאַרטל – װער קאָן אים דאָ זען?
צװײ פּאָר אױגן שפּירן אים נאָך: דער ה’ צבֿאָות
און איך, ליאָװע בערינסקי.
ס’גלוסט זיך פֿאָרט צו דערװיסן: װי פֿאַרענדיקט פֿעליני דעם פֿילם,
און װער שטעלט פֿון אונדז בײדע – אל־עליוןצי איך? – דעם פּאָסטסקריפּטום
צו דער לאַנגער געשיכטע?
(הײסט עס: װעמען פֿון בײדע געהערט
אָט דער געטלעכער שיר, װאָס אַזױנס האָט איר נאָך ניט געהערט.)

Post scriptum:                                                             
דער ייִד מרדכי
גיט אַ הײב אױף די שװערד – לאָזט זי אָבער אַראָפּ
ניט דעם לײב אױפֿן קאָפּ,
נאָר אױף אײגענעם האַנטגעלענק:
שנײַדט זיך איבער די ראָזעװ
                               ע                                                                              
װ                                                   
    ע                                                            
                                  נ                                                                             
                                  ע                                                                        
.                                          
.                                               
.                                          

הײזעריקע שלענג

פֿון די בײמער און װײַנטרױבן־לאָזעס אין גאָרטן עין־גדי,
אָדער בעקל־קװאַל; פֿון די פּעכאָנװוּקסן, דעם געלן באַלזאַם אױף די פּאַלמעס;
פֿון קאַמפֿער־הענגלעך, די זיסע, װי זיס פֿאַר שולמית איז שלמה;
פֿון די צװײַגן און שטענגלעך, און בלעטער, און בלומען, פֿון זאַפֿטיקע גראָזן –
הענגען, שטעקן און פֿאַלן אַראָפּ מיט אַ פֿױלבלעכן כליאַפּ
הײזעריקע שלענג.
פֿון די פֿרומע חלומות, װאָס אױף דער װאָר האָט געזען זשאַנאַ ד’אַרק;
פֿון די רױטלעכע קירכנװענט, צעשמעטערט דורכן שװאַבישן פּעבל
און פֿראַנקאָנישן פּעבל, און דעם פּעבל פֿון טיורינגען און פֿון שװאַרצװאַלד,
פֿונעם װאַלדשװאַרצן פּעבל, אַזױ אַרום; אַך, פֿונעם פֿידעלע הױך
אין דער האַנט פּאַגאַניניס; און, אַך, פֿונעם סטױג מיט מײַן ערשטער געליבטער
אין אַ שטרױיִקן נעגליזשע –
קריכן לאַנגזאַם אַרױס מיט אַ זאַמדיקן, זײַדיקן שאָרך
הײזעריקע שלענג.
פֿונעם קאָמפּלעקס «סאָיוז־אַפּאָלאָן»; פֿונעם זיבעטן, קאָסמישן הימל
ערבֿות, מיט זײַן טױ פֿאַרן תּחית־המתים; פֿון דר’ערד
און פֿון ים; פֿונעם נײַעם און אַלטן גן־עדן; פֿון בורמע;
און פֿון קינסטלעכע הערצער און נירן; פֿון פֿלאַמיקן בלוט –
ציִען שטײַף זיך אַרױס, גליטשן, שלעפּן זיך נאָך מיט אַ כאָרכלען
הײזעריקע שלענג.
סװישטשען װילן זײ, טאַנצן און טרילן, און װײנען מיט טרערן!
שאַרן זיך אין אַ מין האָריזאָנט־קאַראַהאָד צונױף, שטײען,
װי אין שלאָף, אױף די שװענץ, אָנגעגרײט, – אָבער פּוסט
בלײַבט די אַרענע: דער גרױסער פֿאַקיר ז’ניט געקומען: ער ליגט נאָך
בײַ דער מאַמען אין בױך אָדער טיפֿער – צעשאָטן
איבער װעלטן אױף הונדערט און פֿינף עלעמענטן
אין די קעמערלעך, קלענער פֿון טרונעס פֿאַר קינדער צי קעסטלעך
פֿאַר קרױט־אָדער קנאָבל־אױסשפּראָצן… נאָר װאָס גײט עס אָן די צעבלאָזטע,
צעבײזערטע, װילדע
פֿאַרקילטע
הײזעריקע שלענג?

עלעגיע בײַם ריבינסקער ים

פֿאַרכאַד, דער אוזבעק, זעצט זיך צו אױף אַ שטײן און פֿאַרפֿירט
זײַן אומענדלעכע ליד.

 — װיפֿל צענדליקער קריגסצוגן, הונדערטער בלוטיקע מאַרשן
װאָלט ער דורכגעמאַכט מיט טאַמערלאַנען אַ מאָל, מיט באַטו
אױף צו קומען אַהער.

«!הײַנט האָט ער דעם «אַעראָפֿלאָט – באַקװעם און רענטאַבל

 — Renaissance  װיפֿל לענדער און תּקופֿות: דורך בבֿל און ,
דורכן דלות אין די בעסאַראַבישע שטעטלעך, און אָקערשט 
דורכן װילדן המון בײַ דער עלעקטריטשקע – בין איך דורכגאַן
און כ’בין.

.סענטיאַבער. מיר זיצן לחוד מיט אים בײַ דעם קינסטלעכן װאַסער
איך – אױף מײַן הילצערנעם בענקעלע,
ער – אױף שפּיץ שטײן.

.​איבער אונדז הענגט נאָך אַלץ, װי אַ היץ, זײַן אומענדלעכע ליד
אונטער מיר דרײט זיך פֿילבאַר די ערד – װי אַ ראָד
.מיט דער װעװערקע אינ’װײניק

PANTA REI

…געלט פֿליסט צו געלט, און װאַסער צו װאַסער
?איר קװעלט

.אַ חכם מאַכט געלטער פֿון װאַסער, אַ טיפּש – װאַסער פֿון געלט

— זאָל איך װיסן פֿון צרות, צי איך װײס, װוּ מען נעמט אױף הוצאָות 
.אױף ברױט און אױף בלומען, אױף אַ לבֿנה פֿאַר הײמלאָזע האַרבסטיקע הינט

.ס’איז גערעכט העראַקליט: אַלדינג רינט

,(אָבער װוּ איז מײַן טײַך מיטן גאָלדזאַמד (איך גיב עס אײַך אָפּ
מײַן ים מיט די פּערל, מײַן װאַסערסלופּ
פֿון אַ גײזער; מײַן פֿעלדז אינעם מידבר – דער פֿעלדז מיט אַ לאָך,
דורך װעלכן – װען משה רבינו װעט געבן אַ פֿאָך,
אַ קלאַפּ מיטן שטעקן, אַ נערעק אין שטײן און אַ זעץ –
װעט פּלוצעם אַ פֿלײץ טאָן פֿון אױבן אַ װאַסער, אַן אָזערע, נעץ…
און זי שטײט, װי איר זעט, פֿון גאַל־ליליעס נאָך נישט פֿאַרסמט,
.און שױן זעצט זיך צו ביסעלעך אָפּ, נאָר אַנטרינט ניט אין זאַמד

אַ מעשׂהלע

דאָס פֿאַרטרױמטע, ס’פֿאָלקלאָרישע פּאַסטעכל
האָט אַװדאי פֿאַֿרלױרן זײַן שאָף, גײט אַרום, װי אין שלאָף,
איבער פֿעלדער און װעלדער און שטעט,
שטעלט זיך אָפּ בײַם אָסטאַנקינער טורעם און שטײט
.הערט זיך צו, װאָס סע טוט זיך אין הױכן עפֿיר, װײ’ז מיר!

פּאַסטעכל, פּאַסטעכל,
גײ זיך װײַטער, פֿאַרהאַלט זיך ניט, פּאַסטעכל,
גײ און פֿאַֿרגעס ניט, װעמען דו זוכסט אױף דער ערד.
װעסט געפֿינען דײַן שעפֿעלע – לאָמיר ניט לעסטערן,
הײסט עס, אױב ס’איז באַשערט!

פֿאַר אַ נױט

 — גרין בײַ שאַגאַלן, בלאָװ צי רױט 
מיך נעמט דער טױט ניט. פֿאַר אַ נױט
קאָן איך אַ ראָב אַ שװאַרצער װערן,
אַ װײַסער בער, אַ געלער שטערן
 אין גרױען אַש, אין װילדן גראָז 
 אַ מױז, אַ פֿרײַער אַלבאַטראָס
 — אין ים. און שיסט מיך עמעץ אונטער 
,פֿאַל איך צו דר’ערד ניט, װי אַ שטײן
איך װער אַ גײַסט – און פֿלי אַצונדער
…הױך איבער דער נאַטור אַלײן

סטאַניסלאַװ – דער תּנך־לײענער

סטאַניסלאַװ, דער תּנך־לײענער, ליגט נאָכן לײענען בײַ נאַכט
און קאָליריקע װיזיעס שטעלן זיך אים פֿאַר די אױגן:
אַ פֿילקעפּיקע מחנה, אַ לאַגער, געצעלטן אין זאַמד,
װײַסע זקנים, און װײַבער מיט אָפֿענע בריסט און מיט קינדער
אױף די הענט, מיטן זאַמד אױף די ליפּן; אַ װאָפֿן־געקלאַנג
אין אַ זײַט, װוּ דער פֿאָלקסשוץ־אָטריאַד און דער רעגולערער
אַװאַנגאַרד גרײטן שפּיזן און שװערדן צום בלוטיקן קאַמף
מיטן פֿײַנד, װאָס ער קומט פֿונעם זאַמד, און מיט זאַמד איז פֿאַרשאָטן
יעדע כּלי, די פֿאַן פֿול מיט זאַמד און דער קרוג פֿול מיט זאַמד,
און די נעזעלעך, און די אײגעלעך – גאָלדענע לעכלעך
בײַ די עופֿעלעך. קוקלעס פֿון רױטלעכע שמאַטעס – אין זאַמד…
גײט אַרױס פֿונעם בײַדל אַ זקן און לאָזט זיך אין װעג
באַרג־אַרױף, שטעלט זיך אָפּ בײַ דעם פֿעלדז, גיט אַ שרעקלעכן נערעק
.מיטן שטעקן אין שטײן… (װײַטער װײסט איר די װאַסער־מסורה אַלײן).

סטאַניסלאַװ כאַפּט אַ דרימל און עפֿנט די אױגן: ער זעט
אָפּגעריסענע כאָפּטעס, זײ שטאַרבן פֿון הונגער, זײ ליגן
אומבאַװעגלעך אין זאַמד, זיך ניט געבנדיק אָבער קײן ריר,
ניט קײן אױ מיט די ליפּן…
שמײ־דרײ! –
און ס’נעמט שיטן פֿון הימל מיט גרױפּן,
.און עס שיט אָן, כאָטש לױף נאָך אַ שליטן, דרײַ בערג, נאָר װי שנײ

סטאַניסלאַװ גיט אַ קריץ מיט די צײן… דער קאָליריקער טראַנס
לאָזט אים אַלץ נאָך ניט אָפּ און צעװיקלט פֿאַר אים, װי אַ טעפּעך,
דעם פֿאַרשׂרפֿעטן מידבר: עס פֿליִען און פֿאַלן אַראָפּ
אױף דער ערד, אין די זאַמדן, און בראָטן זיך, װי אױף בראָטאײַזנס,
פּוכלע פֿעטינקע פֿײגל – אַ סאָרט פּערעפּיאָלקעס, צי װאַכטלען, װאָס לעבן
אין די הימלען און קומען אױף דר’ערד אָפּצוראַטעװען
– קודם ייִנגלעך מיט מײדלעך –
פֿונעם אײביקן טױט – װען ס’איז גאָרניט שױן, דאַכט זיך, ניט מעגלעך.

סטאַניסלאַװן װערט נימאס די מעשׂה… ער פֿאַרקלאַפּט דעם קירפּיטש
און פֿאַרזשמורעט די אױגן: צו ביסלעך, אַ טראָפּנדל נאָך אַ טראָפּן,
נעמט קאַפּען אַ גרין־בלױער רעגן פֿון װײַן און פֿון שנאַפּסן,
פֿון לאַזורעװן סאַמאָהאָן, און עס שװעבט אױף אַ שױם, אַ מין נעפּל,
און אין סװאָנד, װעלט־אַרױף, אינעם פֿאַרביקן דאַמף פֿון דעם מבול
ציט זיך ס’דאָרשטיקע גראָז; גאַנצע היגלען, װי טײג, קװעלן אָן
אױף די זױערע בירהײװן; אַרום פֿיִאָלעטעװע בײמער
גלאַנצן לוזשעס פֿון משקה, און געל איז די ריטשקע אין טאָל,
פֿול מיט רײנעם עטיל ביז די ברעגן, װוּ ס’שטײען און שמעקן
אָדער לעקן די שטײנער, װי פֿלאַם־פֿײַער, שקאַפּעס און הינט;
און סע כאַפּן דעם װינט סכיזאָפֿרעניש־פֿאַרגלעזערטע הינער
אױף די בלומיקע לאָנקעס; און אַ קאַראַהאָד, שױן אַ גרינער,
טאַנצט אין מיטן דעם פֿעלד, אױפֿן אַקער (צװישן זײ – מײַן סװעטלאַנע),
און זײ קרימען זיך, גליקלעך און נאַקעט, זײ הײבן די פֿיס
און פֿאַררײַסן די פּנימער, כלעפּטשען און שרײַען «הושענא!»
דעם באַזיגער פֿון גאָט,
דעם צורעכט־מאַכער
פֿון דער מענטשהײט־געשיכטע,
דעם בעל־חלומות מיט זײַן ראָזעװען קאַטאַקליזם.

אַ שפּאַציר מיט דער גאַנצער משפּחה
gh

גענעזיס

באַ מישקען –
ער שטײט מיר, אַזױ וױ ער זיצט, פֿאַר די אױגן –
פֿלעג דינגען אַ דירה, צװײ קבֿרלעך, חײם־סרול פֿיקס,
מיט זאַן װאַב, מיט אַכט קינדער אין מיטן טשאַוּן אַפֿן אױװן
אין דעם קנאָבלצאָפּ אַף דער װאָנט – װאָלט שױן בעסער אַ ביקס…
אין דעם זעכצעטן – מאַרט אין סענטיאַבער – שיכּור, דאַר װי אַ שטעקן,
פֿלעג מישקע זעך יאָװען נוך דירה־געלט. רעדן גאָנץ פֿײַן,
נאָר – ניט אױסגעטענהט קײן אײנציקן גראָשן –
אין הױף זעך אַװעקזעצן, סטראַשען,
אַז ער האַקט איף דוס פֿענצטער אין לאָזט זײ דוס קעלבל אַראַן.
דעמלט פֿלעג עך – אַ יור צװאָנציק פֿאַר מאַן װערן געבױרן –
כ’פֿלעגזעך שטעלן אים הינטער דער פּלײצע
אין מיט גראַמען אים רײצן,
אַראַנשרײַען אים אין די אױערן׃
– מישקע־פּישקע
פּישט אין די שטאַנישקע…
נאָר ניט ער, ניט דער זײדע, ניט דוס מײדעלע רוכל
האָבן מעך ניט געהערט –
צים באַדױערן!

מינהגים

אױ, פּסח! דער פֿרײלעכער יום־טובֿ, יציאת־מצרים!
אַ פּראַכט פֿון אַ זאַך האָט געהאַט באָבע סימע אין שטוב –
אַ דעק מיט פּורפּור־רױטע בלומען.
פֿאַר עטלעכע לײ
פֿלעג די באָבע פֿאַרזעצן די דעק בײַ דעם גבֿיר, בײַ דעם פֿעטער
מױשע װאָלאָדאַרסקי –
װ’הין דען, אין לאָמבאַרד? דרײַ פּראָצענט איז קײן געלט? און אױב צװײ?
אָבער הערט: ערבֿ פּסח, פֿאַר נאַכט, מיט די שטערן, נאָר װאָס פֿאַרלױכטן,
פֿלעג מאַדאַם װאָלאָדאַרסקי, זײַן װײַב, דװקא קומען צו לױפֿן
:און – אַז  ע ר  זאָל ניט װיסן – איר בשתּיקה אַרײַנשטופּן ס’געלט
… פֿלי, סימעלע, קױף אױס די דעק װאָס דיר נעבעך געפֿעלט — 

 אַזױ איז געגאַנגען די שפּיל אַ יאָר נאָך אַ יאָר 
…אױ, װוּ זענען די יאָרן? אַװעק…

אַזױ פֿלעג מען אױסקױפֿן שולדן
די זינד קעגן בורא,
די פֿליכט פֿאַרן קרובֿ
און – פֿין פּײסעך ביז סיקעס – אַ דעק.

נאָסטאַלגיע

!העלינק טעלערל פֿון הימל                                             
…כ’בין הײַנט װידער קינדערש אָרעם                                                          
דוד האָפֿשטײן                                                                                             

אין דער לופֿט, װי בײַ סװיפֿטן, שװימט אַן אינדזל, אַ העל־זוניק שטעטל,
און בלײַבט הענגען איבער אָסטאַנקינער טורעמשפּיץ שטום.
:און ס’הײבט אָן, װי אַ קינד, מײַן פֿאַרװײנטע נשמה זיך בעטן
!הײבט אױף, מענטשן, צום הימל די אױגן, און קוקט זיך אַרום

,ס’פֿליסן שטראָמען פֿון שטראַלן – און אױפֿן ראַנד, װי אַ שאָטן
,אױפֿן ברעקל יבשה, װאָס פֿאַלט ניט און פֿאַלט ניט אַראָפּ
שטײט אַ יאַט, אַ יונגאַטש פֿון דער באָד־גאַס, אַ יױליק צ’אַ מאָטל
.אָנפֿאַנג דרײַסיקער יאָרן, פֿון טיגינע אָדער כירטאָפּ

…עפּעס מאַכט ער צו אונדז מיט דער האַנט, עפּעס װיל, עפּעס שרײַט ער
,הער שױן אױף! ביסט נישטאָ. ס’האָט דער קריג דיר דײַן צוקונפֿט פֿאַרברענט
דאָרט געבליבן ביסטו, אַ סטאַװיאַק און אַ טרױמער, אױפֿן שטעקל אַ רײַטער,
.בײַ דעם טישל אַ שנײַדערל, אַ שמיליק, װאָס נײט און צעטרענט.

,אַך, פֿון מיזרח ביז מערבֿ צעטרענסטו דעם הימל דעם ברײטן
װאַרפֿסט אַ זוניקן פֿאָדעם אַראָפּ, זינגסט זיך אונטער אַ ליד
…אָצעם־פּאָצעם פּליוס דרײַ – דװאַדצאַט װאָסיעם
ביסט מײַן גאַסט פֿון די פֿרעמדע פּלאַנעטן,
.און אַנטדעקסט מיר פֿון’ם קאָסמישן טעלער, אַז איך בין אַ ייִד

פֿון דער אײביקער קינדהײט

,צי ער שטראַלט ערגעץ נאָך, דער שטראַנד «ביװאָל», דער שטײן לאַזוריט
אַל־לאַזװאַרד, בלאָװער הימל, צי אומבאַצױמט ליגט ער אין זאַמד,
װי אין זוניקן גאָלד, און אױף פּסח, ס’הײסט אָנהײב אַפּריל
קריכן גרינינקע זשאַבעס אַרױס (װי מע רופֿט זײ דאָרט – בראָסקעס),
װאָס צעעפֿענען זיך װי מתּנות, און זעצן זיך אױס
אױפֿן הײסן פֿוסגאַנג, שױן צו נאַכט, אַרום זינדיקן טאַנצפּלאַץ…
צי סע שײַנט אין דער נאַכט נאָך די שכינה – דער העלער קאָנטור
פֿון מײַן טאַטן, װאָס פֿלעג בײַ דעם גאַזלאָמפּ ביז פֿיר אין דער פֿרי
שטײן בײַם פּרעסל, צי מיט דער שער, אָדער זיצן
װי ס’צעזעצן זיך פּריצים – «אַ פֿיס איבער אַ פֿיס»
אױפֿן סאַמע ראַנד טיש,
און צוגרײטן צום ערשטן, צום צװײטן, צום דריטן אָנמעסטן
יענעם טרױקע־קאָסטיום, צי דעם פֿרענטש, צי דעם בעסטן,
דעם רײַכסטן, און נאָך מיט אַ מופֿטאָטשקע, דאַמסקע מאַנטאָ,
הײסט עס, אױספּיטשעװען«от и до«[10], אַלע פּרטים, פּראָצעסן –
װי געזאָגט: פֿון דער שער ביזן פּרעסל:
צעלײגן די סחורה (דעם שטאָף, דעם אָטרעז),
אױסשנאַדן די פּאָלעס (די ספּינקע, די פּאַכװעס),
אונװײקן די לאַװנט,
צעגלעטן די קנײטשן,
ציסטריגעװען די באָרטאָװקע צים לאָץ, דוס פּידלאַסטל,
אױסשטעפּן די מאַנזשעטן (דוס טעשל, דעם כליאַסטיק),
אַנמאַכן די קעשענעס,
איפֿלײגן דעם קאָלנער,
אַראַננײען די אַרבל )מיט אַ פּור פּלעטשיקעס, װי ס’יענער געפֿעלט…).
צי פֿאַראַן איז נאָך ערגעץ די װילדע קדמונישע װעלט אױף דער װעלט?

מיר בענקען נאָך קינדהײט און שלום

אַ בעסאַראַבישע זונבלום אין מיטן דעם װעלטאַל – מײַן קינדהײט,
און דאָס פּאַפּשױפֿעלד מיט װילדע ליאַנעס – מײַן אַפֿריקאַנישער װאַלד,
און דער שטאָטפּלאַן, װאָס חלומט זיך מיר
– די שװאַרץ־רױטע חורבֿות־פּראָספּעקטן –
איז מײַן קעשענעװ, װאָס איך דערקען ניט בײַ ליכטיקן טאָג.
שלום – דו ביסט אונדזער קינדערשער טרױם, די אַגדה און הײמלאַנד.
אין אַפֿריקאַנישע דזשאָנגלען און אין פּאַריז
איז ער פּונקט אַזױ מיאוס – דער מלאך־המװת. גיט אָבער אַ קוק
אױפֿן «סקײַלאַב», אױפֿן פּרעכטיקן גוף פֿון ראַקעטעס
און באָמבעס – אַזױנס װי אַזעלכס, אַן עסטעטישער סוף,
װאָס די גאַל קערט זיך איבער פֿון אים, װײַל שײן איז דאָס לעבן –
אַ פֿרױ מיט אַ זוניקן שױס, אַ סװעטלאַנע מיט גאָלדענע האָר.
מיר בענקען נאָך שלום.
איר זעט מיך? – אַ יאַט מיט אַ קראַנקן זכּרון, אַ פּאַרשױן מיט אַ שװערער נשמה,
אַ פֿאָטער פֿון פֿרײלעכע קינדער,
װאָס האָט מורא זײ אָנשטעקן מיט נאָסטאַלגיע
נאָך אַ פֿאַרשׂרפֿעטער שטאָט,
נאָך אָנגעבױגענע װענט, נאָך אַ קױמען, װאָס שטאַרצט
װי אַ שװאַרצער קוקטורעם, פֿון װעלכן סע זעט זיך נאָך אָן
אַן אַפֿריקע הינטער דעם בלױיִקן שטראַנד אױפֿן ראַנד פֿונעם זוניקן חושך.
מיר בענקען נאָך קינדהײט.
מיר בענקען נאָך קינדהײט און שלום.

18.2.2017 ביז גאנען 

אַזכּרה

אַך, װי זײ קושן זיך אײנער דעם אַנדערן, ייִנגלעך מיט מײדעלעך!
פֿינצטערער אָװנט, ליכטיקע העמדלעך, לײַכטינקע קלײדעלעך.
ס’קוקן אין אױגן אַרײַן און פֿאַרבײַסן די ליפּעלעך
יאַנקלעך מיט רײזעלעך, יאָסקעס מיט חנהלעך, לײבעלעך, ליבעלעך.
צי ס’איז געװען אַ מאָל, צי כ’האָב זײ אױסגעדאַכט, אױסגעטרױמט, אױסגעקרעכצט,
אונטער די בײמער געשטעלט, אױף דער גאָרטן־באַנק אױסגעזעצט?
און זײ באַלױכטן דאָס חשכות, די װענט און פֿאַרלאָשענע פֿענצטערלעך –
ליכטיקע שאָטנס, שײַן־װעזנס, אַװרײמעלעך, עסטערלעך.

דרעקוץ

דרעקוץ! – פֿלעג מען שרײַען צום בחורל יאַנקל װאָסטריאַק
אין זיבן און פֿערציקסטן, אין שקאָלע בײַם װאַקזאָל קישינעוּ…
דרעקוץ – קלינגט אַ ביסל רומעניש, װי «דאָראָבאַנץ»,
אַ בוקאַרעשטער האָטעל, און עס קלינגט װי אירקוטסק,
און װי דער שפּאַנישער שטאַמנאָמען דע לאַ קרוס,
װאָס, אײגנטלעך, הײסט «פֿונעם קרײץ», און דער דײַטשישער קרױץ –
איז דאָך אױכעט דרעקוץ…
דרעקוץ – אַ דערנידערונג־שמײַס, אַן אַנטיזעניט־שטױס.
«דרעקוץ» – װאָלט קאָנט ברענען איבערן גרעסטן קינאָטעאַטער
אין דער שענסטער בײַ־ימישער הױפּטשטאָט – מיט װײַסן נעאָן.
דרעקוץ – קאָן אַ באַרג זײַן, אַן אינדזל, אַ קאָנטינענט,
די ערד מעג זיך רופֿן דרעקוץ – נאָר איך האָב דעם נאָמען
גענומען פֿון לאַנג פֿאַר אַ װעלטאַל, װוּ נאָך אַ גלאָבאַלן פֿאַרברעכן
אױף אײנעם פֿון זײַנע פּלאַנעטן – צו יאַנקלען, מײַן חבֿר
אין פֿאַרלאַטעװעטע פּאָר הױזן און אַן אױסגעקרימט היטל
שרײַט מען: דרעקוץ!
דרעקוץ – װעט מען געבן דעם נײַעם געשטערן אַ טיטל,
דעם אַנטדעקטן אין געטלעכע רױמען,
װוּ דער װעג אונדז’רער שימערט, דער קורס.

אַב אָװאָ

Ab ovo, ד»ה פֿונעם אײ – איז געװען בײַ די רױמער אַ װערטל.
אײַ די פּיקחים לאַטײַנער! באמת: אַ הון פּיקט זיך אױס פֿונעם אײ.
אַן עקדיש קריכט אַרױס פֿונעם אײ. אַ פֿיש – פֿונעם רױג, אַ מין רױט אײ.
אַ מענטש – פֿון אַן אײ װי אַ װוּנדער: אַ גרױס, מיט פֿיר דופֿטיקע שפּראָצלעך
און אַן אָנװוּקס פֿון גאָלדענע האָר, עס קאָן טאַנצן און לאַכן,
און זיך אײנזאַם צי טראָגעװדיק אפֿשר דערפֿילן, זיך צעװײנען, אױ װײ…
דער רבונו־של־עולם זיצט זיך שטיל אינעם קאָסמאָס,
אינעם שטערן־באַשפּרענקלטן אײ.
איך דערמאָן זיך: קעשענעװ-47, אין מיטן דעם הונגער
פֿלעג צעלײגן אױף דר’ערד, אױפֿן מאַרק, אױף זײַן היטעלע «סעװערני פֿלאָט»[11]
דאָס קופּקעלע װײַסע גאַלאַקטיקעס יאַשקע־זשידאַנול – איך זע אים
אַזױ װי כ’װאָלט איצט דאָרט געשטאַנען אַ ייִנגעלע, אָט:
מיט צװײ לאַצן מעדאַלן, אױף פֿיר רעדלעך אַנשטאָט אַ פּאָר פֿיס –
און צערעװעט זיך מיאוס צו די קונים און זיצערקעס,
צו מײַן מאַמען און מיר לײדיק־גײער:
גאָטס אײער!
גאָטס אײער!
גאָטס אײער!
און ערשט איצטער פֿאַרשטײ איך אים: לעבן און נערונג גיט גאָט.

ENFANTPERDU[12]
(אַלעקסאַנדער געלמאַן, 1961)

משה דער רױטער, משה דער טרױמער, משה דער טױבער
פֿון צװײ גלעזער װײַן נאָך דער אַרבעט זיצט אײנזאַם אין פּאַרק
אױף אַ באַנק אונטער בײמער און װאַרט, אַז צום רעגן זאָל קומען אַ סוף.
ביטער, געל אױפֿן האַרצן װערט משה דעם שלאָסער,
און ער נעמט זיך דאָס לײדיקע פֿלעשל, ער נעמט זיך דעם עפּל, ער נעמט זיך
דאָס גליקלעכע לעבן
און הולכט אַװעק מיט פֿאַרװײנטע, פֿאַרבלענדיקטע אױגן – אױפֿן זיבעטן הימל.
װערט ער אַ שותּף מיט גאָט, קוקט אַראָפּ פֿון דער זון און זעט
װי טיף אונטן, צװישן זײַן לינקן און רעכטן ברעזענטענעם שוך,
פֿליִען לאַנגזאַם, װי פּאַראַשוטיסטן,
צוגעטשעפּעט בײַם אַקסל צום װאָלקן, װײסט זײ דער רוח! –
די דרײַהענטיקע שאָטנס פֿון משהן – פֿון משה דעם שײנעם,
אױ, דעם אײנציקן, אײנעם
בײַ דער מאַמען…
 ס’גײט פֿונעם נעפּל אַרױס מיט אַ נימאס געלעכטער
אין דער געטאָ אַ װעכטער – און משהן װערט הײס,
און משה דער שלאָגער װערט בײז: צעלאַכט ער זיך אױכעט
און דעם סטרוזש לאָזט ניט איבער קײן שאַנס –
ציט אַרױס פֿונעם בוזעם ס’פֿאַרזשאַװערטע מעסער
און שנײַדט איבער דעם נימאסן האַרבסטיקן רעגן דעם גאָרגל,
זײַן הינערשן האַלדז,
און סע ברױזן און פֿליסן, װי באַכס אַ פּאַסיאָן פֿונעם אָרגל,
ריטשקעס בלוט אַרום משה דעם שוחט –
פֿון בערשאַד ביז פּראָװאַנס.

צו דער גראַװיטאַציע־לערע: אַ. װ.

אַ. װ. – עולם־הזהניק און אַ צערטלעכער ליריקער,
איז געװען, אַ יאָרן פֿערציק צוריק, אַ דעסאַנטלער,
 [13]«Himmelstrafe« פֿאַר די דײַטשן,
איר הערט?
קומט די שעה, פֿונעם הימל אַראָפּלאָזן זיך אױף דער ערד
צום 67סטן מאָל,
און דער מלאך־המװת – דער מלאך פֿון טױט און מלחמות –
צעשפּרײט שױן פֿאַר אים אַ געלעגער פֿון פֿײַער און שטײן,
און דער בראַװער דעסאַנטלער אַ. װ. מאַכט שױן גאַנץ שײן
זײַן פֿאַלן װאָס גיכער, נאָר אַ. װ. דער פּײַטן בלײַבט שטײן
אין מיטן די הײכן, און סע עפֿנט זיך אים אַ פּײזאַזש,
אַ פֿאַנטאַסטישע װעלט, אַ מיראַזש
פֿון די, װאָס געזען האָט מסתּם אין דער װיסטעניש ישו הנוצרי,
40 נעכט אַ פֿאַרפֿירטער, און טעג…
אַ. װ. איז געװען, שױן געזאָגט, צבֿאָות’ס אַ שליח, און פֿלעג
יעדעס מאָל פֿונעם הימל אַראָפּלאָזן זיך – װי אין אָנמאַכט, װי אין טראַנס אַ דעליריק.
נאָר די ליריק
האָט כּסדר אים אָפּגעראַטעװעט אין אַ טרײסטלאָזער סיטואַציע –
איבערװעלטיקנדיק די ערד־גראַװיטאַציע.
מיט איר קאָסמישער מאַכט.

זעט:
אָט שטײט ער
און לאַכט!

אַ מין װאַלד יעקבֿס לײטערס

אױפֿן ראַנד פֿונעם פֿעלד שטײ איך שטיל. הױכע בײמער, בערעזעס.
כ’זע אַ בילד: דער פֿאַשיסטישער װזװאָד יאָגט שױן אָן
דעם לאַנגפֿיסיקן מלאך, װאָס טוט זיך אַ װאַרף אין זײַן נױט
אין דער טריבער געדיכטעניש – און לאָזט איבער אױף די שטאַמען אָן פּרות
װײַסע װאַרעמע שטיקער הױט.

װי אַזױ מײַן מאַמע האָט ביז הײַנט ניט געזען סידי טאַל

װען די גרױסע אַקטריסע איז אָנגעקומען אין שטעטל,
אין עטלעך און דרײַסיקסטן יאָר, און גאַנץ קאַושאָן
איז געװען מלא־גדולה און גערודערט, געזונגען איר שפּיצל, איר לידל
«איך האָב אַ קאַטאַר אין דער נאָז», –
האָט יאַנקל שראַבער, דער בעל־אַכסניה, דער «באַלעבאָס»,
איר נאַרײַעט מײַן באָבע סימע
אױף איבערצוּװאַשן דאָס גרעט, און פֿאַרריכטן,
פֿאַרשטריקן, פֿאַרנײען װאָס מ’דאַרף…
«פֿינעף לײ, זיבעצן זאַכן, – האָט זיך סימע דעם חשבון געמאַכט –
אין אַ פּור קאָנטראַמאַרקעס…»
נאָר די זינגערין («שײן װי די זון!») האָט איר אָבער געגעבן
חוץ לײ אַ גלאָז טײ און אַ «זײַט מיר געזינט».
און מײַן מאַמע האָט זי ניט געזען…
װאָס זשע, פֿרעגט איר, װיל איך אַצינד? גאָרניט. איך װיל,
די אַקטריסע זאָל קומען צו אונדז און אַזױ טאַקעש זאָגן:
– מאָרגן, רוכעלע, האָבעך אין מאָסקװע אַ גרױסן קאָנצערט
אַף פּעטראָװקע, טעאַטער «ערמיטאַזש».
נאַ דיר אַ קאָנטראַמאַרקע, אין אַ בילעט פֿאַרן זין
(אַ װױלער בפֿירוש פּאָעט),
אין די אָלטיטשקע סימע, עליה־השלום, איז פֿין לאַָנג שױן באַ מיר
די בעסטע מאָדיסטקע… פּעטראָװקע, זעט האָט ניט קײן טעות.
אין װעמען ס’װעט ניט געפֿעלן אינדזער לושן דאָרט אפֿשר אין לאָזשע, –
זאָלן ציבעלעס אױסװאַקסן זײ פֿינעם פּיפּעק
אין אַ שײ־נע־ער קאַטאַ־אַ־אַר אין דער נו־ו־וז![14]

יובֿל

אַ בלום, רב שלום־עליכם, איז שטאַרק װי אַ שטײן,
און דער הימל איז רונדיק און בלאָװ װי אַ װאַזע –
כאָטש נעם װיש אַרום אין דער הײך אים,
און טאָמער פֿרעגט איר מיך, װאָס אױף דער װעלט הײסט שײן –
איז שענער פֿון אַלעמען זענט איר אַלײן, רב שלום־עליכם.
אַזױ װי איר שטײט – מיטן בערדל, אַ ביסל פֿאַרריסן דעם קאָפּ,
אַ ביסל פֿאַרטומלט פֿון זשום – פֿון די טײַערע ייִדן,
װאָס רײדן מיט דרײדל און דרײען דעם קנאָפּ בײַ דער װעסטקע אײַך אָפּ,
און שטאָלצירן זיך מיט זײער שטאָט, מיטן מאַרק,
מיט דערתּיפֿלה באַרימטער אין מיטן,
מיט די גרױסע רװחים און לײדיקע קעשענעס געלט…
און װען איך זײ צעשטופּ און אײַך פֿרעג, רב שלום־עליכם,
װאָס הײסט אַזאַ גורל – אונדזער אײביקײט אױף דער װעלט,
גיט נאָר שטיל אײַער פּראָפֿיל אױף דער הימלשער װאַזע אַ שמײכל.

אַ קאַטאַסטראָפֿע אױף דער פֿולער לבֿנה
נאָך מאַרק שאַגאַלס פּטירה

813 קאָלאָניעס פֿלאַטערלעך – װײַסע נשמות
פֿון דער ערד און פֿון אַנדערע װעלטן, װאָס האָבן נאָך ניט קײן לבֿנות,
זענען פּלוצעם צעשטרײט און צעשמאָלצן געװען: אין זעניט
איז אַרײַן אַ שטיק לעבן – אַ פֿאַרטאָפּלטער אַעראָליט,
דאָס וױטעבסקער פּאָּרל, װאָס אַרום דעם פּלאַנעט איז געפֿלױגן
68 יאָר, אין קאָסמישן וױנט, מיט געעפֿנטע אױגן
איבער שטעט און מלוכות, איבער מענטשישע לײַדן און לוסט –
האָריזאָנטאַל, ר’האַלט זי אונטער געהיט בײַ דער ברוסט,
אַ כריזאַנטעם װאָלט זיך נאָך אױפֿן קלײדל געגלוסט…
וױ װעט לעבן די ערד אָן אָ־דער איבערערדישער שײנקײט?
זײ זענען אַװעק מיט דער צװײטער קאָסמישער שנעלקײט –
מיטן הימל־טאַנגענט… ער, דער בורא־גלײַכיקער ייִד,
האָט באַשאַפֿן זײ און זײ געהאַלטן אױפֿן אָרביט.
װוּ זשע איז ער, דער קײַלעך, די װײַסע לבֿנה? אַ מראַק, אַ פֿאַרכמאַרעניש…
אַך, װאָס האָט איר אונדז אָנגעטאָן, מאַרק זאַכאַראָוױטש? מאַרק זאַכאַראָוױטש…

מיט דעם בױם אין דער מיט

דער בױם
איז געשטאַנען
איבערן הױז אַזױ הױך
אַז דער פֿלאַמיקער בױגן אין הימל – דער װעג פֿון דער זון –
איז געהאָנגען אױף די אונטערשטע צװײַגן.
װען דער האַרבסט
איז אַראָפּגעפֿלױגן פֿון דער קרױן
און פֿאַרדעקט מיט זײַן בלאַט – מיט די ברײטע פֿאַרװיאַלעטע ברעגן
אונדזער דאַך און אַלע פֿיר פֿענצטער,
האָט זיך גלײַך אין דער שטוב אײַנגעשטעלט
אַזאַ װעלט, אַ מין דופֿטיקע ביאָלאָגיש־באָטאַנישע סבֿיבֿה, אין װעלכער
מיר זענען פּאַמעלעך –נאָכאַנאַנדיק, לױטן עלטער – געװאָרן
קלײן װי מערישקעס, קלענער פֿון מערישקעס, אַך, אַזױ קלײן,
אַז, װען ביסט דאָרט אין גאָרטן אַרױס נאָך אַן עפּל צי האָלץ,
האָסטו היטן געדאַרפֿט זיך
פֿאַר אַ מערישקע – פֿאַרן שרעקלעכן העלפֿאַנד מיט זײַן יום־כּיפּורדיקן שנױץ!
זענען מיר שױן געזעסן אין שטוב שטילערהײט, נאָר סע זאָגט זיך געזעסן –
װי אַ רעדל האָב איך מיך געדרײט בײַ טאָג און בײַ נאַכט, און מײַן װאַכט
איז באַשטאַנען אין דעם, אַז מײַן מאַמע זאָל ניט פֿאַרקריכן
אין אַ טיפֿער שפּאַרונע אין קיך, װי ז’האָטיעדעס מאָל עס געפּרוּװט,
און דער טאַטע
פֿלעג אָנהײבן שאַרן מיט אַלע זעקס פֿיסלעך און לױפֿן
מיט דעם קאָרע־קנײטש העט אַרױף – װוּ אױף מעכטיקע צװײַגן
האָבן פֿרײלעך, װי ספּאָרטלערס, זיך געקוליעט מלאָכים מיט גאָלדענע האָר…
און איר זאָגט, אַז אין «רױטן בוך»[15] איז שױן צײַט אַרײַנטראָגן
     אונדזער נאַטור.

אַ שפּאַציר מיט דער גאַנצער משפּחה
הינטער מאָסקװע, איבער דער לאָנקע

מײַנע אײניקלעך
זענען נאָך בײַ מײַן אַסקען אינעװײניקלעך.
אַסקע שטופּט אין די טרוסיקעס בלומען אַרײַן און מאַכט זיך אַ בױך.
העט הױך
זינגט אַ לאַרך און צײלט אונטער דערװײַל, וױ דער פֿאָטער אַבֿרהם,
וױפֿל דורות ער האָט נאָך צו שאַפֿן, אַסקעס זון זאָל הערן זײַן ליד…
– פֿאַרן ייִד, – זאָגט מײַן פֿעטער גדליה, –
איז אָלץ אײנס װער סע העלפֿט אים דו אינטער,
אַ מאָנגאָלקע, אַ פֿױגל, אַ בלום׃
אָלע װערן זײ אינדזערע קינדער…
און ער קוקט זיך – צי מ’הערט אונדז נישט אונטער – אַרום.

פּראָיעקט פֿון אַ דענקמאָל מײַן טאַטן בעת זײַן אײביקן לעבן

פֿון די דרײַ זײַנע קינדער און זעקס זײַנע אײניקלעך – בלומען!
פֿון די קינדערס אײניקלעך, הײסט עס, די אײניקלעכס קינדער – בלומען!
פֿון די אײניקלעכס אײניקלעך אױף דעם פֿאַרשטראַלטן פּלאַנעט –
בלומען!
און װען דער בלומענבאַרג, אין 2080, סענטיאַבער, װעט נעמען פֿאַרװעלקן,
און די לופֿט – פֿאַרגעדיכטעװעט װערן פֿון אַראָמאַט,
זאָל אין דער ראָזעװער פּאַרע באַצײכענען זיך אַ פֿיגור,
אַ דורכזעיִקער לינדער קאָנטור,
װאָס װעט פּלוצעם געבן אַ נאָס –
און דער עולם אַרום אױף דער זוניקער ערד, װײַט און הי,
װעט זיך גליקלעך צעלאַכן:
– צו געזונט, שמיל בערינסקי!
– אַ־אַ־אַ־פּטשכי!

===================
===========
====

CALYSTEGIA SEPIUM

מיט לעװ בערינסקיס ליבעלידער

װאָס טוט דאָס ליד בײַם דערהערן די שפּראַך פֿון אַ רױז, װאָס אַנשטאָט אַ װאָרטקלאַנג צעשיקט זי דעם רױזיקן דופֿט? װאָס טוט מען מיט די דופֿטיקע רײד פֿון אַ רױז אין אַזאַ אַנטי־רױזיקער װעלט? אַ װעלט פֿון אַבסורד.
בערינסקי טרינקט זיך צװישן אַבסורד און געזעץ. װײַל ער װײס, אַז: «מיט גאָט גײט ניט קײן חכמות״. אָבער אײנע פֿון די אמתע חכמות איז ליבע. די ליבע, װאָס איז דער סטימול צו בערינסקיס ליד (אַזױ װי צום לעבן), איז סײַ װײטיקלעך ערנסט און סײַ איראָניש־»פֿאַרפּיעשטשעט״, כּדי ניט צו װערן באַנאַל, נאָר װערן װי אַ פֿוסבענקעלע, אױף װעלכן עס זיצט פֿאַר אַ פּאָעטישן מישפּט דאָס לעבן. און װײַל ער װײס, אַז:
«צװײ שפּורן פֿון באָרװעסע פֿיס, און זײ ברענען װי פֿײַער,
זײ װילן ניט אױסגײן בשעת סע צעטראָגט דיך דער וױנט».
קומט ער צום טײַך ליעטע זיך אַרױסרײַסן פֿון דעם גזר פֿון פֿאַרגעסעניש, אַפֿילו מסכּים זײַן מיט דעם «מאַקראָ־ און מיקראָ־אַבסורד», אָבער מיט דער הילף פֿון זײַן פּאָעטישער מרידה צונױפֿשטעלן װי קאָליריקע שטײנדעלעך די אַבסורד־מאָזאַיִק פֿון לעבן, װי אַ מצבֿה פֿאַר דעם אײנציקן לעבן, װאָס פֿאַרשוױנדט.
בערינסקיס פּאָעטישער מעדיום פֿאַרמאָגט אין זיך די אײגנשאַפֿטן פֿון נאָך קונסט־מעדיומס: פֿון פּלאַסטישער קונסט, װאָס װירקט דורך קאָליריקער װיזועלקײט, מוזיק, װאָס איז אין זײַן ליד דאָס רובֿ װי בּכּיװן דיסהאַרמאָניש, אָבער קומט באַטאָנען מיט כּוח דעם אינעװײניק פֿון װערטער, װאָס זײַנען בּמילא באַגרענעצט.
לעװ בערינסקיס לידער האָבן דעם אָטעם פֿון עפּאָס און דעם פֿיבער פֿון פּאָעזיע. זײ זײַנען מער װי ״פּינטעלעך ליכט״. זײ רײַסן זיך אַדורך דורך די שטורעמס און אַבסורדן, און טרעטן אױס אין די לעבנסקנױלן אַ שטעג פֿאַר יענעם שפּור, װי בערינסקי זאָגט׃ «כ’צעטרעט זײ, כ’פֿאַרשיט זײ מיט אַש און באַגיס זײ מיט טרערן».
און אַ שפּור פֿאַרבלײַבט.

 רבֿקה באַסמאַן בן־חײם. 1996                                                                                                                                      

אָדע

דרײַ בײמער, און אױבן אַ זון: אַ באַנק אין גן־עדן.
כ’בין גליקלעך איבערן האַלדז, און װאָס נאָך צו בעטן
בײַם לעבן? בלױז נאָך אַ פּאָר טרערן דאָס האַרץ גײט מיר אױס.
בײַם גליק, װי בײַם ים, טו איך אױס – װי דאָס העמד מיט די הױזן –
די יאָרן פֿון זיך, און דערפֿיל, װי סע ציט פֿון די רױזן
דײַן אָטעם, סװעטלאַנאַ, און כ’פֿיל, װי די ערדקױל איז גרױס.
סע טראָגן דײַן נאָמען די ימען, די זעקס קאָנטינענטן
מיט בערג און מיט טײַכן, די הונדערט און פֿינף עלעמענטן
פֿון הימל און זאַמדן, פֿון אַלץ, װאָס סע פֿליט און סע קריכט.
כ’בין גליקלעך און אײביק: קײן טומלען, קײן דאַרבן, קײן גוסען.
אַלײן אין דײַן שײַן: די װעלט איז געבליבן אין דרױסן –
אָן ליכט.


דאָס צוזאַמענטרעף־אָרט – FIGUERAS

די עלטערן מײַנע װערן אַלץ עלטער און עלטער,
און די זון פֿון מײַן לעבן – סװעטלאַנאַ האָט מיך ניט ליב,
און דער «סקײַלאַב» האַקט שױן מסתּם, אין דעם קאָסמאָס אַרײַן
אַ קױל נאָך אַ קױל.
אַלע אומגליקן אױף דער װעלט נעמען זיך, מײן איך, פֿון דעם,
װאָס דער מענטשישער דור צעטײלט זיך אױף צװײען:
אױף די, װאָס זײ לעבן,
און די װאָס ערשט נעכטן צי מיט הונדערטער יאָרן צוריק
זענען געשטאָרבן.
די לעבעדיקע אָטעמען װער װי סע קאָן, כאָװען, האָרעװען שװער –
און די מתים־לײַט שטײען אַרום דעם פּלאַנעט־האָריזאָנט
און געבן זײ עצות – טעלעפּאַטיש אָדער אין שלאָף.
און מיר חלומט זיך אָפֿט מאָל: פֿיגעראַס, אַ מאַראַנצן־סאָד, שטיל און לינד,
און סע זיצן – אַקסל צו אַקסל – צװײ פֿאַרליבטע פֿיגורן, װי בלינד,
ער, אַ פֿלײשיקער זכר, און זי, בלױז פֿון בײנער און לעכער, און װינט.
אַלע אומגליקן אױף דער ערד נעמען זיך, מײן איך, פֿון דעם,
װאָס אין אײניקע צײַטן, בײַ אײניקע שטאַמען, אין אײניקע לענדער
זענען מער הױלע שאָטנס פֿאַראַן, אײדער מענער און פֿרױען –
און ס’בלאָנדזשען
פֿאַרלױרענע, אײנזאַמע, װילדע נשמות אַרום, צי פֿאַרקערט:
אַ דאַנק דעם פּראָגרעס און דעם װױלשטאַנד
באַװײַזן זיך װעזנס אַזעלכע – מיט מענלעכע, פֿרױיִשע גלידער,
פֿאַר װעלכע סע סטײַעט שױן ניט קײן נשמות, קײן אײנציקע זעל.
און דער «סקײַלאַב», סװעטלאַנאַ, צי דער לוציקער «מיר» אױפֿן קאָסמישן טרעק
צעפֿליקן שױן ק’טשאָרטו
די אַרומיקע װעלט, אַזױ, אַז די עלטערן מײַנע
האָבן שױן ניט װ’הין צו גײן, װען זײ גײען אַװעק.

דער קלאַנג פֿונעם קײַלעכבליץ
בײַ טאָג אױפֿן פֿעלד מיט זונבלומען

װאַרט אױס, כ’בין דער ליאָװאַ בערינסקי זײַן שטילע נשמה
דו פֿלעגסט מיר ניט געבן אַ קוש ניט געבן אַ גלעט ניט געבן
אַ ריר אָן מיטן פֿינגער
דו פֿלעגסט מיר ניט געבן
איצט ביסטו מיט לײַב און לעבן בײַ מיר אין די הענט אין די שטראַלן
סװעטלאַנאַ
און װעסט ביז מאַלאַכאָװקע שױן ניט דערלױפֿן
אָט דאָ
אױף די הױפֿנדלעך ערד װאָס האָט אָנגעװאָרפֿן דער מױלװוּרף

dem regn-boygn araynshteln

װעט ליגן דײַן פּרעכטיקער גוף
און אײדער די װײַבלעך פֿון דאָיִקע דערפֿלעך װעלן אָנלױפֿן
און שטעלן זיך שאָקלען און קלאָגן און יאַמערן
אַרום דיר
װעלן בײדע שױן זיצן מיר הױך אױף צװײ שטענגלעך
צװײ גאָלדענע בלומען
און קאַטשען זיך שטיל פֿאַר געלעכטער און קיצלען אַנאַנדער
מיט זונען־מעזאָנען
Alfa אוןZeta
מיט פּינטעלעך ליכט.

DEPROFUNDIS

:ממּעמקּים קרתיָךָ

װען געװען כ’װאָלט אַ ים־פֿיש Anopticus אָן בײדע אױגן
אין אַ הײל –
װאָלט איך טױב און פֿאַרחלומט אין גרונט זיך געשטופּט,
מיט דער צונג אינעם אָפּפֿאַל געשנאָרעט, מיט דער פֿלוספֿעדער
לאַנג זיך געגריבלט
אינעם קױט, אָנגעשװוּמענעם פֿון די פֿינף אָדער זעקס קאָנטינענטן,
און געטרױמט פֿון אַ הימל, װוּ דערטרונקענע לעבן, נאָר קײן מאָל
– װײ איז מיר –
ניט געזען כ’װאָלט דאָס זאַנגפֿעלד, דעם טײַך מיט דער קו אױפֿן ברעג,
מיט דער זון פֿון סװעטלאַנעס מאַגדאַלענישע האָר
און (אַז דו, אַדוני, װעסט נאָך געבן) – מיט איר זאַנפֿטער לבֿנה, דעם בױך!) –
פֿון די רױטע קאָראַלן, פֿון דער אַטלאַנטישער הײך
זיך אַראָפּלאָזנדיק,
װי אַ רונד־צעבלאָזענער ים־יאָזש,
צוריק אױפֿן דנאָ –
װאָלט איך דיך, באָזשע מאָי,
מיט די שרעקלעכסטע קללות געבענטשט, אָנגענומען אַ פֿולן
. מיט פּלאַנקטאָן און מיט װאַסערװוּקס – מױל.

אינעם גראָז, אין גן־עדן, אױף דר’ערד

אַ גלאָבאַלער, אַ נוקלעאַר־שטילער אױפֿרײַס האָט צעשטערט אין דער הײך
אַלע װאָלקנס.
אַן אַבסאָלוט בלאָװער הימל שטײט אומבאַװעגלעך
איבער דער לאָנקע מיט בלומען און גראָזן, װוּ מיר זיצן, סװעטלאַנאַ,
אױף טערקיש, װי צװײ איסטוקאַנען, און פֿלעכטן אונדז קרענצלעך,
און קוקן אין שמים אַרױף.
גאָט, אָדער אַנדערע כּוחות, פֿאַראינטערעסירטע,
אַז אַלצדינג אױף אונדזער פּלאַנעט זאָל אױסזען אױך װײַטער
אַזױ װי ס’געװען, – הײבן אױף אין דער לופֿטן און לאָזן
לאַנגזאַם פֿליִען און שװימען
הונדערטער פֿרוכט־קעסטלעך, אָבער לײדיקע און דעפֿאָרמירטע,
װאָס צעפֿאַלן זיך, צִיִען זיך אױס אױף אַ בלעכענער טאַשמע,
פֿאַרטשעפּען זיך – אײנס אין דעם אַנדערן – פֿאַר אַ זוניקן צװאָק.
גאָט, אָדער אַנדערע כּוחות, פֿאַראינטערעסירטע,
פֿאַרלאָזן זיך דאָך אױפֿן לופֿטשפּיל־עפֿעקט«זײַן מזכּה»
און דעם כּוח־הדמיון פֿונעם ערדישן מענטשן – און טאַקע:
סטײַעס קעסטלעך אונדז קלאַפּן מיט שטראַלן און גלאַנץ אין די אױגן –
לאַנגע טשאַטעס פֿון פֿײגל, צי פֿערד, צי אַקולעס, אַטלאַנטישע פֿיש.
ס’איז גענוג אָבער אױסדרײען דעם קאָפּ און דערזען זײ פֿון הינטן –
אַך, דעם געטלעכן סוד דו אַנטדעקסט, יאָ, דעם הימלשן קװעטש:
די הילצערנע ליוקן און לעכער מיט פֿאַרשימלטע רעשטלעך פֿון עפּל
און קלעפּיקע װײַנטרױבן, אַגבֿ: אַ װײַנשעלע פֿאַלט אונדז אַראָפּ.

דו נעמסט עס אין מױל, און כ’שפּרינג אױף און צעשרײַ זיך: כּבֿיכול,
װאָס איז דאָס? אַ סאָרט רעפּאַראַציעס? אױב שױן אַזױ –
שיט אױס אױף דער ערד אַ פּאָר טױזנטער הױכקאַלאָרישע כמאַרעס
מאַנע־גרױפּן פֿאַר קינדער און קריפּלען…
און כ’פֿיל,
װי סװעטלאַנאַ ציט מיך בײַם אַרבל:
[16]! Да садись, глупый ты человек–

און נעמט מיר דערקלערן אַז, הײסט עס, קײן גרױפּן אין קעסטלעך
טראַנספּאָרטירט מען בכלל ניט – סײַדן אין זעק.

איר זאָלט זיך ניט קושן, שפּאַצירנדיק אױף דער אײַזנבאַן

איר זאָלט זיך ניט קושן, שפּאַצירנדיק אױף דער אײַזנבאַן.
סװעטאַ ק. האָט זיך דורכפּראָמענאַדעװעט מיט איר פּרינץ
(אַ פֿאַרשױן – הױלע מעלות!)
בײַ דער בריק איבער װאָריאַ, און זײ האָבן פֿאַרגעסן זיך, און
אױפֿן אָנשיט אַרױס, און זיך אָפּגעשטעלט נ’מיטן די שפּאַלעס,
און זיך אָנגעהױבן צו קושן אונטער דער זון.
דער צוג װאָלט, פֿאַרשטײט זיך, צעקװעטשט זײ אױף טױט – װי אַ טױב
האָט ער אױפֿגעהױבן זיך שטיל אין דער לופֿט, נאָר געליטן
האָבן מענטשן, װײַל באַלד פֿון די פֿענצטער גענומען זיך שיטן
האָבן קינדער און װיסטע שיכּורים, פֿון אַלקאָהאָל טױב.
און אַ כעמיקער פּלוצעם דערבײַ.
די קינדערלעך פֿליִען ביז הײַנט נאָך: די פֿאַראָבֿלטע מאַמעס
קאָנען זײ אין די הימלען ניט כאַפּן, װײַל מיט שפּערלעך און גאַפּעס
האָבן זײ דאָרט זיך אױסגעמישט – הגם קענען דערװײַל ניט באמת
װי אַ שװעלבעלע צװיטשערן אָדער שרײַען װי פּאָלאַרישע סאָװעס.
די שיכּורים – אין גריבער זײ שלאָפֿן, אונטער שטרױכן װי אין אַ סאָד,
און מען קען זײ דאָרט זען, װען מען פֿאָרט אױף פּאַװלאָװ־פּאָסאַד.
דער כעמיקער בלאָנדזשעט אַרום אין די װעלדער, עסט יאַגדעס און קרױט,
און פֿאַרנעמט זיך גאָט װײס מיט װאָס – נאָר פֿאַרלירט ניט קײן צײַט!
סװעטלאַנאַ – ביז הײַנט שטײט זי דאָרט אױף די רעלסן,
אױסגעשטרעקט בײדע הענט
צום פּרינץ, װאָס איז תּיכּף –טוץ! – נעלם געװאָרן…
איך קוק אױף די װענט
און זע פֿון דער זײַט,
װי איך זיץ און איך שרײַב מיר מײַן ליד –
אַ פּרינץ אין אַ פֿאַרבלאָזער װעלט,
אַ דערעסענער ייִד.

אַ שׂרפֿה

כ’פֿאַרגעס דיך, סװעטלאַנאַ. איך מעג שױן. כ’פֿאַרמעק און מעק אױס
דײַנע האָר –
און דו שטײסט אָן דער גאָלדענער העלישער שכינה,
כ’קלעפּ אָפּ דײַנע ליפּן – דאָס לאַכן, דעם רױטלעכן קוש,
און ס’װערט מיט אַ מאָל, װי אַ לאָמפּ, דאָס פּנים פֿאַרלאָשן.
איך שליס אױס דײַן האַרץ, און דו בלײַבסט מיט אַ לאָך אין דער שײַן.
דײַן בױך װי אַ פֿולע לבֿנה פֿאַרצי איך מיט טרױער.
צװײ קניִעס, צװײ װעלן פֿון דיר רינען זוניק אַרױס.
און ס’קלאַפּט פֿון דײַן פֿינצטער אַ שטראַל – אַ גן־עדן־שפּאַרונע.
סע פּינטלט, נאָך בליצט דײַן קאָנטור, איך זע אױף דער ערד
צװײ שפּורן פֿון באָרװעסע פֿיס, און זײ ברענען, װי פֿײַער,
זײ װילן ניט אױסגײן, בשעת סע צעטראָגט דיך דער װינט…
כ’צעטרעט זײ, כ’פֿאַרשיט זײ מיט אַש און באַגיס זײ מיט טרערן.

בײַם טיש

נעם דאָס אײַז און דעם ײן און פֿאַרמיש
אַ קאָקטײל – אַ מין גילגול־רפֿואה
אױף צו װערן – װער װילסטו, אַ פֿיש? –
װער אַ פֿיש און שױן לאָז מיך צו רו.

כ’װעל אַלײן, מיט די אײגענע הענט
דיך אַרײַנטראָגן שטיל אין דער װאַנע
און צערוקן די שטײנערנע װענט,
זאָלסט אַרױס אין די ימען, סװעטלאַנע.

אין די אײַזיקע רחבֿות מיט גלוט
פֿון פּאָלאַרנעכט, דו זאָלסט זיך דערפֿילן
פֿראַנק און פֿרײַ – און צעהיצן דאָס בלוט,
נאַקעט יאָגנדיק נאָך דעלפֿינען.

דו זאָלסט מיט אַ פֿאַרבלוטיקטער ליפּ
אין דער הײך אױף אַ האָקן אַ פֿלי טאָן
און ניט שטאַרבן – װי איך האָב געליטן
אױף דער ערד, אַ סבֿלנישער טיפּ.

דײַנע האָר… אַך, דאָס גאָלדענע הײ…
װעל איך, מירצעשעם, מײַנס מיר אָפּלײזן
און אַרײַן סוף־כּל־סוף אין אַן אײזל,
װי דער פּונישער ייִד אַפּולײ.

װעגן בורשטין־טאָטעם

װאָס װײסן מיר װעגן דעם, װי סע גלײבן אין גאָט
קענגורוען צי מערישקעס?
װאָס װײסן מיר װעגן װילדן ראַסיזם בײַ די װעלף אינעם שנײיִקן סטעפּ?
װעגן האַרבער עקספּלואַטאַציע אינעם ראָזעװן חלום פּלאַטאָנס –
אינעם בלומיקן רײַך בײַ די בינען?
די שלאַנג נײַאַ־נײַאַ האַנדלט לױט דאַרװינען: ברענגט אױף דער װעלט
עלף שײנע װי גאָלד נײַע חיהלעך – כאַפּט און פֿאַרשלינגט זײ.
איראַן באָמבאַרדירט די פֿאַנטאַסטישע באַסראַ – איראַק
הרגעט אױס אױפֿן אָרט, אױפֿן שלאַכטפּלאַץ – נײַנציק טױזנט איראַנער.
סװעטלאַנאַ האָט – נאַט אײַך! – שױן װידער אַ קינד, מיט אַ מלאך? –
און ז’איז נאָך אַ מאָל גובֿר איר װײַבערשן שלינגען־אינסטינקט.
עראַזם פֿון ראָטערדאַם רײַסט זיך אַרײַן מיט זײַן פֿרײַהײט אין אַחרית־הימים
און לױפֿט איבער מאָסקװער 34 טײַך־בריקן, און שלעפּט בײַ די האָר, װי אַ קוקלע,
דעם לוטער, דעם יאָלד.
װאָס װײסט צבֿאָות אין דער הײך, װי סע האָבן אים ליב
עראַזם און לוטער אױף דר’ערד, קענגורוען אין שלאָף,
און מײַן מערישקע סװעטאַ
(װי זי איז מיר ניט קלײן – בין איך דאָך ניט אַלײן)
אױף דער קיך, װוּ זי װעט הײַנט בײַ נאַכט נאָך אַרײַנקריכן, מירטשעם,
אין דעם סלױיִקל האָניק – און װערן מײַן בורשטין־טאָטעם…
און פֿאַר װעמען פֿאַרנײגט זיך העט װײַט אין די ימען
דער בלױער װאַלפֿיש – פֿאַר װעמענס דאָרט רום אָדער שם?

ליעטע

בײַם גריכישן טײַך, װוּ מיר זענען פֿאַרשטײנערט געזעסן
אַ יאָר און אַ תּקופֿה – האָב איך עפּעס אױף אײביק פֿאַרגעסן.

איך זע זיך אַרום: אונטער גומענע בײמער און פֿײגל
ליגן חװהס אין קינסטלעכער הױט, מיט גראַניטענע נעגל.

די זונפֿולע צופֿלוסן שײַנען און נעמען זיך גיסן
אױף צוריק, ס’װערט אַן אױספֿלוס פֿון זײ – שפּריצט אַזש ביז די קאַרניזן,

שאַפֿט פֿאַרזוניקטע פֿלײצלאָנקעס – שװאַרץ־רױטע לאַװעס קאַרבונקל
מיט אַ שטאָרך צי אַ בושל, אין דער לוזשע ביז קני אײַנגעזונקען.

און זײ גלאַנצן זיך אָפּ, און שױן פּיקן דאָס שטײנעכץ און פּרוּװן
זיך באַפֿרײַען די פֿיס –
און פֿאַרזינקען אין טױט מיטן דזיוב, מיט די שאַרפֿלאַנגע קליוּװן.

דער 10טער רױמישער לעגיאָן

פֿאַר יורי דובינסקי                                                                      

אין אַ סאָד אָן אַן עק און אַ סוף, װי אַ װאַלד, װוּ אױף יאָדלעס און סאָסנעס
לױפֿן װעװערקעס אַראָפּ און אַרױף, און פֿון זײער שטיפֿערײַ
שיטן זיך שװאַרצע פֿאַרשימלטע שישקעס און נעסטן מיט זשומיקע װעספּן,–
שטײט אַ טיש, װי ס’צעבליט זיך אַ לאַן, און סע פֿליסט איבער אים
אַ זיס־קלעפּיקער טײַך פֿון ליקער און טאָקײַער, און כערעס,
און האָניק, און מיר זענען אַלע שױן גוט אָנגעשאָסן –
אימפּעראַטאָר טראַיאַן, דער גראַף קאַליאָסטראָ און איך,
און דער לײדיקער שטול – מײַן אַװעקגעװעזענער חבֿר.
ס’שטאַרצן גאָלדענע בערג פּאָמעראַנצן, הענגלעך װײַנטרױבן, קאַנפֿער,
און מיר נאַשן, מיר שטאָפּן זיך אָן, ס’רינט אין אַרבל, מיר פֿרעסן זיך איבער –
אימפּעראַטאָר טראַיאַן, דער גראַף קאַליאָסטראָ און איך,
און דער לײדיקער שטול – מײַן סװעטלאַנאַ, אַ נעכטיקער חלום.
מענגעס, כאָפּטעס פֿון מערישקעס, גליװערעם, גנאָמען און פֿלײ
קריכן איבער די װאַזעס, מאַרשירן און פֿליִען אין פּנים
אימפּעראַטאָר טראַיאַנען, דעם גראַף קאַליאָסטראָ און מיר,
און דעם לײדיקן שטול – װאָס ער שטײט װי מײַן אױסגעלעבט לעבן.
איך װיש אָפּ פֿונעם טיש אַ פּאָר ניס, כ’שטעל זיך בודטאָ צום בױם –
און גײט זיכט מעך!
איך באַװײַז זיך נ’אַ שײנעם פּאַלאַץ, פֿונעם בוזעם כ’דערלאַנג
אַ פֿאַרשאַרפֿטע שטאַמײַזע – נעם זיך שלום־ושלװה, אָן רעש,
אױפֿברעכן, טאַפֿליע נאָך טאַפֿליע, דעם מירמלנעם, פֿײַנעם
הױך־עסטעטישן דיל, און כ’צעשטעל, װי מצבֿות, די רױטע
קװאַדראַטלעך מאָזאַיִק װי קלײנינקע דעכער־אָפּהאַנגען,
און כ’שטעל אױס אונטער זײ די ניסשאָלעכץ – די פּוסטע האַלבקײַלעכס,
װאָס זײ װיגן, הױדען זיך נאָר װי לײדיקע װיגעלעך, אונטער
דעם װױלדופֿטיקן צוגװינט, אונטער דעם לופֿטשטראָם פֿון זיסן
רױמישן יאָך, װאָס ער ציט זיך און ציט זיך און ציט
זיך                                                                              
אַדורך דער אומענדלעכער                               
                               אַנפֿילאַדע

*
נאָך אַ נאַכט איז פֿאַרגאַן אונטערן װילדן געשטערן  ס װ ע ט ל אַ נ אַ…
עס איז אױפֿגעשװוּמען אין פֿענצטער און זיך גרױליק געשטעלט
צװישן געלע געיעגהינט און דעם פֿלאַמיקן אָקס. כ’האָב דערזען עס
און פֿון זינען אַראָפּ: מיט זײַן שטראַל, מיט מאַגנעטישער שײַן
האָט עס לאַנגזאַם געצױגן דאָס לעבן, דאָס לײַב פֿון מײַן קערפּער
און דאָס האָלץ פֿון די בײמער, און די לײם פֿון דער ערד, און די זון
האָט געראַטעװעט זיך נאָר מיט דעם, װאָס זי האָט שױן פֿאַר פֿריִער
זיך פֿאַרשלײערט אין שאָטן פֿון אונדזער פּלאַנעט; װען די זון
איז אַרױס איבער אױסגעלײדיקטע ערד־האָריזאָנטן,
האָט זי בלינד נאָר באַלױכטן דעם שטױב – אַ צעקרישלטע װעלט,
אַ צעשטערטע, באַװױנטע פֿון הױלע געשפּענסטער, גופֿימפּוסטע פֿאָרמעס
פֿון װעלדער און לענדער; און מיך – אױפֿן שרעקלאָזן בעט
מיט צװײ אָפֿענע אױגן, מיט אַ גלעזערנעם בליק פֿון אַ פֿליג, אַזױ שטיל
אױסגעזױגענע
פֿון אַ שפּין.

דאָס «E« פֿון דער שײנער נאַטור

איז אין װאָס פֿאַר אַן עולם־הזה – אַריסטאָטלס, ניוטאָנס, צי אײנשטײנס?
(כ’גיב זיך נעבעך אַ פֿרעג)
מיר געזעגענען זיך בײַ דעם אױפֿגעמאַכט פֿלעשל –
און באַלד גײט זי אַװעק…
און דאָס רעשטל
כלעפּטשע’ך אױס, און די לײדיקע כּלי שװימט אָפּ, װי’ן HavreLe
הײבט די זעגלען אַן אַלטער פֿרעגאַט, און ס’באַפֿרײַט זיך דאָס אָרט
פֿאַר אַ שיכּורער, אָבער ניט װײניקער װאָרער מעטאַפֿאָר,
אײדער, זעט איר אַלײן, אָט דער מאַקראָ־ און מיקראָ־אַבסורד.
אַבסורד – װאָס די בלומען אין פֿעלד, ניט די מענטשן פֿאַרמאָגן
אַזאַ אַראָמאַט, אַניט װאָלטן בינען אױף דיר
אָנגעפֿלױגן, טאָװאַרישטש, און דיך אין אַ שװאָרעמזאַפֿט־מאָגן
אײַנגעזױפֿט, װײ’ז מיר!
אַבסורד – נאָר סװעטלאַנאַ האָט מיך ניט ליב, װאָס מיך פּשוט דערהרגעט.
אַך, מיט איר אין אַ בלומען־שאַלאַש אין אַ ראָזעװןReich
כ’װאָלט פֿון לאַנג שױן געהולכט און פֿאַר גליק דאָרט אַװדאי געפּגרט –
אַ כּפּרה פֿאַר אײַך.
אַבסורד – מיסטער טײַװל שטרעקט אױס אַ פּאָר הענט, דעם גיהנום דערגרײכט,
פֿונעם שטול ניט אױפֿשטײענדיק, װער אָבער װײסט: אפֿשר איז ער גערעכט?
כאַפּסט זיך אױף פֿונעם שלאָף: אױפֿן טעלעעקראַן אַן אַבסורד –
אין דײַן אײגענעם װױן, אין אַ װינקל, באָמבאַרדירט מען בײרוט!
נעמט לײענט איבער די ביבל בײַ פֿרױד, בײַ דעם הײַנטיקן לוטער:
שם־המפֿורש קאָמפּלעט איז פֿון זינען אַראָפּ, הלװאַי
װען ער זינגט נאָר און פֿרײט זיך, און טאַנצט, װי אַ שיכּורער קאָמפּיוטער,
און רב שלמה המלך פּליעסקעט אים אונטער: אַלץ איז הבֿל־הבֿלים, דאַװאַי!
אַבסורד: אױף אַבסורד שטײט די אײביקע װעלט און דאָס לעבן.
אַבסורד: צו סװעטלאַנען איז מײַן צוגעדרײט האַרץ װי מיט דראָט.
אַנדערש װאָלט איך פֿון לאַנג דאָ קראַפּירט אָדער מסכּים געװען אײַך צו גלײבן
(אין אַ שײנטשיקן דולהױז פֿאַרשפּאַרט),
אַז E = mc2

לעצטע נײַעס

די ראַקעטע, אַרױסגעלאָזט פֿון קאַפּ קאַנאַװעראַל, פֿליט מיר אין אױער אַרײַן,
מאַכט אַ פּאָר קרײַזן אין קאָפּ און – בשעת איך געזעגן זיך, דאָס מאָל אױף אײביק,
מיט סװעטלאַנען (זי שטײט תּמיד מיר פֿאַר די אױגן!) –
רײַסט דער «פּערשינג» זיך װידער אַרױס, שױן, פֿאַרשטײט זיך, פֿון לינקס,
און דערװײַטערט זיך שטיל אין די הײכן, און שװעבט, אַ באַדעקטער
מיט רױטע און גרין־געלע פֿלעקן
פֿון מײַן קאָפּמאַרך – אַ פֿולן מיט טרױמען און קלאַנג פֿון ניגונים,
װאָס די מאַמע פֿלעג זינגען מיר, האַלטנדיק מיך אױף די הענט.
מיט גאָט אָבער גײט נישט קײן חכמות: אַ ריס און פֿלאַם –
און סע נעמט זיך פֿאַרציִען דער בלאָװער עפֿיר, װי אַ װוּנד, צי אַ בלאָטע,
און סע פֿאָרט פֿון דער בלאָטע אַרױס אַ קאַרטאָפֿל־קאָמבײַן
«קאָמסאָמאָלעץ מאָרפֿלאָטאַ»[17]
מיט אַ הילכיק געװױ – און גאַנץ שײן
פֿאָרט ער שױן אױף מיר אָן, און צעקװעטשט מיר
בײדע פֿיס און מײַן גאָלדן געבײן.

*

שײן איז די לאַנדשאַפֿט בײַ אונדז – די סעדער אין רוסלאַנד.
אַפּריל חודש צעלאָזן זיך: שליסלבלומען, חנהלעס אײגלעך,
גענדזן־בלימלעך, פֿאַרגעס־מיך־ניט; די פּרימולע װיגט זיך גאַנץ מײַ,
גאַנץ מײַ און ביז אױגוסט – מאַרגאַריטקעס; ביזן האַרבסט – די פֿיאַלקעס;
ענדע מײַ הײבט זיך אױף דער נאַרציס – חַבַֿצֶלֶת,
«האַלב־ציבעלע»; יולי – איז צײַט פֿאַר פּעאָנען; יולי פֿײַנט זיך אױס, גרױסט זיך
מיט די ליליעס, װעלכע «מידן זיך נישט, שפּינען נישט»[18],
מיט דעם איריס יונאָנאַ, מיט מיזרח־מאָן, נעגלעך; פֿון יולי
ביז סוף אױגוסט שטײען און װײען: לעװקאָיעס; כינעזישע נעגלעך;
דאָס לײבמױל; אײניאָריקע פֿלאָקסן; פֿילאַרטיקע מאַלװעס –
פּראָסװירניק אױף רוסיש; דער דופֿטיקער טאַבעק; סוף יולי
צעבליט זיך דאָס שלענדערל
(CALYSTEGIA SEPIUM) – אַזש ביז אָקטאָבער;
אין אױגוסט צעעפֿענען זיך, ביז סוף אָסיען, די אַסטרעס
און די גאָלדענע קײַלעכס…
            װי שײן װאָלט, סװעטלאַנאַ, געקאָנט זײַן דאָס לעבן בײַ אונדז!

האַרבסטיקער עקל, די ליבע

צעשניטענע מענטשן ליגן אױף שפּאַלעס, און דערטרונקענע קינדער,
װי באַלאָנען, שװימען אין טײַכל, און אױף די בײמער
הענגען און פֿױלן פֿײגל: זי האָט מיך ניט ליב.
מיר זיצן אין סאָד, צװישן דופֿטיקע אַסטרעס, און פּלאַפּלען, און לאַכן
מיט יאַשטשערקעס, װאָס פֿון די ליפּן אונדז גליטשן אַרױס
און װערן אַנטרונען אין גראָז.
רבונו־של־עולם, דו זעסט דאָך די פֿרױ, רײד איר אײַן
אַ ליבע אין האַרצן, װי אײַנגערעדט האָסטו אַ מאָל
דער אַלטיטשקער שׂרהן אַ בכור איר אין בױך…
די יאַשטשערקעס האָבן שױן ניט װוּ צו פֿאַלן, דאָס גראָז
באַפֿרעסט ביז די קני מיר די הױזן, און כ’פֿיל, װי אין װינקל
בײַם פּיסק הענגט מיר נאָך אײנס אַראָפּ אױפֿן קעדקעלע
און
עס קוקט זיך אַרום.

 …אַך, מאַדאַם פּאַדאַמאַם — 

אױף די גאַסן
לױפֿן, שפּרינגען פֿאַרשׂרפֿעטע קעץ, און אין װײַסע רױכפּאַסן
פֿאַלן מענטשן חלשות, און ליגן, און װילן ניט אױפֿשטײן,
און די האַרבסטיקע פֿלאַטערלעך זעצן זיך זײ אױף דער נאָז.

איר מאַן איז ניט מסכּים

בערן, הירשן און ראָזעװע בושלען                        פֿאַרשטײען זיך אײַן.
װען מיר זענען, סװעטלאַנאַ, אַ בער מיט אַ בעריכע, װאָלטן מיר זיך צונױפֿגערעדט, מירטשעם,
אַז דעם 3טן נאָװעמבער, אײן מאָל אין יאָר, ערבֿ װינטער,
קום איך צו דיר, און גיב דיר אַ קוש, און כ’גײ מיר אַװעק
אין אַ װעלדל, װוּ כ’װאָלט זיך געפֿונען אַ גרוב, אַ געלעגער,
און אַנטשלאָפֿן געװאָרן, און געזען דיך אין שלאָף – װ’זױ איך װיל!
אַ גאָנער – װאָלט איך שױן איבער אַפֿריקע ערגעץ
אָנגעהױבן אַראָפּלאָזן זיך פֿונעם הימל צו דיר
מיט אַ װילדן געטומל: «סװעט־לאַ־נאַ! גאַ־גאַ־גאַ! גאַ־גאַ־גאַ!»
איז באַטראַכט מיך פֿון קאָפּ ביז די פֿיס און גיב מיר אַן עצה.
דו צעלאַכסט זיך און שענקסט מיר אַ גלעט:
– פֿאַרן קינד, – זאָגסטו, – װאָלט איך אפֿשר גענומען אַ קעצל,
נאָר דער מאַן איז ניט מסכּים: זײ מיאַוקען און קריכן אין בעט.

מאַלאַכאָװקאַ־מאָסקװע, האַרבסט 1982                                                                

================== 

דער קאַנאַריק
gh

געבורט

די נשמה איז בלינד, וױ נאָך ניט אַ געבױרענעס קינד.
ערגעץ גלאַנצן די שטערן, און ס’רױשט אין די בײמער אַ װינט.
נאָר זי פֿילט שױן אַלדינגס, װאָס מײַן פּנים ס’דערשראָקענע זעט –
אַ שטיק װעלט, װאָס צו איר האָט דער בורא זי שױן צוגעגרײט.
צו דעם לאַכן און לײַדן, צום לײַב, װאָסגעניסט אוןטוט װײ, –
װוּ זשע איז ער, נשמה, דײַן ערשטער, דײַן נצחון־געשרײ?
עס שפּריצט בלוט
 אַלוֹהּ? האַלאָ! אַ לאָך, אַ לבֿנה אין הימל,
אַ גאָלדענער לאַנגער טונעל מיט הונדערטער פֿעדעם
פֿון שײַן, און דער פֿרידלעכער ספּוטניק
שנײַדט זײ אַלע מאָל איבער אין פֿלוג.
איך בין עס, דײַן ליאָװע בערינסקי, דײַן מלאך, געהײמער אַגענט אױף דער ערד –
האַלאָ פֿונעם אײלבאַרג, דו האָסט מיך שױן ענדלעך דערהערט?
איך מעלד זיך, איך מסר די װעלט:
דער מענטש איז דאָ הערלעך און שרעקלאָז, און בײַ די װײַבער
קװעלן אָן אָנהײב ניסן די בײַכער – פֿון גליק
װאָס זײ לעבן, פֿוןפֿרײד װאָס מען ליבט זײ… האַלאָ, הללױה!
אַ קאָמעט, װי אַ גאָלמעסער, גיט אַ פּיק דיר די באַק – און אַרום
שפּריצט בלוט און פֿאַרגיסט דײַנע רחבֿות, די אומגעגנטן… אָמן!
די לבֿנה רינט אױס, אַ געשטערן פֿאַרשטעלט מיר דײַן פּנים…
? האַלאָ, ביסטו טױב דאָרט?  צי שטום —

אױף אײן בליץ

אין אײראָפּע די מענטשן פֿאַרמײַדן צו רעדן פֿון טױט.
כ’װאָלט פֿאַֿרלאַנגט, פֿאַרן טױט זאָל איך בלײַבן אַלײן
און אַרומקוקן זיך אין מײַן הײם, אין מײַן האַרבסט, אין מײַן װױנלאַנד.
אַך, אַן אײביקע אײנזאַמקײט װאַרט אױף מיר הינטער דער װעלט,
װאָס זי שײַנט אין די אױגן, פֿאַרבלענדט מיר מײַן שװאַכן זכּרון.
װי אַ שאָטן אין שײַן – אַזױ לאַנגזאַם אַרױסגליטשן כ’װעל
פֿון מײַן לײַב, און צו ביסעלעך אױסגײן: פֿון רעכטס – ביזן האַרצן…
און אױף האַלב שױן געשטאַלטלאָז, זיך אָפּשטעלן – נאָר אױף אײן בליץ –
אױף דער גרענעץ צװישן דעם ערדישן לעבן און אין־סוף.
און צװײ מאַמעס, צװײ העלע קאָנטורן מיט פֿאָכענדע הענט אָדער פֿליגל
װעלן רופֿן פֿאָרױס און צוריק מיך… כ’װעל נאָך געבן אַ ריר
מיט די װיִעס די הײך, און צעשפּאַלטן דעם רױם – וױ אין װיגל
פֿלעג צעהענגען זיך, פֿון מײַנע טרערן צעטרעשטשעט, אַן עולם חָדָש איבער מיר.

*

אַן עבֿירה די צײַט, אַן עבֿירה די לופֿט װאָס איך לעב.
דער אָזאָנאָװער קופּאָל, דער רױם מיט פֿאַרשלאָפֿענע װעלדער
און לאַנדשאַפֿטן, װאָס קוקן מיך אָן, אַן עבֿירה דער אָטעם,
װאָס כ’נעם אָפּ בײַ די שטײנער און זאַמדן, די פֿאַרנאַכטיקע פֿליג
און דאָס װינטל, מיט װעלכן זי פֿליט און באַשטרעמט מיך מיטזילבער.
אַן עבֿירה דער נאָמען, װאָס כ’טראָג: ס’װאָלט דער נאָמען געקאָנט
אַ כּרמל־באַרג באַרימט אױף אַ צענדליק יאָרטױזנטער מאַכן,
צי אַ ים, צי דעם בױם באַאָבאַב, צי לכל־הפּחות
אַ גריכישן גאָט; אַן עבֿירה דאָס לײַב, װאָס די פֿיש
צי די פֿײגל װאָלטן צו שטיקלעך צעשלעפּט פֿאַר די קינדער.
אַן עבֿירה דאָס לעבן, דער טױט: גאָרניט װעט שױן ניט העלפֿן.
אַן עבֿירה דער שױס, װאָס אַזױ פֿיל פּאָטענץ האָט פֿאַרמאָגט.
דער 300 (רוח אלהים), װאָס 307,
צי גאָר 409 אין אַן אַנדערער װעלט װאָלט געװען.
אַן עבֿירה די אַנדערע װעלט, װאָס האָט מיך אָנגעװאָרן.
אַן עבֿירה מײַן לעבן, מײַן טױט.

 …װער עס קאָן

װער עס קאָן זיך דערמאָנען, דערמאָנט זיך: אַ צעשױבערטער לײב
פֿלעג שטײן בײַ דעם װיגל צוקאָפּנס, װי צװײ שטראַלן – צװײ לאַפּעס
טיף אַרײַנגעשטופּט אונטערן קישן, און היטן דעם זאַק,
אָנגעפֿולטן מיט לופֿט און מיט מילך, מיט גליק און מיט פּוסטע חלומות.
איר דערמאָנט זיך, װער ס’קאָן: דעם צעשױבערטן שטראַליקן לײב
האָט איר שפּעטער פֿאַרטריבן, און דאָס װיגל פֿאַרשטעקט אױפֿן בױדעם,
און פֿאַרקאַטשעט די אַרבל צום לעבן… נאָר אײן מאָל בײַ נאַכט,
נאָך דער פֿרײלעכער חתונה, אין דעם פֿאַרפֿינצטערטן צימער
האָט איר פּלוצעם זײַן אָטעם דערפֿילט מיטן נאַקעטן גוף.
און ר’איז װידער פֿאַרשװוּנדן…

נאָר װער? נו, דערמאָנט זיך שױן! – װער
טראָגט אײַך הײַנט אױף זײַן פּלײצע און בײַסט אײַך די פֿיס,
שלעפּט אײַך װײַטער דורך קינדער און בײמער, און קבֿרים און זאַמדן –
צי איר מײנט, אַז איר לױפֿט אױף דער גליקלעכער ערד שױן אַלײן?
װער עס קאָן זיך פֿאַרגעסן – פֿאַרגעסט זיך: דאָס לעבן איז שײן…

אַ פֿערז פֿון װערגילי

Sunt lacrimae rerum…                                                       

כ’בין די טרער פֿון די חפֿצים: סע װײנען די אױגן, די פּלײצע,
די האַנטװאָרצלען, אָט דאָ – װי בײַם בתולישן גאָט, װען מען קרײצט אים;
כ’בין די טרער פֿון אַ פֿיש אױפֿן טיש, װען ער גרײט זיך שױן װערן
אײַער מאַכל, און חלשט, און װײנט, מעגט איר װיסן, אָן טרערן;
כ’בין די האָריקע, פֿינצטערע טרערן אין װאַלד בײַ די בערן;
כ’בין דער טױ פֿונעם קוסט, װאָס מען האַקט אים אױף ריטלעך – צו קערן
אין די שטעט און אױף זאַמדיקע פּלאַזשעס דעם שטױב; כ’בין דער אױסדאַמף
פֿון דעם ים־אָקעאַן און דעם טרוקענעם מידבר; און גרױזאַם
שפּריצט דאָס פֿײַער אַרױס פֿון די אױגן בײַ מײַנע װוּלקאַנען.
איר מעגט זײַן מיר מקנא:
כ’בין דאָס לאַכן ביז טרערן, דאָס װײנען פֿאַר גליק, דאָס פֿאַרגיסן
מיט זונכװאַליעס מײַן לעבן; איך לערן זיך רינען און פֿליסן,
און צעגײן זיך װי פּאַרע, אַרױף, צו דעם רױט־בלאָװן בױגן
איבער אײַך –
װען די ערד טוט אַ שמײכל און װישט אױס די אױגן.

בקעת העצמות[19]

ס’איז רױזיק מײַן בלאָװער פּעריאָד,
מײַן ראָזע־פּעריאָד איז בלױ,
די געלע לבֿנה געגעבן אַ ריר האָט
דאָס פֿײַער־געפֿערלעכע שטרױ.

די שטעט זענען לופֿטיק, די װעלדער
באַגיס איך מיט בלוט, און דעם טײַך
פֿאַרגרין איך מיט טרערן – װי טאַקע געפֿעלט ער,
מײַן פֿרײלעכער טרױערטאָל, אײַך?

— און װערט מיר שױן שװאַרץ אין די אױגן
כ’פֿאַרמאַך זײ, כ’באַטאַפּ און באַריר
— דעם פֿעסטן,לעצטגילטיקן רעגן־בױגן 
דעם רונדן שיכט ערד איבער מיר.

דער קאַנאַריק

שאַגאַל און מיראָ אױף די פֿאָטאָס. און פֿרױד.
אַ בלום אױפֿן פֿענצטער. אַ ברעקעלע ברױט.

אַ בלאָקהױז. אַ װױנונג. אַ צימער. אַ שטײַג.
אַ צװאָק, און אַ שטעקל – אַ גאָלדענע צװײַג.

אין װינקל – אַ טינטערל. הין און צוריק
ער שפּאַנט, טוט אין טינט מיטן שנאָבל אַ פּיק.

די נאָז װערט אים בלױ, אָדער רױט, אָדער גרין.
ער שפּרײַזט. ער שפּאַצירט זיך אַהער און אַהין.

און גיט זײַנע לידער געגראַמטע אַרױס:
טשיװיר־טשיװיליר־טשיװיראַם־טשיװירױס.

ליבע

–  ? נו, און איצטער װוּהין —
– צו דעם העלבלױען ים — 
? ס’פֿאַראַן דען אַ ים אין דער געגנט — 
… מסתּם — 
 …עפּעס שײַנט אין דער װײַטנס — 
. מיר דאַכט זיך, אַ װאַלד –
? אַ מין װעלדל פֿון שטראַלן — 
…באַלד קומען מיר, באַלד — 
? און זע גאָר, דאָרט אױבן- 
.אַ צײַטיקע רױז  
? װאָס זי װאַקסט פֿון די קאָסמישע זאַמדן אַרױס — 
 …װאָס זי שטעכט אונדז אין האַרצן… און בריט וױ אַ װוּנד –
.און בליט, ס’זאָל די ליבע ניט גײן אונדז צו גרונט — 

 *
די ערשטע ליבע, זאָגט ער, האָט פֿון אים געמאַכט אַ פּאָעט.
פֿון מיר האָט די ערשטע ליבע אַ קריפּל געמאַכט, אַ לאָמען,
אַ נוטה־למות, אַ פֿאַרבלאָנדזשעטן מת.
…ליאַליאַ – האָט זי געהײסן, די מױד
ערשטע ליבע! װי דער ערשטער שלוק לופֿט אין לעבן
אָדער
דער ערשטער טױט.

קינדער־ליבע

אַ הױך־גופֿיקע גיפּסענע נאַקעטע פֿרױ – זעט ער – גליטשעט זיך אין צימער אַרײַן,
שטעלט זיך אָפּ, שאָקלט זיך איבער אים, פּרוּװט אַרױסצוציִען דעם פֿוס
פֿונעם פּאָסטאַמענט – הײבט פּאַװאָליענקע אונטער
די פֿאַרבױגענע ראָזעװע קני, און גלײַכט אױס
די לאַנגזאַמע פֿינגער – נאָר קאָן נישט
אַראָפּגײן צו אים – און ער זעט, װי מיט הײסע טרערן זי װײנט.
שטעלט ער אונטער צװײ דלאָניעלעך – אײַ! װי זײ בריִען, די צעשמאָלצענע טראָפּנס!
און די קלעפּיקע פּלעצעלעך קלעפּט ער זיך אױף
אױף זײַן אַקסל, זײַן שטערן, זײַן פּסססס…
און ער קוקט אין איר ליכטיקן פּנים אַרױף:
–אָ, מײַן מאַמעלע, װײַבעלע מײַנס!

דער מאַמעס מזל

מאַרינאַ ז’אַרײַנגעלאָפֿן אין צימער און שטײן, װי פֿאַרשטײנערט, געבליבן:
קײנעם ניט.
בלױז דער צערוקטער
אױף ראַקעטעװדיקע צװײ פֿיסלעך
אײַזערנער לײטער נעבן דעם ביכער־רעגאַל.
מאַרינאַ
האָט תּיכּף פֿאַרשטאַנען און קײן צײַט ניט פֿאַרלױרן
אױף צו זוכן דאָס ייִנגל אין שאַפֿע, אין װינקל, אין בעט –
אין פֿענצטער אַ רוף דעם טאַקסיסט און זאַראַז צוגעגליטשט
צום צװישנקאָנטינענטאַלן אַעראָפּאָרט, און אַראָפּגעלאָזט זיך
אױפֿן הײסן עקװאַטאָר,
געפֿרעגט
און געפֿונען אין דזשאָנגל אַ שטעגל,
און אין גיכן געשטאַנען אונטער אַ קאָקאָסעװער פּאַלמע,
װאָס האָט מיטן שטאַם זיך געצױגן אין הימלשן רױם –
אַ ראַקעטע,
אַ קאָסמישער לײטער,
אַ טרױם…
און דאָס ייִנגעלע
האָט שױן אַראָפּגעװאָרפֿן
דער מאַמען
אין איר הױך פֿאַרריסענעם קלײדל, אין דעם רױטן פּאָדאָליק
די ערשטע, די גליקלעכסטע נוס,
עקזאָטיש און זיס
װי האָניק.

פֿראַנצײזישע סערענאַדע

אױפֿן זיבעטן הימל, בײַם ראַנד, װי ס’מיר תּמיד געפֿעלט,
זיץ איך איבערן אָפּגרונט, קנאַק קערלעך און שפּײַ אױף דער װעלט.
כ’זע: עס הענגט אַ פּאָר פֿיס… ס’איז מײַן אַלטער קאַפּראַל, כאַפּט אַ דרימל
אינעם קאָסמישן האַלבליכט, העכער נאָך פֿונעם זיבעטן הימל.
און עס קומט אױפֿדערנאַכט. און אַ שטראָמעלע סלינע, צי שװײס,
קיצלט אױף פֿונעם שלאָף אים. ער שטײט אױף און װײַזט מיר זײַן גרײס.
און ער הולכט… און שױן בײַ דעם טױער, װוּ ס’װױנט די אַלמנה,
גיט ער – בוץ! – מיטן קאָפּ אַ פֿאַרטשעפּע דעם גאָנג: די לבֿנה.
פּאַנורג
איך בין גליקלעך, װאָס איך – דאָס בין איך, דער גרױסאַרטיקער ליאָװע בערינסקי.
נאָר טאָמער געפֿעלט אײַך ניט אפֿשר מײַן ייִחוס, מײַן נטיה צו לצנות און whisky –
זײַט זשע מוחל: כ’מאַך צו דאָס געשעפֿט, כ’שנײַד מיר איבער דעם גאָרגל
און שטײ אױף װי פֿון חלום אױף מאָרגן,
און מחיה בין איך זיך, װײַל כ’בין שױן – װער, מײנט איר? – פּאַנורג!
– אַך, פּאַנורג! – װעלן גראַגערן מײדלעך אַרום מיר, אין ציגײַנערשע קלײדלעך, –
הײַ אין אײנעם און װײַז אונדז דעם קלײנעם
פֿאָקוס־פּאָקוס: װי װאַניקאַ װערט װסטאַניקאַ[20] – אַזאַ גאָר היפּנאָז!
– אָ, פּאַנורג! – װעלן זיך קומען באַראַטן די «ד־ד», די «דאָמקראַט[21]־דעמאָקראַטן» –
װאָס זאָגט עפּעס דאָס פֿאָלק, איז שױן צײַט צו פֿאַרכאַפּן די פֿרײַ?
– הײ, פּאַנורג! – װעלן סלינען די ייִדן אױפֿן מאַרק, – װוּס פֿאַרקױפֿסטי?
– מערידן.
–  האָסט אַ ייִדישן קאָפּ! װײסטי װוּ־וס? נעם באַשנאַדזעך אין שמאָדזעך ציריק…
און פֿאַרנאַכט, װען פּאַריז (מען דערצײלט) שפּילט מיט טױזנטער ליכטיקע גאַסן,
װאָלט איך שטיל צו דעםSaint-Paulגעגאַן,צו דעם שאול־בית־עולם, אױף גיך
דאָרט געבעטן בײַם בױם, אונטער װעלכן סע ליגט מײַן באַשאַפֿער,
ער זאָל מיך, דעם זעלבסטמערדער און ראַבלעזיאַנער, פֿאַרנעמען צו זיך.

שפּעטער ראַנדעװוּ

אײַ, האָב שױן ניט מורא פֿאַר מיר און זעץ זיך אַנידער,
העלף מיר מאַכן דעם פֿרײלעכן חשבון, הער אױס: 27
מאָל 12 חדשים, זוניקע טעג און פֿרימאָרגנס (חוץ די לבֿנות
אין שלאָף צי אין מיטן דערינען, חוץ די קאַיאָרן
מיט שנײ און מיט הענער־געשרײ, מיטן קרעכץ און דעם פֿאָך
מיט די פֿליגל, דעם גענעץ פֿונ’ם גאָנער – דעם אָבֿ פֿון די הײַנטיקע גענדזלעך
אין הױף); 57 מיליאָן (נאָר אין יאָר 61!)
קראָליק־פֿעלעכלעך; 63
מיליאָן היטלעך פֿון זײ אין 76סטן (בלױז
אין פֿססר!); 116
מיליאָן טולפּען – פֿאַרפֿרױרענע אָדער פֿאַרװיאַלעט
אין די װאַזעס; 9 פּראָצענט פֿון דער מענטשהײט –
פֿאַרשטאָרבענע, בלױז אין אײראָפּע!
און מיר זעלבסט
– איך און דו –
3,5 מאָל איבערגעביטן דאָס לײַב, דרײַ מיט אַ האַלבן
גילגולים, בלױז אױף דער ערד, און פֿאַררעכן די שטערן, פֿאַררעכן
די גורלות, גן־עדנס…
אמת: שטאַרקער פֿון טױט איז די ליבע!
איז זעץ זיך שױן צו…

יאָרצײַט

מײַן געליבטע איז שױן אױף יענער װעלט –
הללױה!

געלױבט און גערעכט ביסטו, אל־אלֹהִָים, צען מאָל הײל און גערעכט
כּלפּי אונדז – היגע מענטשן און חיות, און גראָזן, און שטײנער…
װען, גאָטעניו, נאָר ניט די נעכט!
בײַ נאַכט װערט פֿאַרלאָשן די שטאָט, און דורך טױזנטער לעכער
אינעם פּלױט, װאָס צױמט אָפּ פֿון דעם אָטעמען דאָ זײער זוניקן פּלאַזש
אױפֿן ברעג פֿוןדעם אין־סוף, – קלאַפּט שײַן, און איך לױף װי אַ ייִנגל
מיט אַ פֿאָכענדיק האַרץ, און אױף גיך כ’גיב אַ שטעל צו דאָס אױג:
אַ מין סאַנאַטאָריע. ניט װאָס אָן קלײדער – אָן לײַבער
שפּרײַזן װײַבער און מענער אַרום, האַנט בײַ האַנט, װי אין שטעטל בענדער,
און פֿירן סאָליד אַ געשפּרעך… בלױז אַ גרופּקע נשמות
טומלען, רױשן בײַם גדר – כאַפּן אױכעט אַ קוק, שפּרינגען איבער
פֿון אײן דורכשטעך צום אַנדערן, פּאַסן צו זיך צום לאָך אױף די קני.
װעמען זוכן זײ דאָ? אַלע שלאָפֿן אין שטאָט – נאָך אַ שװערן
לאַנגן אױסצערנדיקן טאָג – אין דאגות און קימערניש… אַך,
װוּ זשע איז מײַן געליבטע, װאָס זשע גאַרט זי אױף מיר ניט אַרױס,
צי פֿאַרגעסן זי האָט אין מיר, צי פּונקט הײַנט, אַ יאָר נאָך דער לװיה,
גײט זי איבער, װי ז’פֿלעג עס, פֿונעם צװײטן צום דריטן, צום פֿינפֿטן
     דזשענטלמען?
צי פֿאַרשװוּמען ז’איז הינטער די בוּיעס – אין דעם אָפֿענעם עולם־האמת
מיט זײַן ליכטיקן אָפּפֿלײץ – װער זשע פֿאַנגט זי אַרױס פֿאַר אַ נױט?
און איך קלאַפּ מיטן קולעק… און פּלוצעם דערזע איך, אַז ס’שײַנען
ניט קײן לעכער – נאָר קעפּלעך פֿון מעכטיקע צװעקעס אין פּלױט.

פּראָמענאַד

װי אַ קינאָ־אַרטיסט צי אַן אורקע, מיט אַ רױטן געאָרגין אין דעם לאַץ,
זיץ איך, אױסגעשטרעקט בײדע פֿיס, אױף אַ באַנק, אױפֿן פּושקין־פּלאַץ
בײַ דעם שײנעם פֿאָנטאַן, מיט אַ נאַס פֿון די שפּריצטראָפּנס פּנים,
און איך װאַרט: אפֿשר קומט צו אַ מײדל און פֿרעגט מיך מײַן נאָמען…
ייִנגלעך שפּרײַזן און זינגען מיט מײדלעך, און מײדלעך מיט מײדלעך,
און איך קוק: אַך, סע שיטן זיך בלומען בײַ זײ פֿון די קלײדלעך…
דרײַ קראַסאַװיצעס האָבן אין לעבן מיך ליב געהאַט… נעכטן
איז די ערשטע, די זיסטע געשטאָרבן – מײַן יוגנט דאַלױ…
דאַרף איך, הײסט עס, פֿון אָנהײב אָן אָנהײבן: כ’זיץ אױף דער באַנק
װי אַ star, אַ מאַקס לינדער, אַ שטערן פֿון דער שטומער קינאָ־עפּאָכע,
אינעם לאַץ מיט אַ בלוט רױטן בלימל – דאָס הײסט,
אַז דו זאָלסט פֿון דײַן װײַט־װײַטן הימל מיך באַמערקן, מײַן טרײסט…
און דער זוניקער װינט רײַסט שטיקער פֿונעם פֿאָנטאַן,
און פֿאַרשיט מיך מיט שפּריצטראָפּנס, הרגעט מיך אָפּ, דער װאַנדאַל…

װאָלװל, אָן אַ בילעט

װאָס איז ערגער דער גרױסער שטאָטישער מיסטפּלאַץ פֿון דעם פּרעכטיקן
– אוֹי אונדז וַאַבֿוֹי –
לאַנד־טעאַטער?«Bolshoi«
אַ קרומע פֿאַרזשאַװערטע פֿאָדעראַקס: אַ שױדערלעכע טראַגעדיע;
אַ הױפֿן צעטראַסקעטע טעלערס: װאָדעװיל, העפּי־ענד;
אַ באַלעט – דרײַ פֿלאַטערלעך, pas-de-troisאין דער לופֿטן,
און דער שװערינקער שטאַלזשוק – שאַליאַפּין אין «גאָדונאָװ».
– טאַטע, טאַטע, מיר װילן מיט דיר! – שרײַען נאָך מיר די קינדער.
– װ’הין הולכסטו שױן? – פֿרעגט דאָס װײַב. איך ענטפֿער: אין פּאַרק.
איך זעץ זיך אַװעק אױף מײַן הילצערנעם בענקעלע איבער דעם אָפּגרונט,
איך באַאָבאַכט דאָס לעבן, די קונסט.
דער פֿײַכטער, מיט זילבערנע שפּראָנטשקעס, אַלבאָם צעעפֿנט זײַן טױער:
מען שטעלט אַ חריפֿות אַ חופּה;
אינעם שאַרבן פֿון אפֿשר דעם לעצטן שױן פֿערד אױף דער ערד
בלאָזט אַ מערישקע אין דער פֿאַנפֿאַרע – דער גבֿריאל;
לײם און שיכטן פּאַפּיר, װי אין טאָג יום־הדין, געאָלאָגיש, רוקן זיך איבער.
קעגן נאַכט יאַװען זיך שאָטנס, זײ צעזעצן זיך יעדער באַזונדער
אַרום פֿינקלדיקן אַמפֿיטעאַטער.
דאָס זענען די אײנזאַמע ליבעס, פֿאַרראַטן פֿון איר און פֿון אים,
פֿון זײ אַלע װאָס לעבן הײַנט – בראַװאָ! – אַ משוגענעם טאָג:
ער – אין מאָסקװע, און זי – אין באר־שבֿע,
ער – אַ פֿידלער אין גראַן־אָפּעראַ, זי – אַ באַרמענשע אין קאָקטעבעל,
ער – אַ געליבטער פֿון סאָפֿיע ראָנעל, זי – זשאַנאַ ד’אַרק אין «L’Alouette«,
ער – אַ פֿאָטער פֿון דרײַ אירע קינדער,
זי – אַ מוטער פֿון דרײַ זײַנע קינדער,
װאָס זײ קירצן דאָס לעבן איר אָפּ, בשעת ער שפּאַצירט זיך אין פּאַרק.

דאָס ליכטיקע שטאַרבן בײַ טאָג, אױף דער באַלטיק, בײַ נידאַ

כ’בין אַרױס פֿונעם דאָרף – און אױף אײביק פֿאַרגעסן אין דיר.
װי אַ שפּאַרבער,
אַרױף און אַרױף האָב איך קרעפֿטיק געשפּאַנט
צו דעם הױכן שפּיץ דיונע, פֿון װעלכער עס װאָלט זיך געעפֿנט
אַ בלױע װעלט װאַסער פֿאַר מיר, נאָר װײ’ז מיר, כ’האָב זיך מיר
דאָס קנעכל פֿון לינקס, דאָס בלוטאָדערל אײַנגעשניטן
אין דעם גלעזערנעם שאַרפֿן שיפּוע.
אײנזאַם, אין זאַמד
זיץ איך שטיל, מיט צװײ פֿינגער פֿאַרקלעם איך מײַן לעבן, און װי פֿון אַ זײַט
כ’קוק, װ’זױ די גאָלדענע היץ צי דער שטראָם פֿון מײַן גאָלדענער צײַט
גיסט זיך איבער, פֿלײצט איבער מײַן גוף, פֿאַרבלענדט און פֿאַרװיגט מיך,
און כ’פֿיל װי אין שלאָף,
װ’זױ די פֿינגער צענעמען זיך מיר – און דאָס גיסעכץ, דאָס רױטלעכע ליאָװע
רינט אַרױס און באַפֿאַרבט שױן דעם זאַמד…
קו־קאַ־רע־קו
צי קו־קו, צי קראָ־קראָ זאָל איך שרײַען, װאָס שרײַט דען אַ שפּאַרבער
װען דערשראָקן ער דרײט מיט די אױגן און קלאַפּט מיט די פֿליגל,
און שטאַרבט?

דער לעצטער בליק

די װעלט איז פּוסט׃ קײן מענטש אַרום, קײן חיה.
קײן וױנט אין װאַלד און פֿעלד. ביסט זיך מחיה.
אַ שטילקײט. נאָר דער לאַנגער זשאַװערסקריפּ
פֿון דער פּלאַנעט־אַקס, װאָס איז קרום אַרױס (און
װי אַ האַָלאָבליע שטעקט אין הױף, אין דרױסן).
רײַס אָפּ זיך פֿון דײַן אַרבעט׃ מיט דער ליפּ
די נאָז דערלאַנגען. האָסט געװאָלט – און אָט
ביסטו אַלײן. קײן טומלען און קײן רײדן…
אַ שװײַגעניש. אַן אין־סוף. אַ גן־עדן,
װוּ קענסט זיך פֿרײַ אַרומקוקן, צעשפּרײטן,
װוּ דו פֿאַרגעסט צו ביסלעך װאָס ס׳הײסט װײ טאָן,
און קומסט צו זיך, צום פּאָלנעם אידיאָט.

===================

23 בעטהאָװענס פּרעלודן און פֿוגעס בײַם ים

 bis danen 19.2.2017

דער דאָזיקער ציקל איז אָנגעשריבן געװאָרן אין יאָר 1986, אין מױנאַקי, אַ קוראָרט הינטער יעװפּאַטאָריִע,
און װערט, צוליב פֿאַרשידענע סיבות, פֿאַרעפֿנטלעכט אין פֿולן פֿאַרנעם און געהעריקער פֿאָרם ערשט איצטער.               די װיכטיקסטע מניעה איז תּמיד געװען – װאָס די פֿאַרלעגערס האָבן ניט געװאָלט גלײבן אין מײַן פֿיזיש־קערפּערלעכן און ייִדיש־מענטאַלישן דױער, פּראַקטיש – אומשטערבלעכקײט. דערפֿאַר דריק איך דאָ אױס מײַן טיפֿסטן ײשר־כּוח דעם אמתן בר־דעת, דעם פּובליקאַטאָר, װעלכער איז דערבײַ אױך גרײט צו אָנערקענען, אַז דאָס געבײַ פֿון«23 Präludien und Fugen«  באַזירט זיך אױף פּונקט אַזעלכן עסטעטישן Ius vitae, װי די אַלגעמײן אָנגענומענע —fifty-fiftyצאָל 24 בײַ שאָסטאַקאָוױטשן, אָדער די מוראדיק פֿאַרטאָפּלטע 48 שטיק

אין דעםWohltemperierten Klavier בײַ דעם «הױף־קאָמפּאָזיטאָר
פֿון דעם פּױלישן קעניג און זעקסישן קורפֿירשט».
מײַ 1986

דער סטערעאָעפֿעקט פֿונעם מעטשעט דזשומאַ־דזשאַמי
אין יעװפּאַטאָרישן האַפֿן[22]
צװײ מינאַרעטן, צװײ טורעמס – רעכטס און לינקס פֿונעם קופּאָל,
װען משה בן־יצחק פֿלעג אָנקומען גאַנץ פֿרי אַהער מיטן ים;
צװײ טורעמס און אַ פּאָרטאַל אין דער מיט – װי אַ טױער
בײַם באַטרעטן דעם קאָנטינענט מיט אָלגרעזער־סטעפּן, װעלדער און שנײ;
צװײ טורעמס – װאָס האָבן אױך דיך דורכגעפֿירט אין דער פֿינצטער,
איסאַ איבן־משה׃ דער רעכטער, װוּ אין דער הײך
איז געשטאַנען (לאַכאַװלע! לאַכאַװלע![23]) און געהױלט
דער מועדזין – איבערן גאַנצן, מן־הסתּם, פּאָנט־עװקסין[24];
און דער טורעם פֿון לינקס, װוּ דער נאַכט־שומר, דער סאָלאָװײ,
האָט געקװיטשעט נאָר װי מען שנײַדט אים,
אַ היסטערישער פֿױגל אַזאַ,
און דעם מזיק דערװעקט אַזש אין װײַטן סטאַמבול,
אין דעם װײַסן שאַטאָ־פּאַלאַץ רײַכן) –
דעם קינפֿטיקן נעגאָציאַנט מוסאַ איבן־איסאַ.

נײַער בראשית
ורוח אלֹהִים מרחפֿת על־פּני המים
די טעלעװיזיע־װעלן, דאַנקען גאָט, נעמען שױן רעאַגירן
מיט די כװאַליעס פֿון לאַזורעװן װעלט־אָקעאַן,
און דער לופֿטיקער קאַדער, דאָס פֿליִיִקע בילדל באַקומט
אַ פֿול־מאַשטאַביקן װאַסערגוף׃ ריטערשלעסער און שאַכטעס
אַנטשטײען אין אָפֿענעם ים, צערעמאָניאַלע
זיצונגזאַלן, אַטאָמישע קעסלען, שײנע מאָנסטערס פֿון יוראַ־פּעריאָד
מיט צעעפֿנטע מײַלער; אַ טעלעװיזיע־בריק
הײבט זיך אױף צװישן צװײ קאָנטינענטן װי אַ מאַרמערנע אַרקע,
אונטער װעלכער סע גײען דורך שיפֿן און אַעראָפּלאַנען,
װאָס אַנטרינען אין בלאָװן בעטאָן־מישער בײַ די בערמודן,
װוּ די הײליקע יונגפֿרױ, אונטערװעגס פֿון דעם לוּװר
קײן Los Cerdos
זעצט זיך צו,
װי אַ בעזשענקע,
אין דער לופֿט אױפֿן מאַרמער־בױגן איבערן תּהום,
און
שטופּט אַרײַן
איר שפּיץ ברוסט דעם בײַסטרוק אין די לעפֿצן,
און אַ שטראָמל געזאַלצן װאַסער
ברענט אָפּ
זײַן זינדלאָזן מאָגן – נאָר אַרױסשפּײַען טראָגט אים דערװײַל ניט דער קאָפּ.
די אײנצלנע מענטשן װאָס זײ האָבן די צוקונפֿט באַזוכט
און זיך אומגעקערט – װײנען,
דערצײלנדיק װעגן בױ־מאַטעריאַלן פֿון מאָרגן.
זײ גײען אױס פּשוט מיט טרערן – װי מעדוזעס אין זאַמד.

דער טיגער הײסט הײַנט מורוראָאַ
בײַם טיגער געפֿערלעך איז – זײַן אױסגעשטשירעט געביס.
אַ ייִנגעלע שטײט און װאַרפֿט שטײנדלעך אין ים – אין אַ רגע אַרום
װײַזט דער מאָנסטער די װײַסע פֿאַרסאַבליעטע צײן, אַ רײ נאָך אַ רײ
רוקן זײ זיך אַרױס פֿון זײַן מױלהײל, אַ רױטלעכער שױם
קאַפּעט פֿונעם פֿאַרנאַכטיקן, מיט שװאַרצע אָדערן, גומען…
איצטער שטעלט זיך נאָר פֿאָר, אַז איר װאַרפֿט אים אין לעפֿצן אַרײַן
אַ נוקלעאַר־באָמבע.
ñ
אַ פֿרימאָרגן אין קלאַסישן סטיל
אַ שײנע װעלט. אַ רױטער פֿלעק
אין הימל װאַקסט, אַנטפּלעקט זײַן גרײס אין
ים־װאַסער מיטן פּאָרל מתים,
כּמעט נאָך לעבעדיק, בײַם ברעג.

טעראַפּיע
װען דער גרינער, משוגע געװאָרענער ים טוט אַ שמײַס מיר אין קאָפּ
און פֿאַרגיסט ביזן דנאָ מײַן זכּרון –
איך זאָל אַלדינגס פֿאַרגעסן,
כ׳זאָל װערן אַ נאַטורמאָרט, טױטע נאַטור…
אַ מחיה, די זון גײט אַרױס
און באַשײַנט מײַנע דינע, צעבראָכענע ברעגן, מײַן אַטלאַנטישע כּלי
מיט קװאָלע מעדוזעס, װאָס הענגען אױף שטײנער װי גרעט,
מיט די גאָלדענע פֿישלעך אין װאַרעמע בלױע לאַגונעס
נאָכן אָפּפֿלוס –
מיט װערעמלעך, קאָפּעקלעך, מילך אין די גראָזן און רױג, שײן און מיאוס…
אָ, דאָס קינפֿטיקע לעבן מײַנס! דער פּיצינקער צערטלעכער מאָנסטער
מיט די נעגעלעך
אױף זײַנע קלעמעריקע
אַכט
פֿיס

אין די שטראַלן וױ גראַטעס
װאָס זשע שרײַט דאָרט ניט קײנער – העט װעלט, אינעם שטילן לאַזורעװן ים?
כ׳װאָלט אַ שפּרונג געטאָן אױף די פֿיס און אַ שלײַדער געגעבן די קאָרטן,
און צוגעשטעלט צו די אױגן דעם פֿינף־פֿינגער־דאַשיק –
און אַדיו דער בראַװער קאָמפּאַניע: נאָר הין און קריק!
כ׳װײס נישט װיפֿל׃ אַ שעה צי אַ טאָג
כ׳װאָלט געשװוּמען – ניט אײַליק, אַזױ, װי מע מאַכט אַ שפּאַציר
ערגעץ אין טיויִלרי אָדער אונטער די פּיראַמידעס׃
װאַרפֿסט אױף רעכטס אַ קוק – אַ שטיק גליק,
װאַרפֿסט אױף לינקס אַ קוק – אַ שטיק גליק,
װאַרפֿסט אַ קוק אױף צוריק – יונגע פּאָרעלעך אױף די װאַסער־װעלאָסיפּעדן.
קעגן האַלבטאָג װאָלט איך אפֿשר דערשװוּמען, אַרײַן
אין דער אַקװאַטאָריע, װוּ סע הענגט אין דער זונשײַן אַ בריק
מיט צװײ אײַזנבאַן־ליניעס׃ קײן סטאַמבול און צוריק.
אין דער זײַט – באַרג־אַרױף, באַרג־אַראָפּ
איבער װאָלקנס, אױסגעלײגטע מיט רעלסן, רעדערן אַעראָפּלאַנען
אױף צוױי אָנגעקאַטשעטע שינעס – די דריטע, בײַם עק,
שלעפּט זיך נאָך און שפּרינגט אונטער און טראַכקעט צװישן די שפּאַלעס.
ס׳קלאַפּט מיט שטראַלן די פּרעכטיקע זון,
און די שאָטנס פֿון זײ פֿאַלן װײַט אױפֿן ים, אַזױ שײן…
כ׳װעל דאָרט מירטשעשעם קײנעם ניט ראַטעװען –
נאָר דערטרונקען כאָטש װערן אַלײן.

די פֿינפֿטע דימענסיע
װאָס איז דאָס, אַ װײַסער אײַזבאַרג אין ים צי אַ גרױסע מעדוזע?
נײן, ס’דערשװוּמען פֿון יענער זײַט װעלט
דאָס קול פֿון ענריקאָ קאַרוזאָ.

שעזלאָנגען
שװאָמען װאַקסן אױף מיסטפּלעצער. קינדער געפֿינט מען אין קרױט.
גאַנץ פֿרי,אױף די פּוסטע פֿרױיִשע פּלאַזשעס,
צעלײגן זיך שטיל אױף דער פּלײצע מלאָכים,
אונטערגעהױבן די קני און די אַקסל, פֿאַרהאַלטן דעם אָטעם
אין אַ פֿאָרגענוס (קײנעם קומט ניט אין קאָפּ
אױף זײ אָנצוהעצן עפּעס אַ פֿאָרשער, צי אַ בריגאַדע
טיגער־פֿאַנגערס) –
און דאַן הײבן אָן װאַקסן שװאָמען אין הימל, קינדער אין זאַמד,
און אין בײַברעגישן װאַסער – מיאוסינקע שדים.
ñ
אַ מעטאַפֿאָר טראַכט מען ניט אױס. זי הענגט אין דער לופֿטן,
װי אַ מעװע אַ װײַסע, אַ װינטיקע, אונטער אַ װײַסן
און װינטיקן װאָלקן.
מע דערזעט זי נאָר פֿאַרן שטורעם׃ װען דער הימל װערט שװאַרץ.

ליקױ־חמה
אַ מענטש צי אַ שאָטן שטײט אױף דער זון – מיט אַ קאָפּ
און צװײ הענט, און צװײ פֿיס, און זײַן פֿינצטערניש לײגט זיך אױף טאָלן
און בערג אױף דער ערד, מיט צװײ דלאָניעס פֿאַרשטעלט ער צײלאָן
און דעם ברעג פֿון בראַזיליע; אַפֿריקע לעבט אױף עלעקטרע;
רק דער אײביק לאַזורעװער גװיאַנישער שטראָם גיסט זיך שטיל
אים אַרײַן אין דער קעשענע׃ װי באַפּישט, ס׳רינט אַרױס שױן בײַם קנעכל,
װוּ פּינגוױנען צעשרײַען זיך; ער דרײט אױס זײַן מעכטיקן קין –
און דער ראַדיאָ ברענגט אונדז אַ פֿרײלעכע בשׂורה׃ אין גרינלאַנד
צעבליִען זיך פּאַלמעס, פּאַװעס קומען צו פֿליִען פֿון בורמע
און פֿון אַפֿריקע, װאָס – וױ געזאָגט – לעבט נאָך אַלץ אױף עלעקטרע.
גאַנץ אײראָפּע איז פֿינצטער, ס׳טוט זיך חשכות און חושך, מען לױפֿט,
מען צענערעקט זיך, חלשט, מען גרײט זיך צו שטאַרבן, בהמות
און פֿײגל פֿאַרגראָבן אין מיסט זיך, מען מיאוסט זיך, באמת,
צו קושן, זיך לײגן אַלײן צי אין אײנעם אין בעט.
װאָס ער טוט ניט, דער לץ, דער בעל־מופֿת – ער צעשפּרײט ברײט די פֿיס,
שטעלט אין פּראָפֿיל זיך, ציט אױס די צונג צי דעם אױער, בלאָזט אָן אַ בױך –
נאָר אַפֿריקע גײט שױן אַרױס פֿון זײַן זאָנע פּאַמעלעך.
און פּלוצעם צעלאַכט ער זיך, צעפּערעט פֿינף פֿינגער, אָטעמט אױס אַ קנױל רױך –
און ס’צעגענעצט זיך אונטן אַ זוניקער הונט – דער בולדאָג, סקאַנדינאַװישער כּלבֿ.

ריפֿן, אײַנגעבױרענע קראַנקשאַפֿט
אײראָפּע װערט גרעסער און גרעסער, די ימען אַרום טרעטן אָפּ.
אױף דרום־ און מערבֿ־ און צפֿון־זוניקע פּלאַזשעס,
בײַם שײנעם ביסקאַי־גאָלף און אױף די שטײנער מיסכאָר
שטײען קינדערלעך – פֿרײלעכע קריפּלען – און לאַכן, פֿאַרזשמורעט די אױגן.
נעצבאָל־פֿליִען איז ניט פֿאַר זײ. און לױפֿן געװעט –
איז צו קײַלעכדיק אונדזער פּלאַנעט. און בױען פֿון זאַמד ריטערשלעסער –
האָט ער נעבעך צװײ פֿאַרשידענע הענט׃ אַ רעכטע
און – אָט זעט איר, – די לינקע.
שטײט ער שטיל און װאַרפֿט שטײנדלעך אין װאַסער, און נאָך יעדן פּליוסק
הײבט ער אױף צו דער מאַמען דאָס גליקלעכע פּנים׃ אַ בולבע!
די שטײנערלעך פֿאַלן ניט װײַט׃ אַ מעטער, צװײ מעטער.
פֿאַר אַ סעזאָן װאַקסט אָן די יבשה – אין שלײַם
באַװײַזן זיך קרומע מאָלוסקן און געלע פּאָליפּן,
און פּלאַסטמאַסענע שפּילעכלעך, אין װעלכע די האַרבסטיקע זון
פֿלאַנצט אײַן װערעם און גרױסע, װי בײַם אַטאָל מורוראָאַ,
פּלוצעם ביליק געװאָרענע פּערל…
און די קינדער צעפֿאָרן זיך שטאַרבן 
                   אױפֿן קאָנטינענט.

אַ בילדקאַרטל פֿונעם האָספּיטאַל «קריגס־װעטעראַן»
נאָך דער װינטער־קאַמפּאַניע אין דוראַן[25]
׳׳מורא פֿאַר מינעס – מײַן אײַנגעבױרענע טראַװמע.
געזאַלצענע װאַנעס. איך שטעל זיך בײַם ים אױף די קניִעס
און װײק אָן דעם קאָפּ. דעם קריזש פּיקן דזיוביקע מעװעס.
איך הײב אױף די שיסל לאַזור בײַ די הענטלעך – איך נעם עס
אין גאַנצן און טראָג עס אין גאָרטן. כריסטאָס פֿון דער װײַטנס
טרײַבט אָן כװאַליעס, שפּאַצירנדיק באָרװעסערהײט. איך בלאָז אים אַװעק,
װי אַ פֿליג אױף דער מילך אין אַ שאָל, פֿון מײַן סובטראָפּישן ברעג.
אַ מילכיקע װאַנע. מײַ־חודש. דער ים װערט גערינען,
װי כלאָרקע. אַ כלאָריקע װאַנע. כלאָר קאָן דאָך ניט רינען,
װערט קלעפּיק. עס קומט צו אַ מלאך און שטעלט אָן די ביקס,
און זאָגט, אַז מען דאַרף מיר מײַן װעלטשמערץ לײגן אין גיפּס».

סיטרא־אַחרא
אױפֿן פּלאַזש קלינגט ״טיכאַ װאָדאַ׳׳
און ס׳איז אומעטיק און שטיל,
ס׳הענגט אַ שילד בײַם װאַסער׃ ״פֿאָטאָ״ –
און סע פֿאָטעט[26] זיך, װער ס׳װיל.
אין דער זײַט, פֿאַרברױנט און באָרװעס,
זיצט אַ שד און מאַכט שױן חורבֿות
פֿון דער װעלט׃ כאַפּט כּלומרשט פֿישלעך
מיט זײַן װענטקע – און דערגרײכט
ביז די סאַמע װײַטע שיפֿלעך,
ביזן פֿױגל אין דער הײך.
ס׳װערט אַרום צו ביסלעך לײדיק.
טוט זשע עפּעס, װאָס ס׳איז נײטיק…
קײנער װיל עס ניט באַמערקן,
רײַכע שלעפּערס, הױכע קלערקן, –
נאָר װי קינדער נ׳פּאַרק דיסנײ!
און די דאַמעס, דאַמעס, דאַמעס,
אָנגעטאָן אין שענסטן דלות,
נעמען פֿאָטן זיך אױף ס׳נײַ.

אױפֿשריפֿט אױף דער אינעװײניקסטער זײַט
פֿון אַן אַמפֿאָרע־שטשערבל,
אַן אַרױסגעװאָרפֿענעם פֿונעם ים

טיראַן! דו קאָנסט מיר ניט פֿאַרװערן
זיך פֿרײען דאָ און גיסן טרערן,
און ברעכן אין עקסטאַז די הענט,
משוגע בעת דעם שטורעם װערן
צי שטיל זיך דראַפּען אױף די װענט












די קאָרעטע
מלאך־המװת – דער מלאך פֿון שװאַרצע מידבריות
האָט פֿון לאַנג זיך שױן איבערגעפּעקלט
אין די דערפֿער און שטעט.
אָבער אין אָפֿענעם ים, װוּ אַ װײַסער פּרעכטיקער לײַנער
גײט צו גרונט, דורכגעלעכערט
פֿון אַ באַרזשע – מוזן די מענטשן זיך נעמען דאָס לעבן
אַלײן אָדער אײנער דעם אַנדערן, װײַל קײן דינסט בײַ אונדז איז ניטאָ.
און דאָ הײבט זיך אָן.
סטאַניסלאַװ יוריעװיטש, נאַט אײַך, װערט פּלוצעם אַ הומאַניסט.
מיסטער פֿאָרטענבראַס, דװקא אַ פּאַסטאָר, טאָר ניט׃ הי איז ער טוריסט.
דער דאַנטיסט הערשל נאַטאַנזאָן, אַן אױסגעשפּראָכענער מאַטעריאַליסט,
װאָלט בפֿירוש אַרױסגעטרײסלט בײַם קאַפּיטאַן די נשמה,
װען ער װײסט, װער ס׳איז דאָ קאַפּיטאַן.
און מען שטופּט זיך, מען מאַכט אָן אַ פּאַניק, מען לױפֿט און מען פֿאַלט
אין חלשות.
צװעלף געזונטע מאַטראָסן לאָזן אַראָפּ אױפֿן װאַסער אַ מעכטיקע שליופּקע –
און װאַלגערן אָן, װי פּאַפּשױעס,
צװײ הױפֿנס נשמות, מיט אַ באַרג, און לאָזן זיך, װעלט־אױס, אין װעג.
און די גאָלדענע קאַטשענעס רײַבן זיך, קנאַקן און שײַנען אונטער דער זון.
אױפֿן ברעג, אין אַ װײַסער אַדמיראַל־פֿאָרמע, שטײט און דרײט דעם בינאָקל
מיט זײַן אײַזערנעם נאָגל
מלאך־המװת – און זעט אין דער װײַטנס, עק װעלט, װי סע נערן זיך מעװעס.

נישעס
אַ פֿײגעלע זינגט אין דער לופֿט אין זײַן פֿענצטערל בלאָװן,
און װערט אױסגענאָגט פֿון דעם ליד, און דאָס פֿענצטערל
רוקט זיך צונױף.
עס ציִען זיך לופֿטיקע װענט, און דער װינט אױף זײ שאָרכעט
מיט טשערעטענע פֿאָרהענגלעך,
צי מיט יאַשטשערקעס, צי מיט מעלדונגען־צעטלעך
אױפֿן שילד נעבן מאַרק.
טשיװ־טשיװי! קירי־קיר! פֿיוטי־פֿיו!
שפּעטער פֿױלן די פֿאָרהענגלעך אָפּ, און פֿון הינטן
טרעט אַ ציגל־מױער אַרױס, מיט גראָדעקיקע נעסטן,
פֿאַרשטאָפּטע מיט פֿאַרב און צעמענט, וױ אױף עפּעס אַ צװינטער
הינטער דער קרעמאַטאָריע…
און ס׳איז שטיל. און מען הערט
װי עס דרײט זיך ערגעץ אַ מיל צי די ערד.

*
יעדער טראָפּן, װאָס פֿאַלט
פֿונעם הימל אַראָפּ,
לאָזט אַ שפּור, אַ מין גלעזערן רענדל.
די זון גײט אַרױס –
און דאָס גלאָז װערט פֿאַרהאַרט
און באַדעקט זיך מיט גאָלד און מיט קופּער.
און דער װינט, װען ער קומט פֿונעם מידבר – ער זינגט
אױף דעם אָרגל,
װאָס שפּריצט אױס מיט זעמדלעך.

אײַער ל. ב., דער מעלקער
כ׳זעץ זיך צו אױף מײַן בענקעלע צװישן צװײ אײַנגוסן,
שלעפֿעריק מרוקעט דער ים בײַ די פֿיס – די לאַזורעװע קו.
אין צװאַנציק מינוט אַרום האָב איך אַ פֿולן בידאָן
מעטאַפֿאָרן, כ׳טראָג אים אַהײם: אַבי ניט צעפּליעסקען.
אין דער פֿרי כ׳גײ אַרױס אױף דער לאָנקע׃ הױך איבער מיר
פֿליט אַ לײַנער, אַ רעאַקטיװער, כ׳שטרעק אױס אין דער לופֿטן
בײדע הענט – און איך לאָז אים ערשט אָפּ, װען זײַן אײַטער איז פּוסט,
און סע ציט זיך נאָך אים, נאָכן מאַנצבל, אַ מילכיקע ריטשקע.
כ׳מעלק די פֿײגל און בלומען, די אײַזערנע העלדן, דעם טױט.
בײַ נאַכט טאַפּ איך אָן אין דער פֿינצטער די קעלביקע נאַכט.
די פֿעטינקע קיִעלעך פֿון די פּלאַקאַטן קוקן אױף מיר
און פּינטלען, און ס׳קלעפּן זיך זײ אין דער זונשײַן די װיִעס.
אין קאָסטראָמאַ װעט זיך הײכן מײַן דענקמאָל, װי זינגען מען פֿלעגט׃
״דאָרט, בײַ דער װאָלגע״[27].
מאָמע רוכל אין טאָטעניו שמיליק,
צי געגרײט האָט איר מעך אופּצישפּילן מאַן לעבן
נ’אײַער אײגענעם דאָ־מינאָר טאָן?
צי ס’איז פּשוט געװען אײַער טראַגישער טעות – פֿאַר מיר צי געפֿינען
דעם יאָנטשיקע צורקאַן, דעם, מישטײנס געזאָגט, מוזיק־לערער
מיט זאַן אופּגעדריפּעטן – דרײַ קערבלעך אַ לימוד! – פֿערטל־אַקאָרדעאָן?

נאַװיגאַטאָר
אַלע מאָל, װען איך שטעל זיך – בײַ נאַכט צי בײַ טאָג – אױף די קני
און איך הײב אים אָן בעטן׃
ברוך אַתּה, וכו’, וכו׳… –
מוז ער אױסדרײען ס’פּנים צו מיר (כ׳פֿיל זײַן אײַליקן בליק)
און אַװעקלײגן דאָרט אין אַ זײַט דעם ספֿר־הימים
אָדער אױסשליסן זײַן אַלץ־אַרומנעמיקן טעלעװיזאָר,
אָדער אפֿשר די רודערראָד אַרױסלאָזן פֿון די הענט…
װאָס טױג דאַן מײַן בעטלען׃ אַז די שיף בלײַבט אָן אױפֿזיכט
– די װעלט –
און סע װאַרפֿט זי און שלײַדערט.

*
אָנהײב מײַ איז געפֿאַלן אַ שנײ. די מעדוזעס בײַם ים
ליגן פֿראָסטיק, און ס׳ניט צו פֿאַרשטײן,
צי סע האָט זײ אַרױסגעװאָרפֿן דער שטורעמװאַל טױטערהײט,
צי זײ זענען שױן דאָ, אױפֿן ברעג פֿאַרפֿרױרן געװאָרן?
ס׳איז אַ גרױסער דאָך אונטערשיד. ניט פֿאַר זײ, װען איך גיב זײ אַ ריר, –
נאָר פֿאַר מיר…

אַ מעלדונג צו דער הימלישער מס־הכנסה
װען יעדע כװאַליע ברענגט אַ װאָרט,
װאָלט איך געקױפֿט אַ װײַסן סײנער
און, שװימענדיק פֿון אָרט צו אָרט,
געשעפּט מײַן ריװח… אָבער זע נאָר,
איך שפּאַן אין מידבר – דורך אַ קאַנט,
װוּ ס׳כװאַליען זיך בלױז וױלדע דיונעס,
און װי געשפּענסטער פּוסטע שקונעס
דרײפֿירן איבער טױטן לאַנד.

*

תּמיד געפֿינט זיך אַ שיף,

װאָס הענגט איבערן האָריזאָנט װי אַ לאָך
אין דער אַנטימאַטעריע – אין אַן אױסגעריסענער פֿאָרמע
פֿון אַ שיף.
אױף װיפֿל זשע גלײבלעכער און דױערהאַפֿטיקער איז
דער פֿליִענדער האָלענדער!

פֿישפֿאַנג אין װענעציע
מחמת גלײַכער פֿאַרטײלונג איבער דער ערד
פֿונעם אומענדלעכן רעגן אין פֿענצטער
זענען ניט אױף אַזױ פֿיל די באַרגשפּיצן װיכטיק (למשל,
דער אַראַראַט, װאָס געראַטעװעט אונדז האָט דאָס פֿאָריקע מאָל) –
װי די טיפֿענישן און אָפּגרונטן פֿון אונדזער מאָראַל.
איך זע אַן אידיליע׃ מענטשן זיצן מיט צעװיקלטע װענטקעס אין שיפֿלעך
און פֿאַרשפּיגלטע שאַפֿעס, װוּ הינטער דער פּלײצע
שטײט און רודערט און זינגט זײ דער גאָנדאָליעראָ ענריקאָ קאַרוזאָ,
און דער געטלעכער מאַריאָ לאַנצאַ
טרעט אַרײַן מיט אים אין דועט,
זיך וױגנדיק אױף אַן אָנגעקאַטשעטער אױטאָמאָביל־קאַמער
אױף יענער זײַט
פּלאַנעט.

אַ װוּנדערלעכער פֿישפֿאַנג אין װענעציע
בערינסקי קאָן אײַך שפּילן װאָס איר װילט אױף װאָס פֿאַר אַן אינסטרומענט איר װילט – אױף אַ קינדער־פֿידעלע, אױף אַ קאָנטראַבאַס, אױף… און ניט בלױז שפּילן – אַרױסציִען כּמעט אַן אומבאַגרענעצטן דיאַפּאַזאָן קלאַנגען פֿון די אַרומיקע רױמען. זײַן פּאָעזיע איז ממש אַ סימפֿאָנישע, דאָס הײסט זי נעמט אַרײַן װעלטן…
(…) לײענסט אים מיט אַ געפֿיל, אַז דאָס ערגסטע, װאָס סע קאָן זײַן פֿאַר אים און װאָס ער קען נישט בשום־אופֿן אָננעמען, איז – נאַציאָנאַלע זעלבסט־איזאָלירונג. דער פּלאַנעט איז זײַן טעמפּל, אין װעלכן ער איז גרײט צו עפֿענען די נשמה פֿאַר יעדעמען און אין יעדן ערדװינקל – אין רוסלאַנד צי אין ישׂראל, אױף ברײַטאָן־ביטש, אין בעסאַראַביע, אין קאָסטראָמאַ אױף דער װאָלגע. זיך דערקלערן אין ליבע צו אַ קאָנקרעטער, ניט אין חלום אױסגעטרױמטער פֿרױ, אָדער צו אונדזער װעלט, װאָס זי שטײט שױן איבערן אָפּגרונט, –איז אַזױ נאַטירלעך פֿאַר אים, װי דאָס אָטעמען. בײַ אים איז דאָס ניט עפּעס קײן פּאָזע, ניט קײן רצון צו שטעלן זיך אױף די שפּיץ פֿינגער. אמת, צו מאָל דעמאָניזירט ער זיך טאַקע אַ ביסל, אָבער אױך אין דעם פֿילט זיך אַ לײַכטער אָנלױף פֿון אַ מין צאַרטלעכן שאַמאַניזם, װאָס גיט צו זײַנע לידער נאָך מער צױבערקײט.
(...)בײַ אַ קעניג קען מען נישט אָפּנעמען זײַן קעניגלעכן ראַנג – כּסדר און איבעראַל בלײַבט ער אַ פּערזאָן פֿון אַ מלכותדיקן אָפּשטאַם. מ’קען אים אַראָפּזעצן, אַרױסטרײַבן, פֿאַרשיקן אין גלות, אין עפּעס אַן אױסרײַסעניש, נאָר זײַן אײַנגעבױרענע גרױסקײט קען קײנער ניט אָפּשאַפֿן.
אױף דער װעלט עקסיסטירט נאָך אַ פּיצינקל, כּמעט שױן אַן אָפּגעמעקט פֿון דער ערד־ און ליטעראַטור־מאַפּע קעניגרײַך «ייִדיש», מיט דעם אַלטן קעניג, און – װי סע פֿירט זיך אין אַלע מאָנאַרכיעס – מיט זײַנע יורשים.
דער קעניג איז – דער געניאַלער אַבֿרהם סוצקעװער, װאָס איז שױן טאַקע ניט אַזױ געזונט און פּראָדוקטיװ. דערפֿאַר אָבער איז זײַן געזעץ־מעסיקער טראָן־יורש לעװ בערינסקי, קײן עין־הרע, פֿול פּאָעטישן כּוח און לעבנס־ענערגיע.
(…) מיט זײַן בוך «פֿישפֿאַנג אין װענעציע» האָט לעװ בערינסקי פֿאַרנומען זײַן אָרט צװישן די סאַמע גרױסע נאָכמלחמהדיקע שאַפֿערס פֿון דער ייִדישער פּאָעזיע, װײַל ער שרײַבט נישט פּשוט לידער, נאָר איז אַן אמתער כּישוף־מאַכער, בעל־מופֿת, מכשף פֿון װאָרט.
                                   גריגאָרי קאַנאָװיטש, 1996

 די זײַטיקע טיר

gh

נײַער מיטאָס
די שטאָט איז אױפֿגעװעקט געװאָרן
ניט פֿון אַ דונער, צי אַ קנאַל.
ס’האָט זי דערװעקט אַ שטומער האָרן –
אַ שטראַל, אַ ליכטיקער סיגנאַל.
אין מיטן דעם פֿאַרשװאַרצטן סעקטאָר
פֿון דער גאַלאַקטיק, אין דער נאַכט
האָט שטיל געלױכטן אַ פּראָזשעקטאָר –
אַ שטערן, אַ פּחד אױף דער װאַכט.
װאָס מ’האָט דערװאַרט, און װעמענס נאָמען
מ’האָט קױם אַרױסגעבראַכט אין זין –
דאָס װײסט נאָר אולקע די אַלמנה
און אירע דרײַצן טױטע זין.
פֿון ליכט איז קײנער נישט אַנטלאָפֿן –
פֿאַרקערט, מ’האָט זיך געאײַלט אַהער
און אױף דער גאַס געלײגט זיך שלאָפֿן
און שױן ניט אױפֿגעשטאַנען מער.

ליכט־גראַװיטאַציע – אונדזער אײביקע רעאַנימאַציע
אױף אַ גרינער, מיט דופֿטיקע גראָזן אױסגעפֿלאַסטערטער לאָנקע
איז אַראָפּגעפֿאַלן פֿון הימל
אַ גרױסער, אױף300 פּלעצער, אַעראָפּלאַן.
קײן רױש .קײן באַװעגונג. קײן אָטעם.
ערשט פּאַמעלעך, צו ביסעלעך, מיט אַ ליכטיקן זיפֿץ און אַ קרעכץ
האָבן אָנגעפֿאַנגען זיך אױפֿהײבן צװישן די בלומען
און צונױפֿגײן בײַם הױפֿן פֿאַרבלוטיקטן בראָכװאַרג – נשמות
װאָס האָבן פֿוןפּיצלעך מאָטאָר און פֿון רעשטלעך דיוראַל אָדער גלאָז
אַ מין פֿלי־אַפּאַראַט אױסגעקלערט און מיט אים זיך אין הימל געלאָזט
איבער פֿעלדער און טײַכן, און בערג…
און דער אײנזאַמער, שטיל אין די גראָזן פֿאַרבליבענער יאַט
איז שױן שפּעטער, בײַ נאַכט, בלינדערהײט אױפֿגעשטאַנען, געפֿונען
אינעם רױטן מיש־מאַש אַ שטיק פֿליגל – אַן אײַזערנע ברעט,
און אַרױפֿגעקלעטערט אױף איר, זיך געלײגט אין דער לענג,
װי אַ שװימער – מיטן קאָפּ צו דעם װײַטן ערדישן ברעג…
און די פֿולע לבֿנה
האָט אים אױפֿגעהױבן אין דער לופֿטן און אים לאַנגזאַם געצױגן צו זיך
מיט איר ליכט־גראַװיטאַציע – אַ מאַגנעט אין דער װעלט־אינסטאַלאַציע.
און שױן ביז אין דער פֿרי איז דער פּילגרים געװען אױפֿן אָרט –
בפֿירוש גאַנץ גיך!

קינדערנעכט
 אין אַ װעלטאַל, װאָס הױדעט און שלײַדערט אַ קינד
װען די נאַכט, הױלע לעכער, לאָזט זיך אַראָפּ, און עס קלאַפּט דורך די שטערן
דער קאָסמאָס,
און איך שטאַרב פֿאַר דערשרעק און פֿאַר ליבע – דעמלט לײגסטו זיך שלאָפֿן, מאַרי.
שלאָפֿן לײגסטו זיך אָבער
מיטן קאָפּ צו דעם צפֿון צו, די פֿיס צו דעם דרום –
און איך זע נאָר דעם אײבערשטן טײל פֿון דעם װוּנדער־פּלאַנעט.
כ’פֿיל: סע גיט זיך אַ דרײ אױס די ערד – די פּינגװינען פֿון אַנטאַרקטידע
שטײען דיר שױן צוקאָפּנס, באַװאַכן, װי שומרים, דײַן שלאָף.
די פּאָלאַר־גראַװיטאַציע װירקט אױף דײַן חלום: דו לײגסט זיך
מיטן פּנים אױף מערבֿ – און מיר עפֿנסט די װײַט ביז לאַמאַנש.
מאַרס, דער העסלעכער, שטעלט זיך אין פֿענצטער – דײַן האַרץ טוט אַ פֿאָכע
אױף מיזרח, אַ קערעװע אױס צו דער רױטלעכער פֿולער לבֿנה: north-west,
צו דעם ים־פֿלײץ: south-east, צי north-south...
און איך װאַרף זיך, איך פֿלי נאָך דײַן שײַן – מיט די הענט אין דער לופֿטן,
מיטן קאָפּ אין דער װאַנט…
די זון שװימט אַרײַן – דו שטײסט אױפֿן לײמענעם דיל, דײַן קאָנטור
פֿילט פּאַמעלעך זיך אָן מיטן ליכט , װי די קװאַלפּען בײַ װאָװקען,
די יאַפּאַנישע, מיט דער נאַקעטער גײשע – װען מען שטעלט זי אױף שטײַל…
און דעם גאַנצן אומענדלעכן טאָג, פֿון דעם סאַמע באַגינען,
ברענט די זון, שײַנט די ערד, און עס דרײט זיך דאָס היטל
אױף מיר, אױפֿן גרױסן פּלאַנעט, אױפֿן בלױיִקן שטראַנד
מיט דעם מאַריִאָ לאַנצאַ, דעם טענאָר, װאָס שרײַט, נאָר װי מ’קאָכט אים
אין דער זומערגלוט: «אָ, מאַרי!», «אָ, מאַרי!», «אָ, מאַרי!»

דאָס זיסע אומענדלעכע לעבן
ס’איז אַזױ: װען כ’בין ייִנגער געװען, האָב איך, אמת, געגרײט זיך
זײַן אַ גרױסער פּאָעט, כ’האָב געטראַכט און געשריבן, געטראַכט
און געשריבן, און כ’האָב מיר מסתּם אױסגעשריבן
מײַן טראַכטעכץ, די לינקיטשקע זײַט פֿון מײַן אָרעמען מוח,
די אַנאַליז־פּראָצעס־העמיספֿער, װי די װיסנשאַפֿט לערנט אונדז.
און איצט –
װען סע פֿאַלן די בלעטער, ס’פֿאַלט דער באַראָמעטער, ס’פֿאַלן,
װי אַ פֿאָרהאַנג, קאָליריקע רעגנס אַראָפּ פֿון דער הײך, –
קוק איך לאַנג זיך אַרום, װי אַ קינד צי אַ האָז, צי אַ קאָרנקראָ
פֿאַרן האַרבסטיקן אָפּפֿלי, סאַראַ װיזיעס קומען צו מיר!
כ’זע אַ ברעג פֿון אַ ים, כ’זע אַ גאָלדענעם דענקמאָל מיט שװערע
גרױסע אותיות אױפֿן פֿאַרשימלטן פּאָסטאַמענט
– אַ און װ –
און אַ דלאָניע, װאָס ציט זיך צו מיר װי אַ װאָלקן,
צי אַ װאָלקן אין הימל, װאָס ציט זיך צו מיר װי אַ האַנט.
ס’װערט שױן ענדע אָקטיאַבער (דערצײלט מען מיר שפּעטער),
און ס’טרעפֿט זיך
עפּעס אין אַטמאָספֿער, און איך הײב אָן צו הערן מוזיק:
װי אַ טראָפּנדל ליכט קװעלן אָן אין דער שטילקײט די נאָטן –
«דאָ־רע־מי», «דאָ־רע־מי», און איך שרײַ:»דו־ראַ־קי», «דו־ראַ־קי».
מען באַװײנט מיך מיט טרערן מיט זיסע װי האָניק, מען שטעלט אָן דעם זײגער
איך זאָל קומען צו זיך און צו זײ, װײַל עס גײט שױן אַפּרעל,
און איך זע, װי סע קאַטשעט זיך איבער די זון אין מײַן שײדל,
און כ’צעלאַך זיך – אַ פֿיפֿיקער מזיק װאָס ליגט זיך און טשמאָקעט,
און סמאָקטשעט, און סמאָקעט דעם גרינעם אומענדלעכן קאַראַמעל.

אַ גוט־מאָרגן
אַ גוט־מאָרגן אײַך, מענער און פֿרױען,
װי ס’פֿאַרלאָפֿן די נאַכט?
(כ’מאַך זיך, אַז איך באַמערק ניט בײַ אײַך אױפֿן פּנים
די לופֿטיקע שפּורן פֿון טרערן, װאָס האָבן באַלױכטן
די פֿינצטערניש, אײַער אומענדלעכן אומעט, דעם מוט).
אַ גוט־מאָרגן אײַך, מענטשן,
װי געפֿעלט אײַך דער נײַיִנקער טאָג?
(איך, כּאילו, באַמערק ניט דעם קינדערשן שמײכל
אױף די ליפּן, די האָפֿענונג אין די אױגן בײַ אײַך).
אַך, אַ שװער שטיקל אַרבעט די נאַכט.
(װיפֿל, מײנט איר, פֿון טױזנטער טױזנט נשמות
זענען נאַזנדיק איבערגעשװוּמען דעם תּהום
און דערגרײכט ביז דעם זוניקן ברעג?)
אַ גוט־מאָרגן אײַך, גליקלעכע ברידער און שװעסטער…
װ’הין צעלױפֿט איר זיך װידער אַװעק?

*
כ’גיב נאָר אַ טראַכט – און די גאָלדענע, געלע מאַראַנצן
הענגען אַראָפּ פֿון דער סטעליע. כ’טו נאָר אַ טראַכט –
און גרױסע, הױכפֿיסיקע שפּינען הײבן אָן טאַנצן
צװישן די בענקלעך, װאַלסירן אָפּ אַ גאַנצע נאַכט.
שטעל איך מיר פֿאָר אַ שטיק ים מיט אַ ברעג – און װינטפֿולע זעגלען
נעמען אין פֿענצטער שױן װיגן זיך; ס’קומט מיר אין קאָפּ,
אַז פֿון די שיפֿלעך אַראָפּגײן, ניט לאַנג געטראַכט, מעג מען –
און די יאַכטסמענער טרעטן – אָן אַנגסט – אױפֿן װאַסער אַראָפּ.
װער איז משוגע? צי איך, מיט די קראַנקע געדאַנקען,
װאָס פּוסטע זאַכן כ’טרױם אױס – צי פֿון זינען איז שױן די נאַטור,
װאָס זי אײַלט זיך באַפֿרידיקן מײַנע קאַפּריזן? צי אפֿשר באַדאַנקען
דאַרף מען דעם גאָט פֿון דער װעלט, װאָס איך זע װי זי הענגט אױף אַ האָר?

אין דער ראָזעװער באָד
מענטש, װאָס טױגן דיר דײַנע צװײ הענט – אױב דו פֿליסט ניט אין הימל?
מענטש, װאָס טױגן דיר בײדע פּאָר ענדגלידער – אױב דו ביסט ניט קײן הונט,
טרײַבסט אין גרעזער ניט קײן אַנטילאָפּעס,
אױב דו ביסט ניט קײן מײַזל – לױפֿסט ניט פֿון דעם קאָטער אַװעק?
װאָס טױג דיר דײַן האַרץ, אױב דו װילסט זיך נישט צעטײלן מיט מיר
 – מיט דײַן מיטמענטש –
דאָס לעצטע פֿאַרדאָרבענע רעפֿטעלע ברױט?
װאָס טױג דיר דײַן אבֿר, דײַן אָדער – אַלץ, װאָס דיר איז געגעבן געװאָרן
אױף דײַן לעבנסצײַט, נאָר אין באַנוץ?
רבונו־של־עולם, װאָס טױג איך דיר דאָ, אױף דער ערד,
און די ערד – אינעם װעלטאַל,
און דער װעלטאַל – אין דײַן ראָזעװן זקנישן דמיון, איך מײן:
אין דעם, װי אין באָד, אַראָמאַטישן דאַמף, װוּ דו זיצסט
און פֿאַרדרימלסט
און חלומסט זיך
זיך
אַלײן.

מענטשן אָן פֿליגל
מענטשן אָן פֿליגל – װאָס איז דאָס גאָר פֿאַר אַ באַשאַף?
ס’איז קײן חיה ניט: שפּאַנט אױף צװײ פֿיס;
ס’איז קײן מלאך ניט: שטרעבט ניט צום בורא;
ס’איז קײן מענטש: בײַ אַ מענטשן כאָטש אײן מאָל אין טאָג,
אין אַ יאָר, אין אַ לעבן
גיט אַ קװיטש די נשמה, אַ װאָרף זיך, אַ רײַס אױף דאָס לײַב
און אַ פּערע אַרױס, אַ צעשפּרײט אין דער לופֿט אַ פּאָר פֿליגל –
אַ פּאָר שאַרפֿע און לאַנגע װי מעסערס, און װײַסע װי שנײ…
איר, װעמען איך מײן, צי דען קאָנט איר פֿאַרשטײן, װאָס ס’איז שנײ
אָדער לופֿט, אָדער שפּורן פֿון באָרװעסע קאָמערן אױפֿן האַרבסטיקן װאַסער,
צי ר’פֿאַרנעמט נאָר געקאָכטס און געפּרעגלטס,
און װאָס שײן איז פֿאַר אײַך –
אַ רױטער טולפּאַן, אײַער מאָגן אונטער דעם הימל.
און אַװדאי דאָס גרױסע אַראַבישע שלאָפֿבעט, די גשמיות־פּלאַטפֿאָרמע
מיט פֿיר זילבערנע קײַלעכלעך, װוּ סע שפּיגלען זיך אָפּ זעכצן הענט,
זעכצן פֿיס און אַכט ראָזעװע רעגן־בױגנס אין גן־עדן.
אַך, דער Shop, און די סאַונע, און דער פּינג־פּאָנג,
מעדיצין־מיטלען, אַנטי־
מעדיצין־מיטלען, אַנטי־
מעדיצין־אַנטימיטלען אױף צו נאַשן און דיסימילירן,
און פֿאַרשפּרײטן זיך (בראשית, יג:טז) איבער דער ערד…
און איר לױפֿט, און איר װײסט נאָר צװײ אַרבעט מיט אײן מאָל –
װי אַ פֿערד.

TV: פּײזאַזש-1982
דאָס בלוט רינט אַרױס פֿון די מתים, װי נאַפֿט פֿון די קװאַלן,
און װערט אַלץ געדיכטער, פֿאַרשטײַפֿט, – װי אַ פֿרישער אַספֿאַלט
מיט לײדיקע אָפּדרוקן פֿון פּענימער, באַקן און בערד.
דאָס איז אױף דער ערד.
די װאָלקנס, דער אַטמאָספֿער־שיכט איז דורכגעלעכערט
פֿון באָמבעס – די לופֿטרערן שטײען און זױגן אין הימל אַרױף –
 –אַ מין סופּער־שטױבזױגער –
פֿון גאַסן און סקװערן די גײַסטער אָן גופֿים און רײעך.
אָט דאָס איז די הײך.
װוּ ביסטו, רבונו־של־עולם? אױף אורלױב, בײַם ברעג פֿון אַ װײַטער גאַלאַקטיק?
די רערן – זײ ציִען שױן לײַבער און שטײנער אַרױף.
װער רעדט גאָר פֿון שולד? װער רעדט נאָך פֿון יושר? װער רעדט נאָך?
אַ קאָסמישער װינט, אַ שװײַגן־געהױל און אַ שורשען, אַ שאָרך אין די טרובעס –
פֿון נשמות.

מאַסקאַראַד
ער זיצט, דער אָנקאָלאָג, אין פֿינצטער, ער הײבט אױף צום לאָמפּ
מײַן סכעמע, מײַן גורל־רענטגען, איך שטײ פֿאַר אים נאַקעט,
װי אַ רעקרוט, ער שמײכלט און הײסט מיר זיך אָנטאָן,
און שענקט מיר דאָס לעבן…
דער טראַמװײַ אױף דער גאַס טוט אַ שפּרונג אין אַ זײַט, כ’הער דעם קלונג
און דעם װילדן געשרײ פֿונעם עולם, איך הײב אױף די אױגן:
די פֿירערקע זיצט בלײך װי טױט אין קאַבינע בײַם טאָרמאָז,
נאָר װאָס מיר געפֿעלט נישט: זי שמײכלט, ס’איז דאָס שמײכעלע זײַנס.
דער בער, אַ צעיושעטער, פֿון שײַן אַ פֿאַרבלענדטער, זיך פֿונעם טירגאָרטן
אַן אַרױסגעריסענער – לױפֿט צו מיר צו, שטשירעט אױס
פֿערציק שטיק זײַנע שטינקענדע צײנער
אַון צעלאַכט זיך, װינקט אונטער, און – די בלוטפֿולע בײדע עינײם
פֿון מיר ניט אָפּװענדנדיק – גיט אַ װאָרף זיך צום מיליציאַנט.
אַ משוגענער טאָג… איך פֿאַרמאַך זיך אין דר’הײם, אַלע טירן
פֿאַרשפּאַר איך, כ’פֿאַרגראָב זיך אין בעט… ער שטעלט זיך
און שטײט איבער מיר
װי אַ גולם, דער פֿלאָט־אָפֿיציר, שפּיליעט אָפּ שױן זײַן שפּאַגע,
דעם פּראָטעז ביזן עלנבױגן, בײדע פֿיס, דעם ברוסטקאַסטן, דעם קאָפּ…
און איך הער נאָר זײַן קול: מאַט טװאָיו יאָפּ, כ’װעל דיך קאַטעװען, – שרײַט ער,–
און קאַטשען,
כ’װעל דיך קאַטשעװען, קאַטען און קאַטשעװענקאַ־טעװענקאַ־טשעװענקאַ־טעװענקאַ…
כ’װעל דיך קאַטשען
ביז דו בלוטיקסט און קנאַקסט שױן װי כראָסט, און שלוקערצסט, און בלאָזט…

אַ מיקראָטראַקטאַט צו דער מורא־טעאָריע און ענלעכע זאַכן
די «גערניקאַ» און «דער לעצטער טאָג פֿוןפּאָמפּעי»
האָבן דעם זעלבן חסרון: דעם פּחד זײ שילדערן
אײנס צו אײנס, אַזױ, װי ס’איז טאַקע די פּאַניק געװען.
בײַ סאַלװאַדאָר דאַלי איז אױסגעדריקט אָבער דער װעלט־סוף
מיט אַ רמז: אַ בלעזל אױפֿן גלאַטן און לענגלעכן קאָפּ
בײַם אַפּטײקער.
אַ יונג פּאָרל, פֿאַרליבט און מיט אָפּגעשװאַכטע (מײַ־חודש) נערװן
פֿאַרלאָזט אין דער פֿינצטער דעם קינאָזאַל: אַ סוזשעט
אין װיעטנאַם, מיט די «גרינע בערעטן» – גײט אַ ביסל שפּאַצירן
אין סקװער, װוּ בײַ זײ אױפֿן װעג, פֿון דער װײכער ערד
קײַלעכט זיך פּלוצעם אַרױס אַ מין שװעמל פֿון אײַזן, אַ קעפּל
פֿון װער װײס װאָס דאָס איז, און צו װאָס, און פֿון װאַנען עס קריכט…
ñ
פֿרידלעכע רױבערס
זײ בלאָנדזשען אַרום אין פֿאַרװאָרלאָזטע שטיבער. אַ לאָמפּ,
אַ זעלצערל, אַ פּאָרטרעט פֿונעם פֿירער געפֿינען זײ, אָפֿט מאָל
שפּילט נאָך די ראַדיאָלע. זײ רײַסן אַראָפּ
די דראָטן און דרײען אָפּ בראָנדזענע הענטלעך פֿון טירן.
ס’מאַכט זיך אױך, סע באַגעגנט זײ אײנזאַם אַ הינטל – זײ נעמען עס מיט.
זײ געװױנען זיך צו – און שױן גײען אַרײַן
אין די הײַזער, װוּ ס’לעבן נאָך מענטשן. זײ קומען
צו מיר, על־פּי טעות. װאָס האָסטו, אַ טאָכטער? אַ זון?
אַ זון מיט צװײ טעכטער, אַהאַ! זײ פֿאַרשרײַבן’ס אין העפֿטל.
איך שלאָף ניט די נאַכט. כ’שלאָג זיך אַלץ מיט דער דעה: צי כ’זאָל
גאַנץ פֿרי, מיט מײַן כאָפּטע אין אײנעם, פֿון דאַנען
אױסזײַן די צײַט, אָדער אפֿשר – אױב זײ זענען ניט ברוגז
און ס’איז נאָך נישט צו שפּעט – זיך אַרום־און־אַרומזען און צושטײן
צו דער סטײַע, נו יאָ, צו די שטילע און פֿרידלעכע רױבערס…

די זײַטיקע טיר
װ’הין איך גײ ניט און שטײ ניט – שלעפּ איך תּמיד מיר נאָך
די זײַטיקע טיר, װאָס זי הענגט, װיגט זיך לײַכט אין דער לופֿטן –
אַ בלאָװער שטיל־װינטיקער אױסגאַנג.
קײנער קלאַפּט דאָרט ניט אָן – מע גײט זי אַרום פֿון רעכטס און פֿון לינקס –
מע ברעכט זיך אַרײַן, אין פֿאַרבלאָטיקטע שקראַבעס, דורך װענט,
מע שפּאַרט אױף מיר אָן, אַ פֿרײַנדלעכער פּאַטש אין דער פּלײצע,
אַ גרוס פֿון… װען כ’קען אים, אַ לאַך מיר אין פּנים מיט סלינע…
איך שטײ אַ פּריטשמעליעטער. כ’קוק זיך אַרום: דער אײנציקער אױסװעג –
די זײַטיקע טיר.

װעגן קעץ
אַ קאַץ – אַז זי פֿאַלט אױף די רעלסן כּפּרות – װערט ניט סתּם פֿאַרפֿאַלן.
די פֿרײלעכע שפּערלעך זעצן זיך ציכטיק אױף איר
און פּיקן אױס פֿרײלעכע פֿלײ.
די פֿאַרביקע סױקעס, פּאָרלעכװײַז, קנײַפּן איר אױס
גאַנצע קובליקעס האָר – אױף אַ הײמנעסט.
פּעליקאַנען פֿון אינדיע און פֿון דער אָזערע טשאַד
פֿליִען שװער זיך צונױף אױף די שפּאַלעס
און צעשנײַדן, װי זײַד, און צעטײלן דאָס פֿעלעכל בעזש
גלײַך אױף גלײַך, אױף צװעלף קלײנינקע שירעמלעך.
נאָר די ציטערנדיקע נשמה איז מער שױן ניט דאָ –
זי פֿליט צו דעם ערדקאַנט: אַ פֿלעק אין דער לופֿטן, פֿאַרטשעפּעט
מיט די נעגעלעך פֿאַרן לעצטן װאַגאָן –
נאָך אַ היגע אױף אונדזער פּלאַנעט אַ װאָך מיט אַ טאָג.
און סע רײַסן, ס’קאַלױטשען זי די אײראָ־אַזישע װינטן –
ביזן זאַמלפּונקט, ביז װלאַדיװאָסטאָק.

די ערשטע סימנים
פֿאַרשטײט זיך, איך בין ניט דער ערשטער, װער ס’האָט זיך פֿאַרטראַכט
װעגן דעם, פֿאַר װאָס בײַ דער שװאַלב
איז אין צװײען צעטײלט דער װינטיקער עק, און פֿאַרשאַרפֿט
זענען בײדע שפּיץ־פֿעדערן – אַזױ, װי אױף די שפּיץ פֿינגער
װאָלט פּליסעצקאַיאַ מאַיאַ געטאַנצט.
פֿענאָבינאָמיזאַציע, זאָגט איר? בײַ הײַנטיקן טאָג, אױף דער װעלט
װוּ די גרױסע חכמים װײסן שױן אַלץ, און די קלײנע –
װילן גאָרנישט שױן װיסן, חוץ זײער מאָגן און לוקסוס, און לוסט,
(דער לעצטער «װאָלװאָ» װערט אַרױסגעלאָזט מיט אַן אַרױסרוק־שאַסי –
טײלט מיט טריִומפֿירנד דער ראַדיאָBBC), –
בײַ הײַנטיקן טאָג
בין איך, מײן איך, דער אײנציקער אױף אונדזער פּלאַנעט,
װער סע שטופּט נאָך די נאָז
אין דער אײביקער פֿראַגע: פֿאַר װאָס
איז די שװאַלב דאָך צעצװײט – װי אַ פֿרױ, אַזױ גלאַט
זענען אונטערגעשאָרן די פֿעדערלעך צװישן די שפּיצן,
אפֿשר – מער אַקוראַט.

צו דער װעלן־טעאָריע. דעות
טאָמאַס עדיסאָן און אַלעקסאַנדער פּאָפּאָװ, אײַער אַלטע השערה
װעגן כװאַליעװדיקײט פֿון דער שײנער נאַטור – איז הײַנט, טראָץ
אַלע ספֿקות, באַשטעטיקט געװאָרן, און ס’איז ניט נאָר די בלאָװע
טעלעגראַף־, טעלעפֿאָן־, טעלעװיזיע־נעץ! –
טעלעפּאַטיע און טעלעאַנגיִעקטאַזיע (רױטע
אָדער רױט־בלאָװע פֿלעקן בײַ אונדז אױף די נעזער), דער גריך טעלעמאַך
און די טעלערס אין הימל, װאָס פֿליִען און רײצן די גאָנערס, און – אַך,
די אַראָפּהענגענדיקע דראָטן איבערן סטעפּ, און דער מילכװעג בײַ נאַכט
(פֿול מיט זילבערנע פֿיש) – אַלדינגס קרײַזלט און שײַנט, זינגט און לאַכט.
און העיקר די מלכּות! – װאַסערמײדלעך, די גרינע רוסאַלקעס,
מיט אַ זעקס־זיבן כװאַליעס דאָס לײַב, און מיט קודלעס – װי מאָך
אױף די הײסע אוקרײַנישע ברעגן, אױף די סקאַנדינאַװישע זאַמדן,
אױף די שטײנער לאָך־נעס[28] מיטן אמתן נס אינעם לאָך.

לעסבאָס
לעבן גלוסט זיך מיר ניט, שטאַרבן גלוסט זיך מיר ניט, סײַדן כ’זע זיך געפֿינען
אױף אַן אינדזל אין אין־סוף װוּ אַ רױבפֿױגל װוּקעט: «װוּ־װוּ»,
און אױף זײַן װוּקערײַ שוױמט אַרײַן צו אונדז מיטן דערינען
– װי אַ יונגע רוסאַלקע – די מילכגאַס אױף אַ ראַנדעװוּ…
זאָל זי אױסגײן מיט מילך – ס’װעט קײן קליאַנטשען ניט העלפֿן, קײן אָכן…
בעל־משפּחהװען?… האָדיע! װײַטער! װײַטער אַהין ערגעץ װוּ
אין דעם אײביקן גילגול… מיט מײַן דאָרשט און דעם וױלדן בטחון
ענדלעך װערן אַ כריפּיקער פֿױגל געבױרן און אַרױסשרײַען מײַן «װוּ־װוּ».

ב’
פֿאַרלירט ניט מײַן שפּור

דאָרטן האָבן אונדזערע פֿאַנגער
פֿאַרלאַנגט פֿון אונדז װערטער
 פֿון געזאַנג,
און אונדזערע פּײַניקער
פֿרײלעכקײט…
                תּהילים קל»ז. ייִדיש: יהואַש

אַ פּאָעט, אַ שײנגײַס
לעװ בערינסקי איז אַ פּאָעט, אַ שײנגײַסט, מיט אַן אָנגעלאָדענעם שאַפֿערישן דינאַמאָ,װאָס שװעבט איבער אומבאַגרענעצטע דימענסיעס פֿון צײַט, רױם און מענטשן.זײַנע פּערסאָנאַזשן קומען פֿון פֿאַרשידענע צײַטן און עפּאָכעס, שטאַמען פֿון כּלערלײ געאָגראַפֿישע פּונקטן אױפֿן ערדקײַלעך און זענען געװען צװישן די פֿאָרמירער פֿון עקסיסטענציאַלן און גײַסטיקן לעבן פֿון דער מענטשהײט. איר טרעפֿט בײַ אים דעם אַלטן רױמישן חכם לוקיוס סענעקאַ און נעבן אים זײַן תּלמיד,דעם רישעותדיקן קײסער נעראָן; דעם כּלומרשטן ״פֿעלקער־באַפֿרײַער״ אַלעקסאַנדער מוקדון און באַלד נאָך דעם – דעם פּסיכאָאַנאַליטיקער זיגמונד פֿרױדן. ער ברענגט אײַך אַ פֿערז פֿון שפּאַנישן דיכטער פּעדראָ קאַלדעראָן און פּאָרט אים גאָר צונױף מיט דער כעמישער פֿאָרמולע װעגן לעבן פֿון דמיטרי מענדעלעיעװן.
לעװ בערינסקי פֿירט נישט קײן חשבון מיט דער צײַט. ער אָנערקענט נישט די סטאַנדאַרטן און נאָרמעס פֿון דער אָנגענומענער צײַט־רעכענונג, װאָס דער מענטש האָט אױסקאַלקולירט לטובֿת זײַנע נױטװענדיקײטן. עס רײצט אים נישט דער װ ע ן, נאָר דער  װ אָ ס, נישט דאָס מאָבילע װאָס איז אַדורך, נאָר דאָס סטאַבילע, װאָס איז אײביק.
«אין מוקדם ומאוחר בתּורה»?
דאָס זעלבע – אין שײַכות צו רױם: די ערדפֿלאַך איז צעצױגן איבער פֿעלדער, בערג און מידבריות, זי איז אָבער אומעטום דאָס זעלבע «פּאַסיקל ערד» <…> «אָן אַ סוף, און אַ סוף נעמט ער דאָרט, װוּ מיר שטעלן זיך אָפּ». דער קאָסמאָס ליגט אים אױף דער דלאָניע און ער שפּילט זיך מיט אים, װי אַ קינד מיט אַ שפּילעכל.
די פּאָעזיע פֿון לעװ בערינסקי איז אַ מאָדערניסטישע, הן אין זינען פֿון טעמאַטיק און הן אין זין פֿון פֿאָרעם. זי שטאַמט פֿון אַן אינטעלעקטועלן, װאָס דריקט אױס ערנסטע מחשבֿה און אינדיװידועלע לעכצונגען אין בצימצומדיקע װערטער. זי איז אָפֿט סאַטיריש־ציניש כּלפּי דער אַרומיקער געזעלשאַפֿט, און נישט זעלטן אױך בײַסיק־סאַרקאַסטיש לגבי אײגענעם גורל…
זײַנע לידער פֿאַרמאָגן אין זיך אַ סך בילדערישקײט און עסטעטיק פֿון װאָרט, און צוזאַמען מיט דעם זענען זײ בליציקע און אָפֿט אַפֿאָריסטישע. פֿאַראַן אױך אַזעלכע, װאָס זענען געשריבן אין פֿעליעטאָניסטישן טאָן מיט עלעמענטן פֿון רײנער דיאַלעקטיק, אָבער נישט געקוקט אױף דעם, זענען זײ דורכגעװײקט מיט געפֿיל און עמאָציע – פֿאַראַן אין זײ ליריק, אומעט און טרערן. לעװ בערינסקי איז אַ שטערן אױפֿן הימל פֿון דער ייִדישער נײַער פּאָעזיע, און מיר װעלן נאָך האָבן נחת פֿון אים.
                                                           ישׂשׂכר פֿאַטער. 1992

אײראָאַזישע אַנונגען
gh

אײראָפּעיִשע פֿעלדער
אַ געפֿערלעכע אײגנשאַפֿט האָט דאָס הײ׃ ס’צינדט זיך אָן סתּם פֿון זיך.
כ’טו אַ קוק אױף דער מאַפּע אײראָפּעס, אַ פֿאַרזײטע מיט סנאָפּעס –
מיט די זאָרגפֿעליק איבערגעבונדענע, שטײַפֿע גאַרבן ראַקעטעס…
שטילער אַװגוסט. זוניקע טעג.

צו דער גען־אינזשענערישער קאָנפֿערענציע׃
װעגן נעז־קאָנקורענציע
D.F.R. Essen
דער זרע־באַנק פֿאַר קינסטלעכער פֿרױען־
באַפֿרוכפּערונג טײלט מיט זײַנע קינפֿטיקע
קליענטקעס, אַז קײן לאַנג־אױעריקע, ליסע
און קרומנעזיקע זענען צװישן זײַנע דאָנאָרס
ניט פֿאַראַן.
             פֿון אַ צײַטונג
אָט דאָס רוף איך אָן הומאַניזם! מיט אײזלען
איז טאַקע גענוג צו פֿאַרמערן דעם עולם. אָבער די גרױסע
קלוגע קאָפּעקלעך – װאַסערערדישע ביאָ־קאָמפּיוטערס
האָבן אױך שױן אַרױסגעװיזן דעם תּוך, און דער מענטשהײט
אַרײַנגעזאָגט
אַ רוח אין איר טאַטנס פֿיר אותיות.
און די קרומנעזיקע… סטײַטש! כ’האָב שױן ערגעץ געהערט
דעם קאָסמעטיק־טערמין… אַװדאי!
אַרנאָלד שענבערגס אַ בריװ צו װאַסילי קאַנדינסקין׃
«Jeder Jude offenbart durch seine krumme Nase nicht
nur seine eigene Schuld, sondern auch die aller eben
abwesenden Krummnasigen.[29]
Mödling, 4.V.1923«

זענט איר טאַקע גערעכט! און אױב פֿראַו גרובערשיקל
װיל שױן האָבן אַ קינד, און װאָס פֿריִער,
דאַרף עס יאַװען זיך פֿאָרט ניט כאַפּ־לאַפּ אױף דער װעלט,
נאָר – מיט דער נאָז אַן אַריער!
דאָס דערמעגלעכט בײַם הײַנטיקן טאָג דער פּראָגרעס… און מיר קרומע נעז
װעלן מוזן באַגײן זיך מיטן אַלטן װי אונדזער װעלט – אָט
דעם אין גן־עדן דערפֿונדענעם נעבעך מעטאָד.
און װײסט איר דען װאָס? –
װעגן אַלעקסן בראָדסקי, צום בײַשפּיל, מיט זײַן קרומער נאָז,
פֿון די אַלערלײ־נעזיקע זײַנע קליענטקעס איך הער
סאַמע הײסע אָפּרופֿן – אין מאָסקװע, אין בוקאַרעשט, קיִעװ און טאַלין,
און דער עיקר אין קעשענעװ, מ.ס.ס.ר.

Arnold Schönberg is Klavier

אַ באַװוּסטע געשיכטע, װאָס האָט ניט קײן שײַכות צו שפּײַכלערס
װען דודס באַשעפֿער, דער האָרעפּאַשניק, דער יגיע־כּפּימניק
מיקעלאַנדזשעלאָ בואָנאַראָטי
האָט פֿון אױבן, פֿונעם ברעטער־געשטעל אַ שרײַ געטאָן: –Entri, avanti!
און דער הױפּט־מאַגיסטראַטניק, אַ מבֿין אױף קונסט, אַ גאַנצער עסטראַדניק
מיט זײַן הוט־רעװעראַנס, איז אַרײַן און אַ קוק נאָר געטאָן אין דער הײך:
– אַך, מאַעסטראָ, ציװוּס אַזאָ נוז, צילעב װאָס, זוג עך, גור אַזאַ נאָז,
אַזאַ גרױסער שטיק שנאָבל, – צו װאָס, שטעלעך אַך דעם װאָפּראָס[30] –
װאָלט זיך אפֿשר דער מײַסטער געדאַרפֿט צו אים צוהערן,
אפֿשר װאָלט שפּעטער
דער פּלעבס אין פֿלאָרענציע ניט באַװאָרפֿן מיט שטײנער דעם שײנעם,
180 צענטנער־בראָק רײנעם מאַרמאָר
אױף סיניאָריִע־פּלאַץ פֿאַרן העלן פּאַלאַץ,–
דעם David,
װאָס ער האָט זײער וױרדע געקרענקט, אָבער ניט מיטן אײבערשטן מקור,
וױ דער פֿאָלקסקענער האָט אונדז געװאָרנט,
נאָר מיט גאָר עפּעס אַנדערש –
פֿון װאָס
די נאָז
איז בלױז אַ סימבאָל געװען בײַ די אַלטע כינעזער
און בײַ שְׁלֹמֹה ז. פֿרױדן, אַ מומחה, אַ גרױסער פּראָפֿעסאָר
און עקספּערט װאָס שײַך פּראָסטע און געייִדישטע נעזער,
און דערבײַ אױסגעפֿאָרשט, טיף אַרײַן
אין פּראָבלעם פֿונעם טיפּ אײראָפּעער, װאָס בֿײַ די אַלטע העברעער
װאָלט געהײסן
מטורפֿים, הױ שיכּורים ולא מיין.
*
פֿאַר מעליטאַ דעפּנער
װען איך געװין דעם פּרײַז «אל־על»,
צי ס’װאָלט געװען כאָטש װוּ צו לײַען,
װאָלט איך געקױפֿט פֿאַר פֿרױדענטאַל
אַ צװײ־דרײַ טשאַטעס פּאָפּוגײַען,
מיט זײ אַ קורצן קורס געמאַכט
און אױסגעבילדעט זײ פֿאָנעטיש –
הײסט עס, טרענירט זײ טאָג און נאַכט
די אָרטאָעפּיע פֿון ייִדיש.
און ס’װאָלט זיך אָנגעפֿילט די גאַס
מיט רױש פֿונעם אַמאָליק שטעטל –
די שטיבלעך, גערטלעך און דאָס קלײטל
מיט פֿעסלעך הערינג, זײף און גאַז.
מיט לידלעך, װאָס שױן ניט מען הערט,
מיט תּפֿילות, קללות, אמת, ליגן,
מיט רעדן – פֿאָכן מיט די הענט,
הײסט עס, פֿאַרשטײט זיך, מיט די פֿליגל…
נאָר ס’ניט פֿאַראַן קײן פּרײַז «אל־על»,
און ס’איז נישטאָ װער ס’זאָל מיר לײַען,
און כ’שפּיל אַלײן דעם פּאָפּוגײַ,
צו מאָל אַפֿילו – אַז ס’זאָל סטײַען –
אַ גאַנצע סטײַע פּאָפּוגײַען
אין טױט־שטיל שטומען פֿרױדענטאַל.

רױמישע בעדער
אַך דער אַלטער, דער אײביקער רױם, װוּ מ’האָט איבערגעפּלאָנטערט
די טעג פֿון טריומפֿן מיט די טרױעריק־גרױזאַמע דאַטעס,
און עס בלאָזט אין די גאָלד’נע טרומײטן דער בלאָזמוזיק־װזװאָד,
װוּ פּאָמפּײ הענגט אַראָפּ פֿונעם הימל, נאָר הײסט שױן בעניטאָ,
װוּ אױף יום־טובֿ צעטײלט מען אױפֿן שטאָטפּלאַץ קאָלבאַסן
– בחינם פֿאַר די קריגס־װעטעראַנען אין יובקעלעך מיט לאַמפּאַסן – כּל הכּבוֹד!
און אין װאָכנטעג פֿירט מען די מאַסן אין באָד.
ñ
אַפֿגאַנישע עלעגיע
װי בײַם אַש־טעכטערל אױפֿן באַל אַ קרישטאָל’נע פּאָר שיכעלעך –
גליטשן שטיל אין דער נאַכט אױפֿן װאַסער
צװײ צינק װײַסע שיפֿעלעך.
צינק – איז גאָר נישט קײן שטאָף אױף צו שיפֿלען אין ים זיך און רודערן –
נאָר אַהין, װ’הין מיר פֿאָרן אַרײַן, לאָזט מען נאָר אַזױ,
ברודערל.
ס’איז דער אונטערװעלט־שיכט, די מעטאַל־זאָנע לױט מענדעלײעװן –
ניט קײן זיפֿץ, ניט קײן פֿליג פֿליט פֿון דאָרטן אַרױס,
קײן װינט־װײענדל.
ס’איז אַן עק, ס’איז דער ברעג װוּ סע צאַנקט און גײט אױס יעדער גילגול,
ס’איז דער דנאָ פֿון די בערג – די, פֿון װעלכע מיר גליטשן זיך, ייִנגל.
די – מיט פֿיצוכט און שאָף, װוּ מען שינדט דיך, דעם שׂונא, אױף שבת.
טיפֿער שלאָף. שװאַרצער סוף. אַ פּאָר שיפֿלעך – װי אַײַזערנע שקראַבעס.
און אַרום, אין מאַגנעטישן שטראָם, קװאַקען מינעס
צי זשאַבעס.
פֿעברואַר 1989

*
מײַן זון מיט זײַן «עוזי‎» און אַ ברוך־הבאָ
פֿון סאַדאַמען גאַנץ פֿרי, אַ «קאַטיושע», װאָס מער?…
און איך פֿיר מײַן חשבון נאָך אַלץ אין אײראָפּע,
װוּ זײ זענען מיר שולדיק אַ בלוטיקע טרער.
מײַן טאַטע – נאָך אַלץ אין די װינטערשיך גראָבע
אַרײַן אין דער הײליקער ערד שטיל און װױל…
און איך פֿיר מײַן חשבון נאָך אַלץ אין אײראָפּע,
איך בין זײ דאָרט שולדיק אַ פֿלאַמיקע קױל.
דער זײדע סרול פֿיקס און זײַן סימע – מײַן באָבע,
װאָס כ’האָב נישט געבראַכט זײ’רע בײנער אַהער…
און איך פֿיר מײַן חשבון נאָך אַלץ מיט אײראָפּע:
אַ פֿלאַמװאָרט – פֿאַרן בלוטן, אַ רײַמקױל – פֿאַר אַ טרער.

אין הױף בײַ דעם קעניג
אַ מבול פֿון עפּל… זײ שיטן זיך – גרױס װי אַרבוזן – פֿון צװײַגן,
און בײגן די בײמער.
קריפּ װאַרפֿט אָן אַ שלאָף. און די לופֿטלעך אױף די קרעפֿטיקע שטענגלעך
שטײען װי קלײנע אָסטאַנקינער טורעמס און פֿונקציאָנירן
מיט זײערע קעפּלעך, װאָס צעגײען זיך אין אַטמאָספֿער
וױ רױטע צי גרינע, צי בלױע טעלעװיזיע־קרײַזן.
דאָס ליבעלע רײַטנדיק ציטערט – אַ מאָטאָציקליסט אױפֿן שײנעם שאָסײ
קיִעװ – ריגאַ,
און װיל בײַ מיר פֿרעגן דעם װעג,
קאָן אָבער ניט עפֿענען דעם מיטן באַקבײן צונױפֿגעװאַקסענעם קין –
גלאָצט אַרױס אַ פּאָר גרױסע, װי ברילן – מאָדעל אַפּריל-86 – פֿירעקיקע אױגן.
די גראָזגרילן גרילן מער ניט׃ זײ גריזען די גראָזן
מיט אַ גרױזאַמען כראָמטשען, װי שטשערעס,
די פֿלאַטערלעך טאַנצן אין לופֿטן, אין אַ הײַראַט־געשװעב,
עפּעס ניט זאַלבענאַנד, װי בײַ יהוהן, נאָר פּלוצעם אין דרײַען.
דאָס ליבעלע ציטערט, נעבעך קוקט אין די אױגן אַרײַן מיר –
דעם קעניג פֿון גאַנצער נאַטור אין דעם גאָלדענעם זונפֿאַרגאַנג־נעפּל –
און איך
שװײַג און הױדע זיך אינעם האַמאַק, צי אױף לאַנגע צװײ מאַלפּישע הענט,
צי – אַ שטום־װױענדיקע היענע – אױף אַלע פֿיר,
צי – אַ װערעמל –
אױף אַ פּאַװעטינקע
זיך אַראָפּהענגענדיק
פֿון דער צװײַג
מיט אײן
עפּל.
קאַרדימאָװאָ, זומער 1986

פֿונעם זיבעטן שטאָק

אױפֿרוף

קומט צו מיר, אַפֿריקאַנער און ייִדן,
און יאַקוטן פֿון ערדישן ראַנד,
קומט צום יום־טובֿ, צום אײביקן פֿרידן,
נעמט צונױף זיך אין ליכטיקן לאַנד!
ברענגט צו פֿירן דעם תּוֹרֵם, דעם קאַרגן
און דעם קראַנקן, – פֿאַרלירט ניט מײַן שפּור!
מער װעט קײנער ניט װײנען, ניט שטאַרבן
און ניט ציטערן פֿאַר דער נאַטור.
דאָרט, אין ים, אין די אָפֿענע רױמען,
ליגט אַן אינדזל, און ס’צװיטשערט אַ בױם,
און סע נעמט שױן צונױף זיך דער עולם
װי צום טאַנץ – צו מײַן קינדערשן טרױם…

קאָמעטHALLEY
היציקע זאַמדן און זאַפֿטיקע פּאַלמעס.
גלוט פֿונעם הימל פֿאַלט וױ נאַפּאַלם – עס
פֿליט אַרום דר’ערד דער קאָמעט אין דער נאַכט.
קלאָג און געװױ – בױערן די אױערן.
שבֿטים און לענדער, צום גליק צי באַדױערן,
װערן אַנטרונען און װערן געבױרן.
שׂרה געװינט שױן איר יצחק – און לאַכט.
קעמלען פֿאַרטרײַבן דעם לאַרך – מיט די הױקערס.
ס’לױפֿן צונױף זיך צום ברונעם שומרונקעס
כאַפּן אַ בליק: װעמען ס’האָט אָנגעבראַכט.
מרים? און ס’פֿרײען זיך פֿײגל און בריאות –
רעװען און טאַנצן און צװיטשערן נבֿיאות
װעגן דעם זוניקן ייִנגל מאַריִעס,
װעלכן זי האַלט אױף די הענט דאָרט – און לאַכט.
לײב איז מײַן נאָמען, מײַן מאַמע איז רוכל.
ס’איז נאָך דער קלאַנג ביז צו אײַך ניט דערקראָכן
װעגן דעם נבֿיא, זײַן װאָרט און זײַן מאַכט.
טעכטער און זין, אי מאַריִעס, אי שׂרהס,
לעבט זיך און קינדלט און װײסט ניט פֿון צרות,
הערט אױף דער ערד װי מײַן קאָסמישער כאָר איז
װױל, לעבנסלוסטיק – זינגט אונטער און לאַכט.

מײַן מאָמע ליגט אין קימפּעט
די מאָמע ליגט אין קימפּעט. זאָל אַ מײדל
געבױרן װערן, מירטשעם, צי אַ זון?
איך גרײט זיך דאָרט אין גלות פֿון גן־עדן.
כ’װעל אפֿשר האָבן שױן דעם ערשטן צאָן,
װען אױסברעכן סע װעט די װעלט־מלחמה.
די מאָמע ליגט אין קימפּעט. מלאך דומה
גיט שױן אַ פּאַטש מיר שטיל איבער די ליפּן
כ’זאָל מאָמענטאַל פֿאַרגעסן װאָס איך זע
פֿון אײן עק אין־סוף ביז דעם צװײטן – װײ
טוט עס ניט שטאַרק, און עפּעס װערט פֿאַרבליבן
פֿון גראַנדיעזן קאָסמאָס סײַ װי סײַ
בײַ מיר הינטער די אױגן…
ס’איז פֿאַרבײַ
אַ ביסל צײַט (איצט װײס איך, די סאָװעטן
זענען אַרײַן אין שטעטל קאַושאָן),
איך זינג «טרעיאַסקע רעזשעלע»[31], מען קאָן
דערפֿאַר מײַן טאָטן אַרעסטירן…
בעטן
דאָס קימפּעט־בעט האָט מען געבעט בײַם זײדן,
בײַם מאמין, בײַ דעם קראָיִטאָר[32]סרול פֿיקס,
די מאָמע ליגט אין קימפּעט. «כ’װעל דעך טײטן, –
זאָגט שמיל צום שװער, – אױב ד’ייִדישסט אים». (באַשניטן
                 בין איך געהײם געװאָרן).

די «שעה איקס»
ברעכט אױס, דער דײַטש באָמבירט שױן. אױף צו ברעכן
        איז מיר פֿון אַזאַ װעלט…
טאַדזשיקיסטאַן,
די שטאָט רעגאַר מיטן אַריק און קעמלען,
און הונגער… ס’הערט ניט אױף אין מאָגן קלעמען
און נאָגן… זאָל זי אונדז דאָס לעבן נעמען –
דעם זון און זיך אַלײן? – באַטראַכט מסתּם
די מאָמע – װײַל איר שמיל, זעט אױס, שױן ניט װעט
זיך אומקערן פֿון קריג צוריק…
…אין קימפּעט
די מאָמע ליגט. ס’איז פּסח. אױף דער װעלט
איז אַלץ שױן גרײט צום צװײטן װעלטקריג. ס’בילט
דער הונט בײַ אונדז אין הױף, ער האָט דערפֿילט:
אַ פֿרעמדער
צוגװינט צװישן די טריקנדיקע העמדער
       און גאַטיעס אױפֿן שטריק.
עס גײט אַרײַן – לאָזט אָן אַ צימער שײַן –
און שטעלט זיך אינו־ניראהדיק די שכינה
איבערן בעט, מיט איר פּלאַנעטן־צאָפּ
(צעפֿלײצט װי בײַ דער שבת־שיקסע לינע)
און צײַגט אױף פֿינגערשפּראַך:
– דו האָב אים, רוכל, האָב…
7.4.2013

דער בלאָז־אָרקעסטער, אױגוסט 1980,
אינעם לײַפּציגער פּאַרק «קלאַראַ צעטקין»
דער בליץ פֿון דעם קופּער־װאַלטאָרן – דעם װילדן װאַלדהאָרן
אינעם כאָר פֿון טרומײטן און פֿלײטן, דער טענאָר־טראָמבאָן
העט אױבן איבער דער פּױקן־גרופּע, און צימבל, און טעלערס,
און רױטע און ראָזעװע אָפּגלאַנצן אױף די קופֿלען מיט ביר
און אױף אײַזקרעם־פּאַפּירלעך און שפּילעכלעך בײַ די צניפֿלעך, בראַסלעטן
און אײדלשטײנער אױף די הענט, אױף די בריסט בײַ די פֿרױען
מיט פֿרײלעכע קינדער – מיט זײער אײביקן צושטײן צום פֿאָטער
און אַרומלױפֿן צװישן די בענק.
איך זיץ אין דער װײַטנס, אין שײַן, אױפֿן ברײטן גאַזאָן
מיטן אונטערגעשאָרענעם גראָז, צעשפּרײט מײַן לוקסרעקל
און אַראָפּגעצױגן – אַ מחיה – די שיך, און פֿאַרקאַטשעט די הױזן –
און איך הער מיר די עכטע זעקסישע טרינקלידער: «Alt wie ein Baum«,
«Solang man nüchtern ist«און «Rätätä«,
און איך גלײַך אױס די באָרװעסע פֿינגער און טראַכט ניט פֿון גאָרנישט,
און די טרערן איבערן פּנים גיסן זיך מיר.

טוריזם-86
אינעם שײנעם עקספּרעס «אַרלינגטאָן־פּערלאַשעז» װוּ מיר פֿאָרן,
גיט מיך אַ פֿרעג אין passageway אַ פֿרױ פֿון דזשאַנקױ,
צי ס’איז אמת, אַז דײַטשן
זענען גרױסע געלערנטע? נעמט, זאָגט זי, דעם ראָבערט קאָך –
אַ באַנדיט, האָט ער צוגעטראַכט װײסט איר דען װאָס? דעם באַציל
TBC, אַ מין שטעקעלע אָנצושטעקן אַ פֿאָלק מיט טשעכאָטקע.
אַלע אומגליקן זענען פֿון זײ!
– נאָר פֿון זײ, מאַדאַם? און די האַרבסטיקע אַנטיציקלאָנען,
דער שנײ אָנהײב מײַ, די אַטלאַנטישע װיכערס, דער שטראָם קוראָשיאָ,
                             און מאַיאַמי מיט זײַן וױלדן צונאַמי?
– יאָ! – כאַפּט זי אונטער,– די זאַמדיקע שטורעמס, די היץ װאָס פֿליט אָן
פֿונעם דרום,
מיר װײסן פֿון װאַנען! די װינטערס װאָס מיר בלײַבן אָן שנײ?
און איצט נאָך דער קאָמעט, דער האַלײ…
אַ מין סופּער־זעניטקאַנאָן – און ר’זאָל זיך דרײען אָן אױפֿהער! –
װאָלט אפֿשר געהאָלפֿן קעגן זײערע כּלומרשט «סטיכײיִשע גזירות»,
אַ האַרמאַטקױל – און אױס מיט די הײשעריקן; אַ קױל
אין פּאָלאַרשײַן – און אױס מיטן שמוציק־יאַפּאַנישן פֿילם «בעליִע נאָטשי»
אױפֿן צװײטן קאַנאַל; אַ סנאַריאַד אױף די זעקס־זיבן אינדזלען
אין אָקעאַן – און אױס מיט די ערד־ציטערנישן אין טאַשקענט…
און אײַנריכטן אױפֿן פֿראָסט־פּאָלוס אין װערכאָיאַנסק
אַן אַנטי־סופּערזעניטקע, פּשוט און פּראָסט,
װײַל מע קען דען הײַנט װיסן – װעמען פּלוצעם און װען
ניט געפֿעלן װעט אונדזער מונטערער רוסישער פֿראָסט…
איך שטײ אַ פֿאַרלאָרענער: כ’זאָל איר זאָגן דעם אמת? אַז – נײן,
ראָבערט קאָך איז קײן ייִד ניט געװען.

דער כאָר פֿון די אױסגעשטאָרבענע דינאָזאַװערן אין אַ זומערנאַכט,
אױף דעם טײַך פּאַכראַ[33], דעם 27סטן יולי 1984
נאַראָנים!
זײ מײנען, סע קװאַקען פֿאַרקױטיקטע זשאַבעס –
װי דען, אַ גוט שבת!
דער קאָסמאָס פֿילט אָן און צעבלאָזט אונדז די אױערן־פֿעכערס!
איר, מערדער און הענקערס,
װאָס איר שינדט אונדז, שנײַדט אױף אונדז די פּולקעס,
פֿאַרקאַטשעט די הױט אונדז װי זאָקן,
אױספֿאָרשנדיק אונדזער נשמה, דעם גוף־נס,
אונדז דערקלאַפּנדיק מיט עלעקטראָשאָקן,
באַקומענדיק Doktor Honoris,מעדאַלן, פּאַטענטן,
און זיך אױפֿשטעלנדיק אױף די גרױליקע מאָנומענטן –
איר מײנט, שױן געכאַפּט האָט איר גאָט פֿאַר די בײדע… קװאַזאַרן?
װאַרפֿט קאָרטן, חכמים: װוּ זשע זענען אַנטרונען – מיט אַ מאָל – דינאָזאַװערן?
גראַװיטאַציע, זאָגט איר?
ראַדיאַציע, זאָגט איר?
מוטאַציע?
קאָן זײַן. בײַ אונדז הײסט עס קװאַ־קװאַ־קװאַ־קװאַציע.
הײסט עס, עװאַקואַציע פֿון אײן ביאָלאָגישן אַרט
אין אַ צװײטן.
קאָנסערװאַציע, הײסט עס: מען זיצט און מען װאַרט
אױף אַ נײַער עפּאָכע, אױסגעלאַסן און נאַקעט,
מען פֿאַרגעסט װאָס מען איז, מען פֿרעסט פֿליגן, מען קװאַקעט און כראַקעט
מיט גרין בלוט און מיט גאַל.
מיר װעלן נאָך זײַן טשערעפּאַכעס און װערעם, און עפּעס אַ זגאַל,
װאָס ס’האָט נאָך די נאַטור פֿון אַזױנס ניט געהערט –
װײַל אַהער, אױף דער ערד
האָט דער װינט פֿון די שטערן פֿאַרטראָגן אונדז, דער אײבערשטער דעך,
און פֿאַרברענט איר דאָס לעבן אױפֿן פּלאַנעט –
קאָנען זײַן מיר פֿון שטײן און פֿון בלעך.
נאַראָנים!
גיט אַ קוק װאָס סע טוט זיך דאָ זאַמד – ס’איז קײן זאַמד ניט, ס’איז רױג…
און בײַ נאַכט, װען דאָס גרױסע, מיט װיִעס װי גאָלדשטראַלן, אױג
טוט אַ לאַנגזאַמען װוּנק צו אונדז – און מיט זײַן אַלטן רענטגען
ע ר אַנטפּלעקט אין די נעבעכלעך גופֿים דעם פֿאַרװאָרצלטן גען,
די געצײנדלטע פּלײצעס, דעם קאָנטור, דעם אָפּדרוק פֿון גאָט –
קאָן געשען דאָ אַן אומגליק, אַ קאַטאַקליזם: און אָט
גיט זיך עפּעס אַ ריר אין די שטערן, די װינטיקע ריטשקע
גײט אַרױס פֿון די ברעגן – און דעם שטײנערנעם טײַכבעט לענג־אױס
שפּאַנט אַ טשאַטע, אַ הורט פּאַטריאַרכן, זײ ברילן און ריטשען
און צעטרײסלען די ערד און די שטרױכן
מיט דער נאַכטיגאַל הינטער פּאָדאָלסק…

װילדער ספּאָרט
אַך, דאַניע נאַדעזשדין, מײַן ייִדישער חבֿר, צי ביסטו נאָך יונג
און פֿרײלעך, צי באַָדסטו זיך נאָך אין דער שנײיִקער לאַװע?
מײַן דאַניע נאַדעזשדין, דער «מאָרזש»[34], האָט געגעבן אַ שפּרונג
אין אַן אײַזלאָך, אין מאָסקװע־טײַך – און אױפֿגעטױכט אין אָטאַװע.
אָט שטײט ער דאָרט נאַקעט װי ס’האָט אים די מאַמע געהאַט,
און גלאָצט, און ס’בליצט אױף אים אין קאָפּ שױן אַ שפּעטע השערה,
אַז בעסער װאָלט’ס אים אַרױסגעװאָרפֿן אין לענינגראַד,
און נאָך בעסער – װען ער פֿאַרטוקט זיך אין װײַן, דער מאָרזשאָװי[35].
איך לײען זײַנע לידער מיט זײער אײַז־קלאָרן קלאַנג –
װער דאַרף זײ דאָרט האָבן? זײ צעגײען זיך װי פּיצלעך קריִעס.
אַך, דאַניע נאַדעזשדין, צי דאָס איז געװען דײַן פֿאַרלאַנג –
צו בלײַבן אַלײן און באַזינגען פּאָלאַרישע בריאות?
אַך, דאַניע נאַדעזשדין, די טײַכן פֿאַרציִען זיך שנעל,
סע קלאַפּט זיך פֿון אונטן אַ ים־צױג צו דיר, אַ פֿאַרשװוּמענע נערפּע…
און ס’שטײט װי אַ ספּײַגלאַס פֿאַרצױגן מיט אײַז דער טונעל,
װאָס ס’האָט איבערגעלאָזט אין דעם ערדגלאָב דײַן מעכטיקער קערפּער.

מיטל־עלטערלעכע פֿאָנטאַנען
מען באַטראַכט, מען שטײט און קלערט,
מען דערװאַרט דעם קעניגס שרײַער:
אױף די גאַסן, טיף פֿון דר’ערד
קלאַפּן דינע שטראָמלעך פֿײַער.
שפּריצן זײ אַ װאָך, און צװײ –
נאָר ער קומט ניט אַלץ, דער רײַטער.
מען געװױנט זיך צו צו זײ
און מען לעבט, װי ס’פֿירט זיך, װײַטער.
מען פֿאַרמײַדט זײ, מ’גײט בײַ זײַט
פֿון די פֿײַערדיקע לעכלעך –
מען באַמערקט ערשט מיט דער צײַט
שװאַרצע פֿלעקן בײַ די קנעכלעך.
ס’קומט דער שנײ, אַװעק די גלוט –
און מען שפּאַנט, מען אָטעמט פֿרײַער,
און מען פֿרײט זיך נאָך, װאָס פֿײַער
שפּריצט פֿון דר’ערד – און ניט קײן בלוט.

פֿונעם קורגאַן
כאַן באַטוִעס אַן אױפֿרוף צום פֿאָלק, צום געבילדעטן טאָטער:
«טשינגיז־כאַן איז געװען אַ װאָיאַקע, אַ גראָבער דיקטאַטאָר.
הײַנט, איר זעט עס אַלײן, איז די זון אױפֿגעגאַן אױפֿן מערבֿ,
וױ פֿאָרױסגעזאָגט האָט אולוגבעק, אונדזער משׂכּיל און קרובֿ.
הײַנט פֿאַרגיסט מען דעם באַק בײַ די טאַנקען מיט אָדעקאָלאָנען,
און מע עפֿנט די שליוזן, די רחבֿות, די שײנע קאַנאַלן.
די שלאַבאַנען בײַם איבערפֿאָר טראָגט מען אַראָפּ – זאָלן פֿאָרן
אַלע אױטאָס און צוגן אָן שטערונגען, ס’װעט אונדז ניט אַרן.
קיִעװ בלײַבט בײַ דעם דניעפּער. פֿערדנפֿלײש: אַ באַזונדער פּאַראַגראַף.
אַ באַזונדערע ראָלע װעט שפּילן דער קינעמאַטאָגראַף.
מאַראַדאָנאַ, צװײ גאָלדענע פֿיס מיטן באָל, װערט אַ טאָטערשער נאָמען.
װער ס’איז שװאַנגער מיט ייִנגלעך זאָל קױפֿן אַ פֿאָטאָ פֿון מאַראַדאָנען.
פֿילאָסאָפֿיע, לאָגיק: פֿאַרװערן טעיאַר דע שאַרדענען.
שעפּסנפֿלײש: אַ באַזונדער רעספּעקט װעלן האָבן די װעגעטאַריאַנער.
מעדיצין־דינסט: דעם טױט קאָנסטאַטירן אַלס temporary state[36]
רינדנפֿלײש, הינערפֿלײש, קראָליקפֿלײש, וױ אױך הונטפֿלײש…»

צו דער נאַטור פֿון די חפֿצים
דו האָסט פֿאַרראָטן מיך, פֿאַרמאַכט
די טיר נאָך זיך – אַרױס אין נאַכט.
און אױפֿן דיל, באַלױכטן שװאַך,
האָב איך דערזען די מאָדנע זאַך.
דו האָסט פֿאַרלױרן זי, פֿאַרלאָזט,
װען פֿונעם טיש געכאַפּט דו האָסט
דײַן פּאַס – און ז’איז געלעגן שטיל,
געברענט, געשימערט אױפֿן דיל.
כ’האָב זי אַרומגעװײנט, אַרומ…
און אין דער פֿרי דערזען אַ בלום.
אַ װאַזע טײַערע געבראַכט,
אַרײַנגעשטעלט… און ערשט פֿאַר נאַכט
באַמערקט דעם נס: אַ גאָלד’נע שטײַג
מיט אַ זינגפֿױגל אױף דער צװײַג.
ער האָט געזונגען אָן אַ סוף
מיר ביזן שלאָפֿן און אין שלאָף.
און װען כ’האָב שפּעטער זיך דערװאַכט –
אַ מלאך גײט אַרום און לאַכט.
צי אפֿשר ביסטו דאָס אַלײן
נאָך דײַן נשמה קריק געװען?
אָמן…

*
אַ לופֿטיק בולבעלע אין קאָפּ
הענגט װי אַ טרער און שײַנט אַראָפּ
אין תּהום, אין מאָנסטערישן חושך.
ס׳איז שטיל אין גיהנום. װאָס זשע רױש איך
מיט צװײ, װי צװײַגן, בונטע הענט?
פֿון מענטשנהױט זענען די װענט
אַרום דעם פֿלאַם אַרומגעצױגן.
בלײַב שטום. װער טױט. פֿאַרמאַך די אױגן
און הער זיך צו׃ צי הענגט נאָך ער,
דער לעצטער טראָפּן ליכט, די טרער?

ET  LUX  PERPETUA…
Hello! ––זאָגט עלאַ, און – How do you feel? – זאָגט ביל.
און דאָ הײבט זיך אָן אַ מסוכּנע שפּיל.
שױן לאַנג נאָך איר לעבן, שױן קורץ פֿאַר זײַן טױט
גײען זײ בײדע בײַם בלױיִקן פּלױט,
װאָס טײלט אָפּ צװײ װעלטן, װײַל דער הוראַגאַן
האָט דיבאָם געשטעלט אים – דעם אָקעאַן.
דעם גרױסן פּאַציפֿישן אָקעאַן.
לענג־אױס די פּאַלמעס די שטילע, פֿון רעכטס,
דעם ברעג פֿון לאָס־אַנדזשעלעס, לאַנג װי אַ קרעכץ,
דעם װעג פֿון מלאָכים, װאָס הױך איבער זײ
פֿליִען מיט גװאַלדיקע שפּרונגען, װי פֿלײ, –
גײט ביל מיט זײַן עלאַ – און אַלץ איז O.K.
איר האַרץ – אַ מין קלײנטשיקער זינגט גראַמאָפֿאָן,
זײַן האַרץ – אַ מין װינטיקער פֿײַפֿט סאַקסאָפֿאָן,
איר האַנט אױף זײַן היפֿט, זײַן – אױף אירע בריסט.
איז װאָס פֿאַלט אים אײַן, אָ דעם סאַקסאָפֿאָניסט?
אַז אין זײער זיסן װי האָניק דועט
װעט זי הײסן – מאָניקאַ, הײסט עס, זי װעט
אין White Houseקומען צו אים, און דערפֿאַר…
(ער װײַזט איר אין בוזעם בײַ אים – אַ סיגאַר).

געװאַלד! – הײב איך אױף אַ געשרײ, – אױ, אַ בראָך…
אַ שעה מיט אַ תּקופֿה, װי כ’גײ זײ שױן נאָך
אַ טריט נאָך אַ טריט און אַ הױז נאָך אַ הױז
ביז «אַלענבי 40», און װײַטער,לענג־אױס –
שױן אַלײן, און מײַן מלאך (אַז ס’גיט אים אַ ביס
אַ פֿלױ) טוט די בלױ מיטן פֿליגל אַ ריס,
אַנטפּלעקט מיך העט אונטן (!you may look at me, please)
און זעט, װי דאָס לעבן שױן נימאס מיר איז.

פֿונעם זיבעטן שטאָק
אַ טענצער הײבט אױף אין דער לופֿטן זײַן באַלערינע
און דרײט זי, און װאַרפֿט זי, און בײגט.
אַ יונגער אַרטיסט אין קינאָ קושט די בלאָנדע קראַסאַוױצע, קושט זי.
אַן ענטאָמָאָלאָג איז רױט (פֿון דעם קלעװער אין פֿעלד) ביז די קני,
און דופֿטיק, און געל ביזן קאָפּ – פֿון די פֿלאַטערלעך, גזלן!
אַפֿילו דער פֿױלער דאַנטיסט, װען די צונג בײַ דעם חולה
שטערט אים אַרײַנזען,
טוט אַ ריר זי: «מאַדאַם, אובעריטיע»[37].
אַפֿילו דער פֿליִער נעמט אין הימל דאָס קאַרטל אַרױס
און גלעט זײַן נאַטאַשע, אירע גאָלדענע האָר, אירע ליפּן.
אַפֿילו אַ יעגער מיט זײַן צעשױבערטן הונט.
אַפֿילו אַ קױלן־גרעבער צװישן פֿרעמדע נאַקעטע אַקסלען.
אַפֿילו אַן אַרעסטאַנט.
דאָס שנעקל אַפֿילו, דער קינאָ־סמאַרקאַטש װאָס גלעט זײַן בלאָנדינקע,
באַטאַפּט…
איך זע מיך אַרום: איך באַריר אױך די װעלט –
כ’זיץ און בײַס דעם עק פֿונעם בלײַשטיפֿט!
דו, בידנער טרוּװער, אַלצדינג װאָס דו קאָנסט –
נעם דאָס אָקערשט פֿאַרשריבענע בלעטל
און שנײַד פֿון אים אױס אַ פּאַפּירענע טױב, און טו זי אַ פֿאָכע אַרױס
אין פֿענצטער, אין לופֿט, אין די בײמער, דו שמאָק
פֿונעם זיבעטן, גליקלעכן שטאָק.

פּאַראַפֿראַז
מאַן דענקמול שטײט אין שװײבט – אַ סלופּ פֿין רױך, אַ חולעם.
ניט ציגעלײגט קײן האָנט – כ’האָב אױסגעזיפֿצט זאַן גוף
אין אױסגעטרױמט זאַן שטאָף – אין אָט: אַ הױלער גולעם
שטײט שװײבט װי אַ קאָנטור, אין שװימט צי שטיקלעך איף.
אַן אַקסל אין דער לופֿט פֿליט װי אַ טױטער פֿױגל
צו גאָט; די רױטע נוז צעגײצעך אין לאַזור,
װי שנײ אינטער די פֿיס באַם אָקס; דוס פּורל אױגן
– צװײ פֿלאַטערלעך – פֿאַנגט אָן דעם טאָנץ־דועט ל’אַמור.
איר װאַרט, אַז קופּער קלינגט אינטערן װינט… אַ מושל!
פֿין שטרױ כאָטש, צי פֿין האָלץ װען כ’זע מאַן דענקמול שטײן!
נײן, שװאַרצע טראָנטעס רױך קאַניוטשען אַף שטים־לושן –
דער ייִדישער פּאָעט, װוּס רעדט צי זעך אַלײן.
זאַן שאָלעש – װײסעך װוּס! – כאָטש נעם אַלײן אין פֿיר אים
צים דענקמול באַ דער האָנט, דעם בער אַף ראָש־השנ’…
«עקס הומילי פּאָטענס…»[38] אָבער בעלױ דיבירים,
װי ס’גיט נאָך אַנט אַ זוג דער ייִד אין קאַושאָן.

בנוֹת־חלומות
וױ מען שלאָפֿט אָן בײַסטרוקעס, װוּ־ס’ניט־איז, װען־ס’ניט־איז,
שלאָף איך אָן מײַנע לידער
אין די זוניקע סקירדעס, אין האָטעל «Stadt Berlin«, אױף די פּלאַזשעס
און פֿאַרזאַמלונגען, אינעם מעטראָ «קָאָמסאָמאָלסקאַיאַ», פּיקצײַט
אָדער טיף אין דער נאַכט, מיט אַ פֿרױ בײַ דעם אַקסל, מיט כאָפּטעס
מטורפֿים אין לעצטן װאַגאָן, אַָדער אײנער אַלײן
אױף דער װעלט, װען פֿון אָנמאַכט פֿאַרקלעפּן זיך זיס מיר די װיִעס –
און דאַן זע איך און פֿיל װאָס איך וױל… און דאָס קול פֿונעם הימל
דערװאַכט מיך צי אפֿשר דער דיקטאָר, אָדער, ס’מאַכט זיך, אַ רעגן,
צי אַ שטילע מינוט.
און איך עפֿן די אױגן, און – מיט אַ מאָל, וױ געשטאָרבן
און געבױרן געװאָרן אױף עפּעס אַן אַנדער פּלאַנעט –
פֿאַרגעס איך מײַן חטא…
גאָט זאָל מיך שטראָפֿן, און וױפֿל פֿון זײ
בלאָנדזשען הײַנט נאָך אַרום אױף די װעגן, אױף צװײ
אָדער דרײַ קאָנטינענטן – נאָמענלאָזע, פֿאַרלאָזטע יתומים…
נעבן שטעטל פֿלאָרעשט האָב איך לעצטנס באַגעגנט מײַן טאָכטער –
אַ בלאָנדע פּאָעמע פֿון די 60ער יאָרן, געבױרן בײַם באַלטישן ים:
אין אַ פֿרױען־בריגאַדע, צוזאַמען מיט אַכט מאָלדאַװאַנקעס
האָט זי אױסגעיעט פּאָמידאָרן מיט די הױלע צעריטשעטע הענט.
אױפֿגעהױבן די אױגן – און מיך ניט דערקענט.

און איר נעבעך…
איך פֿאַרמאַך זיך אין שטוב – נ׳מיטן טאָג מאַך איך נאַכט
איך פֿאַרצי אַלע פֿענצטער
פֿאַרלעש אַלע לעמפּ
פֿאַרשפּאַר זיך
אין שאַפֿע
קו־קו!
כ׳קריך אַרײַן אין אַ שיכפּושקע, מאָדעל ״סקאָראָכאָד»
אין דער סאַמע נאָז טופֿליע
כ׳פֿאַרזשמורע די אױגן
כ׳װאַרט
מיט אַ מאָל טוט אַ בליץ אױף דער ה׳ צבֿאָות – וױ אַ קינאָמעכאַניק
נעמט ער מיר דעמאָנסטרירן פֿרעמדע לאַנדשאַפֿטן און ניט־היגע װעזנס,
און כ׳פֿאַרצײכן אױף גיך אין דער פֿינצטער אין מײַן געלן העפֿטל
אַ באַרג װאַסער, אַ חזיר
מיטן וױאָלאָנטשעל אין די קאָפּיטעס, אַ הון מיט דרײַ שװענץ…
און דאַן לײענט איר, איר נערוױרט זיך און פֿרעגט מיך׃
װאָס הײסט דאָס, װאָס הײסט יענץ?

אַ ליטעראַרישע דערשײַנונג
לעװ בערינסקי איז אַ ליטעראַרישע דערשײַנונג, װאָס לאָזט זיך ניט אַרײַנקװעטשן אינעם סדום־בעטל פֿון דעפֿיניציעס. ער שרײַבט אױף רוסיש און ייִדיש, װױנט אין ישׂראל אָבער באַקאַנט איז ער מערסטנס אין דײַטשלאַנד. אַ דיכטער אין זײַן עצם און מהות, איז ער אױך אַ באַגאַבטער איבערזעצער, זשורנאַליסט און עסײיִסט. זײַנע װערק זײַנען צעזײט און צעשפּרײט איבער כּלערלײ פּעריאָדישע פּובליקאַציעס אױף פֿאַרשידענע שפּראַכן, אָבער סטיליסטיש און אידעיִש זײַנען זײ אַלע טײלן פֿון אײן גרױסן טעקסט.
בערינסקי איז אַ מאַרגינאַלע ליטעראַרישע פֿיגור, און דאָס איז אַ פּאָזיציע, װאָס ער קולטיוױרט מיט גרױס התמדה זײַן גאַנץ לעבן. <…> אין סאָװעטן־פֿאַרבאַנד האָט ער געצױגן זײַן חיונה פֿון איבערזעצן רומענישע און דײַטשישע ליטעראַטור. דער עיקר, די װײניק־באַקאַנטע מאָדערניסטישע דיכטער. <…> ער האָט אַנטפּלעקט פֿאַרן רוסישן לײענער די טשערנאָוױצער שיטה פֿון דײַטשיש־ייִדישער דיכטונג און די רומענישע פּאָעטן, װעלכע האָבן אָפּגעהיט זײער אינערלעכע אומאָפּהענגיקײט בעת דער טשאַושעסקו־תּקופֿה.
אױף דער שװעל פֿון די 1980ער יאָרן, אין דער סאַמע מיט פֿון ברעזשנעװס «סטאַגנאַציע», האָט בערינסקי זיך גענומען שרײַבן ייִדיש. אין יענער צײַט איז דאָס געװען אַ דרײסטער זשעסט, װאָס דערמאַנט אָן יעקבֿ גלאַטשטײנס באַרימט געזעגענונג־ליד «אַ גוטע נאַכט, װעלט». צו ערשט, האָט בערינסקי אַפֿילו ניט געקענט דעם אַלף־בית, אָבער די פּרעכטיקע בעסאַראַבישע ייִדישע שפּראַך פֿון זײַן קינדהײט האָט געלעבט אין אים.
די גאַנצע טראַדיציע פֿון ייִדישן מאָדערניזם האָט באַקומען איר המשך אין בערינסקיס דיכטונג. אים איז ספּעציעל צום האַרצן דער דרומדיקער, פּאָדאָליש־בעסאַראַביש־רומענישער צװײַג; די ליניע, װאָס ציט זיך פֿון די בראָדער זינגער דורך גאָלדפֿאַדען צו יעקבֿ שטערנבערג און איציק מאַנגער, און װײַטער צו אַלכּסנדר שפּיגלבלאַט. אײניקע קריטיקער האָבן אױסגעטײַטשט בערינסקין וױ מאַנגערס אַ יורש, אַ פֿאָרשטײער פֿונעם «ייִנגערן» דור פֿון ייִדישן אַװאַנגאַרד.
אָבער די דיכטונג פֿונעם ייִדישן מאָדערניזם – בפֿרט מאַנגער, קולבאַק, האַלפּערן, מאַרקיש – איז בלױז אײנער פֿון די קװאַלן פֿון בערינסקיס שעפֿערישקײט. זײַן סטיל, געהױבן און איראָניש, ביטער און סענטימענטאַל, דערקענט מען פֿון די סאַמע ערשטע שורות. און װעגן װאָס ער זאָל ניט שרײַבן, קומט ער אַזױ אָדער אַנדערש צוריק צו זײַן הױפּט־טעמע׃ גלות, גירוש, עמיגראַציע, עליה. זײַן אױער דערקענט אָפּקלאַנגען פֿון די דאָזיקע מאָטיװן אַפֿילו אינעם װײַטן אַלטערטום, בײַם באַרימטן «אַלטרױמישן גױ» פּובלי אָוױדי נאַזאָן, װאָס איז געשטאָרבן אין גלות בײַם שװאַרצן ים און געװאָרן דער אורזײדע פֿון דער רומענישער ייִדישער דיכטונג.
    מיכאל קרוטיקאָװ, מײַ 2011

װעלטמאָדעל – קאַושאָן:
 ,Big-Bangקלאַסנקאַמף, לאַפּאַצאָן

לײב ב., 5 חדשים
7טער טאָג פֿון דער 2טער װעלט־מלחמה
ױברך אלהים את יום השביעי…

40 יאָר פֿרידן
אױף צו קלעפּן פּאָעזיע דאַרף מען קײן חכם ניט זײַן.
אָט אַזױ װי איך זיץ מיר אין גאָרטן און קװיק זיך מיט קאַרשן,
שװימט מיר אױף אין זכּרון, פּוץ בליץ שנעל,
דאָס פֿאַרגעסענע װערטעלע:
– ריצנאײל!
– ריצנאײל! – פֿלעג שרײַען דער טאַטע, און באָבע סימע
איז שױן געלאָפֿן צו דעם אַפּטײקער, צו ריצעסן: הײלן
האָט נאָך דער גריך ניט דערגרײכט, אָבער געבן אַן עצה – דאָס יאָ!
– ריצנאײל! – פֿלעג רײַסן די האָר אױף זיך מומע ציפּע
און זוכן דאָס פֿלעשל, און איבערקערן די שטוב.
– ריצנאײל! – זעלבסט מיר האָט דער ייִדישער כּישוף־שפּראָך אמת געגעבן
ביז הײַנט צו דערלעבן
און גליקלעך אין גאָרטן צו זיצן אונטער די קאַרשן
און נאַשן,
זיך מאַכן משוגע,
זיך נאַרישן,
װיצלען
אַרום װאָס? – אַרום ריצנאײל…
אַגבֿ: אױפֿגעװאַקסן בין איך אױף מאַקוכע, װאָס װילט איר פֿון מיר?

ייִדישער פּאָציפֿיזם
מײַן טאַטע, אַ צושנײַדער, האָט געלערנט שיקע דעם קרומען
צושנײַדן אַ פּאָר הױזן – נײען האָט יענער געקאָנט.
אין אַ מין צװײ־דרײַ שעה, שױן גליקלעך, פֿאַרזאָרגט אױף דער עלטער
מיט אַ זאַט שטיקל ברױט, פֿרעגט אים שיקע פֿאַרחידושט:
– זוג, שמיל,
ביסט אַזאַ באַ אינדז װײסער, אמת אַ גראַמאָטנער מענטש,
איז אין װוּס איז דער קװעטש, װ’זױ זשע װסיאָ־טאַקע פֿליט די ראַקעטע
זעמליאַ־װאָזדוך־זעמליאַ?
און ער האָט מיט די דלאָניעס געװיזן
אונדזער ערד, און דעם הימל, און העכער – שױן װידער אַן ערד?

ענטראָפּיע
װאָס װײסט ער – דער ייִדליק, דער פּינע־טאַנדעטניק – פֿון ענטראָפּיע?
איך, בר־סמכא און משׂכּיל, בין אים פּשוט מחױבֿ דערקלערן…
איז הער:
האָסט שױן ציגעגרײט, זוגסטי, צים נײען דעם קליפֿט –
אױסגעשניטן דעם קאָלנער, די פּאַכװעס,
אונגעװײקט, װי סע קער צי זאַן, לאַװנט,
פֿאַרסיליעט, געשטעלט דוס מאַשינדל –
אין דו װאַזצעך אַרױס, אַז די פֿײדים טױגן צים טרען!
ענטראָפּיע – איז פּינקט אָ די בײזע בהלה, װוּס דען?
ס’איז פֿאַראָן אַ פּראָצענט – 20, 40 פּראָצענט ענטראָפּיע.
קימסט, למשל, אין קימפּעטהײם צי דאַן לײקען – זי אופּנעמען
מיטן מזיק אינײנעם: אַ טאַקסי, אַ בוקעטיק… איז װוּס
קלערצעך איף? – אין דוס איז שױן 50 פּראָצענט ענטראָפּיע! –
אַז ז’האָט װידער אַ מײדל געהאָט… נאָך דערצי אַ קורנאָס!
ענטראָפּיע – איז אינדזער אײביקער בראָך אין פֿאַרדראָס.
ענטראָפּיע – איז דער סוף פֿין אַ מענטשן, אַ שטערן.
ענטראָפּיע איז – נײַער אונהײב, אַ בראשית־מאָמענט.
ענטראָפּיע – זאָלסט מעך אפֿשר בעסער פֿאַרשטײן – איז
אַ צעשאָטענער אָלעף־בײס – אָבער נישט סטאָם צעשאָטן,
נאָר צעשאָטן װי פֿלײ אַפֿן הינט – אַף 100 פּראָצענט!
אַגבֿ: נעכטן ז’דער הינט מיט די פֿלײ אופּגעפּײגערט
באַ דאַן שוכן, דעם זנבֿ יאָסקע־קורנאָסן, װוּס ער גיצעך אױס פֿאַר אַ דאָצענט.

דער אָנגעװױרענער אידעאַל
(אַ צוגאָב פֿון כאַסיע אָבאָל צום מיליץ־פּראָטאָקאָל)
«הײַנט, דעם 16טןמײַ, אין דער פֿרי, זענען מיר צוגעפֿאָרן
צום טײַך, און פֿאַרװאָרפֿן די װענטקעס, אױף װיפֿל כ’געדענק –
אַ קליאָנאָװע צװײַג,
אַ שפּאַציר־שטאָק, אַ שירעם,
אַ מאַגנעט־לאַסאָן – פֿאַר באַרינגעװעטע פֿײגל צי שלענג.
נאָר דער טײַך איז װי אױסגעשטאָרבן געװען:
קײן פֿישל, קײן קאַטשקע, קײן פֿראָש.
חיות־רײן.
אין אַ שעה אַרום עפֿנט יאַן טאָפּאָראָװסקי, מײַן אידעאַל,
דעם ליקער, טוט אַ שלוק און אַ שפּײַ אױס, אַ שלײַדער ס’אַלבאַנישע פֿלעשל
אינעם טײַך – תּיכּף, װי אין אַ שרעקלעכן חלום,
װערט דאָס װאַסער פֿאַרגליװערט, פֿאַרגלעזערט, פֿאַרכאַפּט ביזן דנאָ –
דאָס געװאַלדיקע שטיק פֿון דער אײַזנבאַן־בריק ביז דערטערמאָעלעקטראָסטאַנציע.
ס’װערט אונדז שװאַרץ אין די אױגן: אַ מין רעגן־בױגן,
אַ גראַנדיעזע פּאָדקאָװע װאָס הענגט אין דער לופֿטן
אױף אונדזערע כאַטשיקלעך,
און מיר פּרוּװן זײ דװקא אַרױסציִען – יאַן טאָפּאָראָװסקי
שטרענגט זיך אונטער מיט אַלע כּוחות, מייַןאידעאַל…
װי אַ ליוסטרע אַ מין, טוט זיך פּלוצעם אין הימל אַ הױדע די הליבע –
און צעשיט זיך אױף פּיצלעך, אױף זילבער און גאָלד, און רובין…
מיר פֿאַרשטײען דעם צאָרן און װײטיק פֿון דעם פֿישפֿאַנג־אינספּעקטאָר
און דעם שיפֿגאַנג־ביוראָ, צום באַדױערן, טרערן העלפֿן שױן ניט סײַ װי סײַ,
נישט אונדז, נישט דער זומער־סעזאָן־נאַװיגאַציע,
װאָס די מאָסקװער טוריזם־פֿעדעראַציע
האָט געעפֿנט ערשט נעכטן, זאָגט יאַן טאָפּאָראָװסקי, דעם 15טן מײַ.»

תּחית־המתים, אָדער ליאָװעס פֿאַרזוך זיך צו טרענקען
מען האָט אים פֿון אױבן דערזען – און גלײַך
אָפּגערופֿן די אַמבולאַנץ, און זײ זענען געקומען, נאָר שװימען
האָט קײנער, פֿאַרשטײט זיך, פֿון זײ ניט געקאָנט, האָט מען טעלעפֿאָנירט
אין ראַטירדינסט, און זיבן שליחים אין שײנע סקאַפֿאַנדערס
האָבן אים פֿונעם דנאָ אױפֿגעהױבן, אָפּגעקאַטשעט, צעשפּרײט
אױפֿן טראָגבעט, און דאָ – װי אַ בלעטל
נעמט ער ברענען פֿון היץ, אַזש פֿאַררױכערט, רופֿט מען אַרױס
פֿײַער־לעשערס, בחורים
מיט קופּערנע קעפּ און גאָפֿרירטע פֿאַרפּלאָנטערטע קישקעס,
און אײנער פֿון דער אָכראַנע
באַמערקט בײַם אָביעקט אױף זײַן הינערברוסט אונטער דעם גראָז־שלײַם
דעם בלאָװינקן אָנשטעך פֿון אָפּל צום אָפּל
ע              א
װ        טל          נ
ס                          א

און ז’איז תּיכּףצו לױפֿן געקומען, פֿאַרנומען
אַהײם דעם קװאָליאַק, און געמאַכט אַ געלעגער דעם טיפּ,
און געלאָזט אים בײַ זיך אױף דער גאַנצער נאַכט –
אױ, די מײַ־נאַכט, איך עפֿן די אױגן און טו אַזש אַ כליפּ:
די זון קלאַפּט אין פֿענצטער, אַ פֿײגלכאָר זינגט, און צוקאָפּנס
אױפֿן בענקל – אַ טעסעלע קאַװע, מיט אַ פּיק זאַלץ, וױ כ’האָב ליב…

אַ שמועס מיטן בלױזן פֿאַנטאָם
 – קײן פֿלײש און קײן קנאָכן –
װעגןfeedback, באָנטאָן, בירגער־חובֿ און ענלעכע זאַכן
נאָרבערט װינער, אַ העלער קאָנטור, דער חײ־עולם־געװינער,
איז געזעסן אין פּאַרק «ערמיטאַזש» אױף דער שטילער פּעטראָװקע
און האָט עפּעס געצײכנט אין זאַמד מיט אַ שטעקעלע, װי אַרכימעד.
– עקסעלענץ! – זאָג איך אים, – די קלותדיקע פּאַסאַזשירן
לאָדן איבער דעם טראַנספּאָרט גאַנצפֿרי: ניט אַרײַן, ניט אַרױס!
מײַן דערפֿינדונג איז פּשוט־פּראָסט:
אינעם דיל אינסטאַלירט מען אַ ליוק, און דער פֿירער, װען ס’איז אים נײטיק,
גיט אַ קװעטש אױפֿן רױטן קאָנטאַקטקנאָפּ – און די איבעריקע שיטן זיך אױס…
– פֿאַרשטײסט, – שלאָגט מיך איבער דער «פֿאַזער אָף קיבערנעטיקס», –
האָסט אַ ייִדישן head, נאָר די עלעקטראָניק בײַ אײַך…
– אױב אַזױ! – כ’האָב זיך גליקלעך צעלאַכט, – איז שױן אױכעט באַטראַכט:
בײַ דעם ליוק אײַנמאָנטירן אַ הײבער, ס’הײסט, אַ מין הענטל –
אַז דער איבעריקער זאָל זיך קענען אַלײן…
– סטײַטש! – איז אַזש אױפֿגעשפּרונגען דער פֿאַנטאָם אױף די פֿיס –
ס’אָבער איז
דער פּרינציפּ פֿון מײַן !feedbackנאָר אין אײַער רוסיע, כ’מײן…
– ניט פּרינציפּ, נאָר –  – excuse me אונדזער פּרינציפּפֿוןבירגער־באַװוּסטזײַן! –
האָב איך אָפּגעהאַקט די דיספּוטאַציע, אַגבֿ: שאַרף, אָבער שײן.

מײַן, קאָן זײַן, געניאַלע דערפֿינדונג
אַ פֿײַן מאַשינדל האָב איך צוגעטראַכט – «עקאָנאָמעטער»[39].
עס דערלױבט מיר צו שפּאָרן:
לופֿט,
װאַסער
און ליכט.
מיט לופֿט און מיט װאַסער איז דערװײַל נאָך נישקאָשע, אָבער מיט ליכט…
און דאָס ליכט, זאָלט איר װיסן, איז צװײפֿאַך:
דאָס נאַטירלעכע (זון, לבֿנות און שטערן, שטורעם־בליץ, רעגן־בױגנס),
און ס’קינסטלעכע (שׂרפֿות, עלעקטריע, פֿונקען – ס’מאַכט זיך אױך – פֿון די אױגן).
בײַ נאַכט, פֿאַרן שלאָף, שטעל איך מײַן אַפּאַראַטל צוקָאָפּנס,
און אַלץ, װאָס סע חלומט זיך מיר (אױב ס’קומט פֿאָר דאָרט בײַ טאָג)
פֿאָדערט קײן אײנציקן װאָלט צי אַמפּער, פֿאַרקערט, דער מכשיר
אַקומולירט נאָך די זונשײַן (אױב ס’אַ טאָג װאָס סע שטײט ניט קײן smog).
און חלילה סע חלומט זיך מיר אַ פּאָלאַרנאַכט,
אַ שלוכט, אָדער סטאַסיק קוניאַיעװ,
באַלױכט מיר דאָס לעמפּל מײַן חושך – און איך קלײַב זיך פֿון שױדער אַרױס.

צום נאַטירלעכן ליכט האָב איך אױכעט אַ מיטל:
אין סאָטשי, למשל, לײג איך זיך אונטער דער זון
אַזױ, אַז די שטראַלן
זאָלן פֿאַלן צו ערשט און צו גונסט אױף די בלעטער
פֿון דער פּאַלמע (שטעלט זיך פֿאָר װי כ’בין – אײנציק! – פֿאַרברױנט).
די מענטשהײט װערט, ברידערלעך, גרעסער און גרעסער, און די רעסורסן –
אַלץ קנאַפּער און קנאַפּער. דאָס הײסט, אַז מיר מוזן
זיך פֿאַרטראַכטן, מיר טאָרן
ניט באַרױבן די דורות װאָס קומען (לײענט דעם לעצטן צע־קאַ[40]־באַריכט).
אַזױ אַרום, װיפֿל, טאָװאַרישטש, דו לעבסט, דאַרפֿסטו שפּאָרן און שפּאָרן,
און פֿאַרן אַװעקגײן – «פֿאַרגעסט נישט אױסשליסן דאָס ליכט»[41].

צװײ פּאַרשױנען
װוּס הײסט – מע האָט נישט װוּס צי זאָרגן!
זײַ גײען שױן, זײ קימען און –
אַװרײמל מיט דער קליאַפּע נ’גאָרגל
אין יאָיל װוּס שרײַט אין מעגאַפֿאָן.
אַװרום דער לאַָנגער היסט אין װאַרגצעך,
אין שטײט, אין קװעטשט זיך, אין פֿאַרלירט…
דער פּעמפּיק יאָילעק אײַלט אין מאַרק זעך,
אין קלײט, אין בוד – אין פּראָקלאַמירט!
דוס גאָנצע שטײטל, אָלע געסלעך
אין ליקלעך האָבן זײ דערקענט –
דעם װוּרעם מיט צװײ אױגן־פֿעסלעך
אין מיט די פּור האָלאָבליעס הענט.
דעם יאָילעק־יאָלד – װער װיל אים הערן?
אַװרײמלען? – מ’קען אים שױן ניט זײן.
זאָל שױן פֿאַרשטימט דער שרײַער װערן,
דער שװײַגער – שרײַען אַף די צײן.

טשימישליִע, 1960
קישמעך,יהודהַ, צעלוּימעך, בעסאַמע מוטשאָ
(דרײצעך די פּלאַט, די פֿאַרקריצטע פּלאַסטינקע אין גורטן)
ס’איז דוס לײבן מיר נימעס, דער טײַך אין דער בױם, אין דער מױלעד,
אין דוס וױנטל, װוּס װיל מעך נישט קישן – קישמעך, יהודהַ.
זײַ מיר מאַן װאַב אין מאַן פֿוטער, מאַן טרױם אין מאַן קינדהײט.
זײסט אַָ־דוס בינטעלע ייִדן? – זײ זיצן אין שפּילן
שאַך. אונגעשװאָלן אין רױט װי צװײ װערעם אין קײװער,
קריכן צי מיר דאַנע ליפּן, קישמעך, יהודהַ.
גיב מיר אַ קיש װי אַף אײביק, נ’דער באַק, אין דער דלאָניע,
קישמעך אין טו עס – אין מאַך װוּס די מאַכסט, פֿוטוס קרוטשאַ[42]…
ערגעץ טאָנצט מען, מע קישצעך, אַך, נעם די גיטאַרע, יהודהַ,
קישמעך, יהודהַ, בעסאַמע, בעסאַמע מוטשאָ!

אַנטיקװאַריאַט
דער ייִדישער סאַמאָװאַר, װײסט איר, איז אַ קװאַדראַטנער, פֿון האָלץ.
און דאָס קאָכעכץ, דאָס בלוט זידט אין אים, און סע סװישטשעט אַ פּאַרע
פֿון די שפּאַלטן – װי אַמאָליקע צײַטן אַ רױך
פֿלעג אַרױסרײַסן זיך פֿון אַ פֿעסטונג, דורך די שיסלעכער…
בעת די רוסישע, עכטע מאַטריאָנאַ מיט קופּערנע בריסט
און אַ פּאָר רײַכע זײַטן שטײט אין מיטן דעם טיש און טאַנצט אונטער,
װאַרט, מע זאָל זיך צעזעצן, צעכראַסטען, צעקראַצן דאָס האַרץ
פֿאַרן ליבן זעמליאַק – און דאָ הײבט זיך, ברידערלעך, אָן
שױן יענער סטריפּטיז, טשײַ זאַסטאָלניק…
װאָס שײך מיר – טרינק איך ביר.
פֿון אַ בלעכענעם טשײַניק.

מושבֿ־לצים
אַ בראַװער קאַרליק, הױלע מעלות,
שטעלט אָפּ צװײ דאַמעס אױף דער גאַס
און מאַכט מיט זײ קײן לאַנגע טענות:
– מאַדאַם?
זײ פֿאַלן אין עקסטאַז.
ער כאַפּט זײ אונטער מיט דער רעכטער
און מיט דער לינקער. גיט אַ רוף:
– טאַקסי!
און מיט אַ װילד געלעכטער
יאָגט די קאָמפּאַניע – פֿיס אַרױף.
ער ברילט, ער גלעט זײ בײַ דער פּלײצע,
ער פֿירט זײ מירטשעם גלײַך אין באָד…
שעקספּיר! װוּ איז דײַן פּען? – ס’איז לצים!
װוּ איז דײַן שװערד, באַשװערטער גאָט?

מיטן פֿולן מױל בלוט
הערשל נאַטאַנזאָן טשעפּעט צונױף
װאַגאָנען.
נײן, קײן אײַזנבאַנער איז ער ניט, פֿאַרקערט, ער איז זיך אַ דאַנטיסט.
נאָר װען אײנער זעצט זיך אַרײַן אין פֿאָטעל
און צעעפֿנט דאָס מױל,
הײבט אָן הערשל
אים פֿאַררײדן די צײן מיט זשענשען, מיט פֿעליני, לאָך־נעס,
הײסט עס, טשעפּעט – װי סע זוגט עס מאַן טאָטע – װאַגאָנען.
װי אַ פֿעלדז שטעקט דער dens molaris בײַם נײַעם קליענט,
בפֿירוש אַ באַלעבאַטישער פֿאָניע – און הערשל
לאָזט אין װעג די אױסערן־פּאָליטיק – אַ שװערן װאַגאָן,
װאָס ער גיט שױן אַ טשעפּע צונױף מיטן ריזיקן פּולמאַן
פֿון דער פֿרױען־פּראָבלעם, און פֿאַרטשעפּעט נאָך די סעקסועלע
פּלאַטפֿאָרם מיטן קינעמאַטאָגראַף – און גיט שױן אַ מאַך מיט דער האַנט
צום מאַשיניסט, דעם מסוכּנעם קאַרליק, און יענער
טוט אַ ריס דעם שװערװאָגיקן צוג…
װען דער קליענט
קומט צו זיך אױף אַ רגע און עפֿנט די אױגן,
זעט ער װי נ’אַ מיראַזש
דעם װײַטן לעצטן װאַגאָן מיט אַ רױטן סיגנאַל־לאָמפּ,
און דעם בראַװן דאַנטיסט, װעלכער שפּרינגט איבער שפּאַלעס
און קאָן ניט דעריאָגן דעם צוג…
– אַך נעשוּװאַשומאַש!

סטרעס
גײעך אַרױס אינדערפֿרי אין באַגעגן דעם שוכן טשערניאַק.
שטעלט ער מעך אופּ:
– אַ גיט־מאָרגן, מסיע נאַפּאָלעאָן!
– ביסט שױן גאָנץ אַף די מאָזגעס צעטראָסקעט?
פֿאַרדרײט ער די נוז.
– האַ, מסיע נאַפּאָלעאָן! – באַגריסט מעך אַ פֿערטל פֿאַר נאַן
מאַן שעף, אַ מענטש װוּס װײסט נישט קײן כאָכמעס.
– גוד מאָנינג, מסיע נאַפּאָלעאָן! – שרײַט אַראַן צי מיר אין ביוראָ
דזשאָן אָקאַי, אַ לערנייִנגל פֿין גאַנע.
מײגט איר אָלע… פֿאַרברענט אין פֿאַרסאַרפֿעט…
אַפֿדערנאַכט, שױן דער לעצטער, זעך קאָם דערעכגעגאָנװעט
לײבן פֿענצטערל מיטן שטענדיק פֿאַרשיקערטן װעכטער,
דערגײט מיר צים סלוך, װי דער גױ זינגט מיר נוך:
«אי אופּאַל מױ טאָװאַ־אַ־רישטש נאַ־פּאָ־אָלע…»[43]
אַ װעלט?… נו װוּס װילטיר… אַ מהומע… אַן אמתער בענץ…
מישיגענע גריװן… מישיגענע גענדז…

פּונקט געטראָפֿן
מײַן כעמיקער, װאָס איז אַרױסגעפֿאַלן פֿונעם צוג[44]
און צװײ יאָר אין די װעלדער געבלאָנדזשעט – איז בטל געװאָרן.
נעכטן קום איך צו אים, שטײט ער באָרװעס און קאָכט זיך אַ יױך
פֿון לאַקמוס־פּאַפּירלעך, אָנגעשניטענע דײקא װי לאָקשן.
–  פֿאַרשטײסט, – לאַכט ער גליקלעך, – איצטער דאַרף איך נישט טרעפֿן,
איך װײס
װוּ ס’איז שקר וכּזבֿ – און װוּ איז דער אמתער אמת!
כ’זע, למשל, אַן אַלטן באַקאַנטן, צי ס’מעג זײַן אַ זשיראַפֿע,
איז גענוג כ’זאָל נאָר גיבן אַ שפּײַ…
– װעסט פֿאַרשפּײַען די װעלט! – שרײַ איך, שױן פֿון הינטער דער שאַפֿע.
– װידער נעמסטו זיך מישן?… גאָטס אַ נפֿש קאָן זיך תּמיד די מאָרדע אָפּװישן,
און אַ בלױזער אַסטראַל… הײ, װוּ ביסטו? כרר… כרר… פּאָפּאַל!

דאָס געבעט פֿונעם יונגן נאַטוראַליסט
13.700 נאַטור־געזעצן
האָבן פּלוצעם זיך – איכה? – סינכראָניזירט,
און װי כ’גיב מיט די אױגן אַ פּינטל – פֿאַרפֿאַלן
אין די פֿינצטער־געהױפֿנטע װאָלקנס די זון.
אױ, װי שטראַלנדיק, פֿרײלעך געװען איז די ערד – זעט ד